Jerzy Kluger

Jerzy Kluger (ur. 4 kwietnia 1921 w Krakowie, zm. 31 grudnia 2011 w Rzymie) – inżynier, biznesmen, przyjaciel od lat dziecinnych Jana Pawła II. Syn adwokata, przewodniczącego wadowickiej gminy żydowskiej. Żona, córka i wnuczka są katoliczkami.

Związki z Karolem Wojtyłą/Janem Pawłem II

Jerzy Kluger razem z Karolem Wojtyłą chodził do tej samej klasy zarówno w szkole podstawowej, jak i gimnazjum w Wadowicach. Spędzali ze sobą czas po lekcjach, razem się uczyli. Wojtyła był częstych gościem w domu Klugerów. Przychodził słuchać radia. Jurek zaprosił Go na koncert słynnego tenora, który zorganizował Wilhelm Kluger, ojciec Jurka. Zorganizowany był w wadowickiej synagodze w 1936. Prawdopodobnie wtedy pierwszy raz Karol wszedł do żydowskiej świątyni.

Kluger wspomina moment, gdy zaaferowany pozytywnym wynikiem egzaminów wstępnych do gimnazjum pobiegł do kościoła na wadowickim rynku, by podzielić się tą nowiną z Wojtyłą. Karol służył do Mszy św. Czekając na jej koniec Jerzy usłyszał, jak mijająca go kobieta mówi ze zdumieniem: "Czy ty nie jesteś synem prezesa gminy żydowskiej?". Karol miał na to zareagować mówiąc: "Przecież jesteśmy wszyscy dziećmi jednego Boga!". Mówiąc to miał niecałe 11 lat. Jeden z kolegów szkolnych wspomina: "W naszej klasie maturalnej mieliśmy kilku kolegów Żydów. No i naturalnie (...) dokuczaliśmy im czasami. Karol, który prezesował Sodalicji Mariańskiej zawsze stawał w ich obronie. Oni bardzo lubili Karola i na szkolnym zdjęciu wszyscy siedzą wokół niego." Jerzy Kluger zapewnia w swoich wspomnieniach, że wybryki antysemickie w Wadowicach były łagodne.

We wrześniu 1939 Kluger wraz z ojcem wyruszył na Wschód w kierunku rejonów formowania się nowych pułków mobilizacyjnych. Dotarli do Lwowa. W 1940 dostali się do niewoli. W sowieckim łagrze pracowali przy wyrębie tajgi, a po układzie Sikorski-Majski Jerzy Kluger dostał się do armii Andersa. Walczył m.in. pod Monte Cassino. Matka, siostra i babcia, które zostały w Wadowicach, zginęły w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Po wojnie zamieszkał w Rzymie gdzie w 1965, po wielu latach przerwy, usłyszał o Karolu Wojtyle. Spotkali się i od tego momentu byli ze sobą cały czas w kontakcie - gdy kard. Wojtyła był w Krakowie, pisali lub dzwonili do siebie, gdy był w Rzymie, spotykali się osobiście. Gdy Wojtyła został Papieżem kontakty nie osłabły. Kluger często spotykał się z Janem Pawłem II, od czasu do czasu chodził z całą rodziną do Papieża na obiad lub kolację - zarówno w Watykanie, jak i w Castel Gandolfo. Uczestniczył niekiedy w Mszach św. odprawianych przez Papieża.

W 1989 Kluger pierwszy raz od czasów wojny przyjechał do Polski, do Wadowic na odsłonięcie tablicy w miejscu, gdzie stała wysadzona przez Niemców synagoga. Przywiózł ze sobą "List do przyjaciela Żyda" Jana Pawła II, który publicznie odczytał podczas uroczystości.

Kluger spotykał się z Janem Pawłem II, innymi osobistościami oraz najważniejszymi współpracownikami Papieża w celu omawiania relacji katolicko-żydowskich, jak i stosunków między Stolicą Apostolską a Państwem Izrael. Towarzyszył mu w podróży do Izraela w marcu 2000 (był z nim między innymi w Instytucie Yad Vashem w Jerozolimie). Przyczynił się też m.in. do nawiązania stosunków dyplomatycznych między Watykanem a Izraelem. Przez lata brał udział w wielu papieskich inicjatywach na rzecz pojednania chrześcijańsko-żydowskiego. Mógł to zrobić, bo znał wpływowych polityków izraelskich, a z drugiej strony rozmawiał o tych sprawach bezpośrednio z Papieżem. W 2003 otrzymał tytuł Człowieka Pojednania, przyznawany przez Polską Radę Chrześcijan i Żydów. Kluger mawiał: Możliwe jest porozumienie między osobami różnej wiary i kultur oparte na szacunku do drugiego człowieka.

Ostatni raz Jerzy Kluger widział się z Janem Pawłem II na kilka dni przed jego śmiercią w 2005.

Bibliografia

• Darcy O'Brien, Papież nieznany: nie opisana dotąd historia wieloletniej przyjaźni, która zmieniła stosunki pomiędzy katolikami i żydami, Jacek Santorski & co, Warszawa 1998 ISBN 8386821752
• Gian Franco Svidercoschi, list do przyjaciela Żyda, Wydawnictwo M, Kraków 1995 ISBN 8386106603
• Jerzy Kluger, Papież i ja: o tym jak długoletnia przyjaźń między polskim Żydem i papieżem Janem Pawłem II przyczyniła się do poprawy stosunków żydowsko-chrześcijańskich, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2013 ISBN 9788321119366
• Marta Burghardt, Wadowickie korzenie Karola Wojtyły, Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity, Wadowice 2013 ISBN 9788393346417

Linki zewnętrzne

• Film dokumentalny Jan Paweł II i jego przyjaciel reż.: Paweł Pitera, Janusz Tatarkiewicz