Ecclesia Dei

Ecclesia Dei - motu proprio Jana Pawła II (list papieski o charakterze dekretu) ogłoszony 2 lipca 1988 roku w Watykanie związku ze sprawą arcybiskupa Marcela Lefebvre, a zwłaszcza konsekracjami biskupimi bez papieskiego mandatu, dokonanymi przez francuskiego hierarchę 30 czerwca 1988 roku w szwajcarskiej miejscowości Econe. Dokument orzekał, że zgodnie z normami Kodeksu Prawa Kanonicznego, a zwłaszcza kanonem 1382 ("Biskup, który bez papieskiego mandatu konsekruje kogoś na biskupa, a także ten, kto od niego konsekrację przyjmuje, podlegają ekskomunice wiążącej mocą samego prawa, zastrzeżonej Stolicy Apostolskiej"), francuski hierarcha i czterej konsekrowani przez niego biskupi Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X zaciągnęli na siebie karę ekskomuniki latae sententiae (na mocy samego prawa).

Ocena działań abpa Lefebvre`a

Jan Paweł II odniósł się w dokumencie do działań francuskiego pasterza, najbardziej znanego przedstawiciela XX-wiecznego tradycjonalizmu katolickiego:

Czyn ten sam w sobie był aktem nieposłuszeństwa wobec Biskupa Rzymu w materii najwyższej wagi, mającej kapitalne znaczenie dla jedności Kościoła, jaką jest wyświęcanie biskupów, poprzez które urzeczywistnia się w sposób sakramentalny sukcesja apostolska. Tak więc tego rodzaju nieposłuszeństwo, zawierające w sobie praktyczną odmowę uznania prymatu rzymskiego, stanowi akt schizmatycki. Spełniając ten czyn - pomimo formalnego upomnienia przesłanego przez Kardynała Prefekta Kongregacji Biskupów 17 czerwca - abp Lefebvre oraz kapłani Bernard Fellay, Bernard Tissier de Mallerias, Richard Williamson i Alfonso de Galarreta ściągnęli na siebie przewidzianą przez prawo kościelne ciężką karę ekskomuniki. Korzenie tego schizmatyckiego aktu można dostrzec w niepełnym i wewnętrznie sprzecznym rozumieniu Tradycji. Niepełnym, bowiem niedostatecznie uwzględniającym żywy charakter Tradycji, "która - jak z całą jasnością uczy Sobór Watykański II - wywodząc się od Apostołów, czyni w Kościele postępy pod opieką Ducha Świętego. Zrozumienie przekazanych rzeczy i słów wzrasta bowiem dzięki kontemplacji oraz dociekaniu wiernych, którzy je rozważają w swoim sercu, dzięki głębokiemu, doświadczalnemu pojmowaniu spraw duchowych oraz dzięki nauczaniu tych, którzy wraz z sukcesją biskupią otrzymali pewny charyzmat prawdy". Przede wszystkim jednak wewnętrznie sprzeczne jest takie rozumienie Tradycji, które przeciwstawia ją powszechnemu Magisterium Kościoła przysługującemu Biskupowi Rzymu i Kolegium Biskupów. Nie można pozostać wiernym Tradycji, zrywając więź kościelną z tym, któremu, w osobie apostoła Piotra, sam Chrystus powierzył w swoim Kościele posługę jedności.

— Polski tekst motu proprio na stronach Bractwa Kapłańskiego św. Piotra.

Skutki praktyczne dla wiernych Tradycji katolickiej

List ustanowił specjalną komisję papieską, której zadaniem jest ułatwienie wszystkim kapłanom i wiernym korzystającym z tradycyjnej przedsoborowej liturgii rzymskiej utrzymanie pełnej łączności ze Stolicą Apostolską. Na czele tego organu każdorazowo stoi kardynał Kurii Rzymskiej oraz inni wysocy urzędnicy watykańscy. Pierwszym przewodniczącym komisji, która przyjęła nazwę Ecclesia Dei był kardynał Paul Augustin Mayer OSB. Obecnie funkcję tę pełni kard. Gerhard Ludwig Müller. W treści dokumentu, papież zapewniał również wiernych przywiązanych do tradycyjnej liturgii o możliwości nieskrępowanego korzystania z tej formy pobożności za zgodą biskupów miejsca:

Tym wszystkim katolikom, którzy żywią przywiązanie do niektórych dawnych form liturgii i dyscypliny tradycji łacińskiej, pragnę wyrazić moją wolę - i proszę, by podjęli ją także biskupi oraz osoby pełniące w Kościele posługę duszpasterską - ułatwienia im komunii kościelnej poprzez decyzje mające na celu zagwarantowanie szacunku dla ich słusznych życzeń.

— tamże.

Owocem motu proprio było powstanie szeregu zgromadzeń życia konsekrowanego, posługujących się dawną liturgią Kościoła, m.in. Bractwa Kapłańskiego św. Piotra, instytut Chrystusa Króla, Instytut Dobrego Pasterza oraz Bractwo św. Wicentego Ferreriusza.

Opinia Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X

Przedstawiciele założonej przez abpa Lefebvre`a wspólnoty kapłańskiej oraz korzystający z jej posługi wierni świeccy krytycznie odnieśli się do wykładni zastosowanej w papieskim motu proprio. Zwolennicy francuskiego hierarchy podkreślali, iż czyn abpa Lefebvre`a podyktowany był szczerym sądem sumienia biskupa, który uważał, że w sytuacji kryzysu Kościoła po Soborze Watykańskim II wyświęcając nowych biskupów bez papieskiego mandatu działa w stanie wyższej konieczności w celu zapewnienia sukcesji apostolskiej dla wiernych Tradycji katolickiej.

Zmiany Benedykta XVI

Istotną zmianę w praktyce funkcjonowania motu proprio Ecclesia Dei wprowadził na mocy własnego listu Summorum Pontifcium z 2007 roku następca Jana Pawła II. Dokument Benedykta XVI nadał dawnej liturgii status "nadzwyczajnej formy rytu rzymskiego" i znacznie ułatwił jej sprawowanie, uzależniając celebrację od decyzji proboszczów i istnienia stabilnej grupy wiernych. W marcu 2009 roku Benedykt XVI zdjął ekskomunikę z czterech biskupów Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X wyświęconych w 1988 roku przez abpa Lefebvre`a, co powszechnie odczytano jako zachętę do pełnego pojednania Stolicy Apostolskiej i środowisk wywodzących się ze wspólnoty abpa Lefebvre`a.

Bibliografia

• Paweł Milcarek, Według Boga czy według świata, Wydawnictwo Dębogóra, Poznań 2011. ISBN 8361374190.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Papieskiej Komisji Ecclesia Dei [dostęp:6.02.2014] w jęz. włoskim.

Zobacz także

• Marcel Lefebvre
• Sprawa arcybiskupa Marcela Lefebvre