Christifideles laici

Treść hasła pochodzi z publikacji „Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II”, Wydawnictwo M, Kraków 2010
Autor hasła: o. Maciej Zięba OP

Christifideles laici (Wielka karta laikatu) - tę adhortację apostolską można nazwać wielką kartą laikatu chrześcijańskiego. Została ona opublikowana jako owoc obrad Synodu Biskupów. Symptomatyczne jest to, że Jan Paweł II podpisał jej tekst 30 grudnia 1988, w święto Świętej Rodziny, podkreślając subtelnie, a zarazem wyraźnie, że rodzina jest specjalnym i najważniejszym miejscem realizacji chrześcijańskiego powołania.

Tezy adhortacji

Adhortacja składa się z pięciu rozdziałów, a jej rozważania oparte są na rozwinięciu biblijnej metafory o winnicy Pańskiej.

We wprowadzeniu Jan Paweł II podkreśla, wychodząc od słów Chrystusa: Idźcie i wy do mojej winnicy, konieczność zaangażowania się laikatu w misję Kościoła w kontekście wielkich potrzeb współczesnego świata.

Rozdział pierwszy, noszący tytuł: Ja jestem krzewem winnym, wy latoroślami, zajmuje się teologią laikatu. Przede wszystkim Papież przypomina soborową definicję laikatu, zrywającą z obecnym w Kościele przez wiele ostatnich stuleci myśleniem, że świeccy w Kościele to nie-duchowni.

W swojej odpowiedzi na pytanie "kim są wierni świeccy" – przypomina Jan Paweł II – Sobór odbiegł od poprzednich definicji, w większości negatywnych, i przyjmując zdecydowanie pozytywny punkt widzenia, stwierdził z całym przekonaniem, że są oni pełnoprawnymi członkami Kościoła objętymi jego tajemnicą i obdarzonymi specyficznym powołaniem, którego celem w sposób szczególny jest szukanie Królestwa Bożego, zajmując się sprawami świeckimi i kierując nimi po myśli Bożej. Następnie Jan Paweł II podkreśla realny udział ludzi świeckich w potrójnej godności Chrystusa – prorockiej, kapłańskiej i królewskiej. Stąd też – Papież cytuje Konstytucję Lumen gentium – wspólna jest godność członków wynikająca z ich odrodzenia się w Chrystusie, wspólna łaska synów, wspólne powołanie do doskonałości, jedno zbawienie, jedna nadzieja i miłość niepodzielna, wspólne jest też najważniejsze i podstawowe powołanie do świętości. Dziś wszyscy chrześcijanie powinni jak najpilniej podjąć drogę ewangelicznej odnowy w wielkodusznej odpowiedzi na wezwanie Apostoła do tego, "aby w całym postępowaniu stali się świętymi" (por. 1 P 1,15). Na tę pilną potrzebę położył szczęśliwie nacisk, dwadzieścia lat po Soborze Watykańskim II, Synod nadzwyczajny w roku 1985: "W ciągu całej historii Kościoła, w okolicznościach najtrudniejszych święte i święci byli zawsze źródłem i początkiem odnowy. Dlatego dziś pilnie potrzebujemy świętych, o których trzeba usilnie błagać Boga". Wszyscy wierni z tytułu swej przynależności do Kościoła otrzymują powszechne powołanie do świętości i w nim współuczestniczą.

Tym, co wyróżnia chrześcijan świeckich to fakt, że żyją w świecie, to znaczy pośród wszystkich razem i poszczególnych spraw i obowiązków świata, i w zwyczajnych warunkach życia rodzinnego i społecznego, z których niejako utkana jest ich egzystencja. W tym świecie prowadzą też normalne życie, uczą się, pracują, utrzymują ze sobą różnorakie kontakty: przyjacielskie, społeczne, zawodowe, kulturalne itd. Sobór traktuje ich stan nie jako zwykły fakt, zewnętrzny i środowiskowy, ale jako rzeczywistość, która osiąga swój pełny sens w Jezusie Chrystusie. Co więcej, stwierdza, że samo Słowo Wcielone zechciało być uczestnikiem ludzkiej społeczności. Jezus uświęcał ludzkie związki, w pierwszym rzędzie rodzinne, z których powstają urządzenia społeczne. Zechciał prowadzić życie rzemieślnika, właściwe dla jego czasu i kraju. Są więc ludzie świeccy niejako zanurzeni w świat współczesny i są jego częścią, a zarazem – podkreślając znaczenie świeckiego wymiaru życia Jezusa – są obdarzeni przez Niego ewangeliczną misją. W ten oto sposób – komentuje Papież – "świat" staje się polem i narzędziem ludzi świeckich w realizacji ich chrześcijańskiego powołania. I w tym właśnie objawia się specyfika powołania laikatu i jego komplementarność, w stosunku do powołania duchownych. Chrzest bowiem nie odrywa świeckich od świata, lecz powierza im powołanie, które właśnie w świecie, wewnątrz świata winno się urzeczywistniać, albowiem tam ich Bóg powołuje, aby wykonując właściwe sobie zadania, kierowani duchem ewangelicznym przyczyniali się do uświęcenia świata na kształt zaczynu, od wewnątrz niejako, i w ten sposób przykładem zwłaszcza swego życia promieniując wiarą, nadzieją i miłością, ukazywali innym Chrystusa.

Bycie w Kościele człowiekiem świeckim nie jest więc faktem socjologicznym czy egzystencjalnym, ale przede wszystkim jest faktem teologicznym. Jest to bycie obdarowanym specjalną, niepowtarzalną misją, którą Chrystus i Jego Kościół powierzają świeckim chrześcijanom. To oni bowiem, żyjąc w świecie, wsłuchują się w głos Boga objawiającego im ich konkretne powołanie oraz swój zamiar, by szukali Królestwa Bożego zajmując się sprawami Bożymi i kierując nimi po myśli Bożej.

Chrześcijańskie powołanie i misja świeckich obejmuje więc cały świat, wszystkie obszary, w których żyją oni i działają, a także szerokie obszary życia społecznego, obszary kultury, ekonomii i polityki, które winni przepajać duchem Ewangelii. W ten sposób każde ich działanie poprzez bycie świadkiem Ewangelii może stać się, i winno się stawać, działaniem apostolskim, wypełnianiem specjalnej misji Boga powierzonej człowiekowi świeckiemu.

Adhortacja podkreślając fundamentalne znaczenie rodziny i wspólnoty parafialnej w życiu chrześcijanina nie ogranicza jednak rozumienia misji świeckich jedynie do aktywności prowadzonej przy kościele parafialnym. Ukazuje też wielkie obszary misji i apostolstwa świeckich w pracy, w zaangażowaniu kulturalnym i społecznym, które podejmują oni w codziennym życiu.

Rozdział drugi, który nosi tytuł: Latorośle jednego krzewu, jest poświęcony uczestnictwu świeckich w życiu Kościoła. Po omówieniu soborowej eklezjologii komunii Jan Paweł II pokazuje, że implikacją takiego samo-rozumienia Kościoła jest wielowątkowe zaangażowanie się świeckich w życie wspólnoty kościelnej (zwłaszcza w życie parafii) poprzez pełnienie w niej różnych posług i służenie swoimi charyzmatami zarówno w wymiarze jednostkowym jak i wspólnotowym. Papież podaje kryteria kościelnego charakteru zrzeszeń katolickich, podkreślając, że skoro działają one w Kościele i dla Kościoła, to nie mogą mieć ani prywatnego, ani samozwańczego charakteru.

Kolejny rozdział: Przeznaczyłem was na to, abyście szli i owoc przynosili ukazuje rozległe pola zaangażowań ludzi świeckich w ewangelizacyjną misję Kościoła. Za szczególnie ważne uważa Jan Paweł II krzewienie poszanowania dla godności osoby ludzkiej, zwłaszcza prawa do życia i wolności religijnej. Podstawowym miejscem dla realizowania powołania osoby świeckiej jest rodzina, ale miłość i wypływająca z niej solidarność otwiera także chrześcijan na zaangażowanie się w poprawę bytu innych ludzi i większych społeczności. Niezwykle istotną sprawą jest więc zaangażowanie świeckich w rzeczywistość polityczną i gospodarczą, by przenikać je duchem Ewangelii. Podstawową przestrzenią ewangelizacji jest jednak kultura, bowiem „tylko w obrębie kultury i poprzez kulturę wiara chrześcijańska staje się historyczna i tworzy historię. Dlatego „Kościół zachęca świeckich, by z odwagą i twórczą inteligencją byli obecni w uprzywilejowanych miejscach kultury, jakimi są szkoły i uniwersytety, ośrodki badań naukowych i technicznych, środowiska twórczości artystycznej i humanistycznej refleksji”.

Rozdział czwarty: „Robotnicy w winnicy Pańskiej” omawia różnorodność chrześcijańskich powołań zależną od wieku: dzieci, młodych i starszych, powołanie ludzi cierpiących, a także różnorodność i komplementarność, przy pełnej ich równości, powołań mężczyzny i kobiety. W tym miejscu Ojciec Święty przedstawia dłuższe rozważania na temat antropologicznych i teologicznych uwarunkowaniach feminizmu chrześcijańskiego oraz ukazuje liczne możliwości lepszego wykorzystania kobiecych talentów w misji Kościoła.

Ostatni rozdział – „Abyście przynosili owoc obfitszy” – jest poświęcony formacji katolików świeckich, w której uczestniczy Urząd Nauczycielski Kościoła oraz różnorodne wspólnoty, wśród których rodzina i parafia zajmują miejsce poczesne.

Papież kończy adhortację apostolską Christifideles laici modlitwą do Matki Kościoła:

„Ty, która z Apostołami w wieczerniku trwałaś na modlitwie, oczekując przyjścia Ducha Pięćdziesiątnicy, proś o nowe Jego rozlanie na wszystkich katolików świeckich, mężczyzn i kobiety, ażeby w pełni sprostali swojemu powołaniu i swojej misji … Dziewico Matko, prowadź nas i wspieraj, abyśmy zawsze żyli jak prawdziwi synowie i córki Kościoła Twojego Syna i przyczyniali się do utrwalania tu na ziemi cywilizacji prawdy i miłości, zgodnie z wolą Boga i dla Jego chwały”.

Linki zewnętrzne

Adhortacja Christifideles laici

Opracowania nt. adhortacji Christifideles laici

• o. Maciej Zięba OP, Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II, Wydawnictwo M, Kraków 2010, s. 133-138 ISBN 9788375952520