Ecclesia in Asia

Treść hasła pochodzi z publikacji „Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II”, Wydawnictwo M, Kraków 2010
Autor hasła: o. Maciej Zięba OP

Ecclesia in Asia (Kościół w Azji) - adhortacja apostolska opublikowana w New Dehli 6 listopada 1999, podczas papieskiej pielgrzymki do Indii, w półtora roku po obradach Synodu Biskupów, na którym rozważano problemy Kościoła w Azji.

Tezy adhortacji

Kontynent ten wyróżnia ogromna powierzchnia i liczba mieszkańców: „Azja jest największym kontynentem na ziemi, zamieszkanym przez blisko dwie trzecie ludności całego świata, przy czym na Indie i Chiny przypada prawie połowa wszystkich mieszkańców naszego globu. Najbardziej uderzającą cechą tego kontynentu jest zróżnicowanie jego ludów, które są dziedzicami starożytnych kultur, religii i tradycji. Zdumiewa zarówno ogrom populacji Azji, jak i mozaika jej licznych kultur, języków, wierzeń i tradycji”. Jest to również kontynent o wielkiej i długiej duchowej tradycji, na którą składają się buddyzm, taoizm, konfucjanizm, zaratusztrianizm, dżinizm, sikhizm, szintoizm, a także powstałe na terytorium Azji największe religie świata: judaizm, chrześcijaństwo, islam i hinduizm. Wreszcie należy przypomnieć, że „historia Kościoła w Azji jest równie stara jak sam Kościół, ponieważ właśnie w Azji Jezus zesłał swego Ducha na swych uczniów i posłał ich na krańce świata”, a zarazem katolicy na tym kontynencie stanowią zaledwie 3% ogólnej liczby mieszkańców, ale w praktyce ich liczba w większości krajów nie przekracza 1%, ponieważ spośród ok.130 milionów katolików zamieszkujących Azję, aż 60% żyje na Filipinach. Tak więc Kościół w Azji – pomimo wielkiej i pięknej tradycji – jest przede wszystkim Kościołem misyjnym. Papież przypomina to, cytując swoje przemówienie do wielomilionowego zgromadzenia wiernych w Manili w 1995 r., podkreślając, że w pierwszym tysiącleciu dokonała się ewangelizacja Europy, w drugim, na chrześcijaństwo otworzyły się Ameryka i Afryka, to w trzecim tysiącleciu należy oczekiwać obfitego żniwa wiary właśnie w Azji. W swej późniejszej książce Wstańcie, chodźmy! (2004) sformułuje to w sposób bardzo lapidarny: „Azja: oto nasze wspólne zadanie na trzecie tysiąclecie!”

Podstawowym więc, twórczym i trudnym zadaniem stojącym przed Kościołem w Azji jest łączenie ewangelizacji z inkulturacją. Z jednej strony, piękno wielu starożytnych tradycji sprzyja postawie szacunku, otwarcia i współpracy. Duch Święty bowiem „bezustannie rozsiewa ziarna prawdy pośród wszystkich ludów, w ich religiach, kulturach i filozofiach. Znaczy to, że te religie, kultury i filozofie mogą dopomagać ludziom na płaszczyźnie jednostkowej i kolektywnej, w walce ze złem i w służbie życiu i wszelkiemu dobru. Moce śmierci izolują wzajemnie od siebie narody, społeczeństwa i wspólnoty religijne oraz rodzą podejrzenia i rywalizacje prowadzące do konfliktów. Duch Święty przeciwnie: podtrzymuje ludzi w dążeniu do porozumienia i wzajemnej akceptacji”. Z drugiej strony, Kościół wyznając prawdę „o Chrystusie jako jedynym Pośredniku między Bogiem a ludźmi i jedynym Odkupicielu świata”, musi zarazem wystrzegać się synkretyzmu, powierzchownych zbieżności lub rozcieńczenia oryginalności Ewangelii. Papieska wizja – zdążająca do rozwiązywania tego napięcia – zmierza, jak sądzę, w dwóch kierunkach. Primo, do odkrywania tego, co wspólne i piękne w różnych tradycjach. Semina verbi, ziarna prawdy – jak to podkreślali najstarsi Pisarze i Ojcowie Kościoła – są bowiem obficie rozsiane również w różnych niechrześcijańskich kulturach i tradycjach. Łączy się z tym ściśle eksponowanie chrześcijaństwa w taki sposób, aby było jak najlepiej rozumiane w kulturach tradycyjnych, oraz podkreślanie „perspektyw bardziej relacyjnych, historycznych, a nawet kosmicznych”. Służy temu – Jan Paweł II przywołuje tu opinię Ojców Synodu Biskupów – ukazywanie Jezusa Chrystusa jako Nauczyciela mądrości, Uzdrowiciela, Wybawcę, Przewodnika Duchowego, Oświeconego, współczującego przyjaciela ubogich, dobrego Samarytanina, dobrego Pasterza, Posłusznego, czy wcieloną Mądrość Bożą. Paradoksalnie bowiem – pisze Ojciec Święty – Jezus Chrystus postrzegany jest często w Azji nie jako ktoś mający wspólne korzenie, ale jako ktoś obcy dla Azji, jako postać pochodząca z Zachodu. Drugim elementem papieskiej wizji łączącej ewangelizację z inkulturacją jest podkreślanie, że Ewangelia nie jest burzeniem jednego porządku, aby zastąpić go innym, lecz że Dobra Nowina „wzywa każdą kulturę do wzniesienia się na nowy poziom rozumienia i wyrażania”.

Dopiero w tej perspektywie, pamiętając że podstawowym wymiarem życia Kościoła jest ewangelizacja, może on – i powinien – zwrócić się ku wielkim problemom społecznym, których na kontynencie azjatyckim jest bardzo wiele.

Wielkim azjatyckim problemem jest „zjawisko urbanizacji i pojawienia się ogromnych konglomeracji miejskich, w których często można spotkać strefy dotknięte kryzysem, gdzie szaleje zorganizowana przestępczość, terroryzm, prostytucja i wyzysk najuboższych warstw społeczeństwa. Inne rzucające się w oczy zjawisko społeczne to migracje narażające miliony osób na sytuacje trudne pod względem ekonomicznym, kulturowym i moralnym. Ludzie migrują wewnątrz Azji oraz z Azji na inne kontynenty z wielu powodów, między innymi z powodu nędzy, wojen, konfliktów etnicznych, deptania praw człowieka i jego podstawowej wolności. Tworzenie gigantycznych kompleksów przemysłowych stanowi inną jeszcze przyczynę migracji wewnętrznych i zewnętrznych oraz ich destrukcyjnego wpływu na życie rodzinne i jego wartości”. Do tego katalogu problemów trudnych i bolesnych, o których wspomina Jan Paweł II, dodać trzeba prześladowania chrześcijan w wielu krajach Azji, turystykę mającą na celu nadużycia seksualne wobec ubogich, często dzieci, oraz wyzysk kobiet w społeczeństwie, „których sytuacja nadal stanowi poważny problem w Azji, gdzie dyskryminacja i przymus wobec nich często są stosowane w domu, w pracy, a nawet w samym systemie prawnym”.

Kościół nie może być obojętny wobec tych bolesnych problemów. Jego działania mają mieć na celu obronę praw człowieka i promocję jego godności. Stąd istnieje potrzeba – podkreślił to za Ojcami Synodu Jan Paweł II – „solidnego przygotowania w zakresie nauki społecznej Kościoła”, aby chrześcijanie mogli w sposób kompetentny wpływać na warunki życia politycznego i ekonomicznego w duchu Ewangelii. W praktyce swego działania musi więc Kościół cechować „miłość preferencyjna na rzecz ubogich i pozbawionych głosu, ponieważ Pan utożsamiał się z nimi w szczególny sposób”. Nie oznacza to jednak jakiejś formy ekskluzywizmu. „Miłość ta nie wyklucza nikogo; chodzi tu tylko o pewną formę pierwszeństwa w służeniu”. Dlatego Jan Paweł II podkreśla wielką wagę zaangażowania Kościoła w obronę praw człowieka, budowania systemu opieki charytatywnej oraz systemu zdrowia i edukacji, a także zaangażowania chrześcijan w środkach społecznego przekazu i tworzenie mediów katolickich. Reakcja na te społeczne wyzwania wpisana jest jednak w szczególny sposób w powołanie chrześcijańskiego laikatu. Albowiem istota posługi kapłańskiej zawiera się w samej etymologii słowa „duchowieństwo” . Przypomina więc Ojciec Święty, że nawet w sytuacji dramatycznych wyzwań społecznych „ludy Azji potrzebują duchownych nie tylko jako działaczy charytatywnych czy administratorów instytucji, lecz także jako ludzi, których serca i umysły są ugruntowane w sprawach Ducha”.

Kościół głęboko zaangażowany w sprawy pokoju, sprawiedliwości i pomocy dla najbardziej potrzebujących jest zarazem świadom – jak pisze Jan Paweł II w zakończeniu – że „jego jedyną radością jest dzielenie się z mnogimi ludami Azji niezmierzonym darem, który sam otrzymał, to jest miłością Jezusa Zbawiciela, a jego jedyną ambicją jest kontynuowanie posłannictwa miłości i służby, ażeby wszyscy Azjaci mieli życie i mieli je w obfitości (por. J 10,10)”.

Linki zewnętrzne

Adhortacja Ecclesia in Asia

Opracowania nt. adhortacji Ecclesia in Asia

• o. Maciej Zięba OP, Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II, Wydawnictwo M, Kraków 2010, s. 160-164 ISBN 9788375952520