Adam Stefan Sapieha

Adam Stefan Sapieha, Adam Stefan Stanisław Bonifacy Józef Sapieha herbu Lis (ur. 14 maja 1867 w Krasiczynie - zm. 23 lipca 1951 w Krakowie) – polski biskup rzymskokatolicki, biskup diecezjalny krakowski w latach 1911–1951 (od 1926 arcybiskup metropolita), kardynał. Uznawany za jedną z czołowych postaci w dziejach Kościoła polskiego I połowy XX wieku. Nazywany Księciem Niezłomnym, był niewzruszonym fundamentem katolickiego oporu przeciwko okupacji nazistowskiej.

Związki z Karolem Wojtyłą/Janem Pawłem II

Pierwszy raz Karol Wojtyła zetknął się z kardynałem Sapiehą 3 maja 1938 w Wadowicach - został przez niego bierzmowany. Trzy dni później 6 maja 1938, kiedy wizytował Gimnazjum im. Marcina Wadowity na powitanie arcybiskupa mowę wygłosił m.in. Wojtyła - wówczas jako uczeń kl. VIII. Kard. Sapieha zwrócił szczególną uwagę na przemawiającego ucznia, wypytując go o plany na przyszłość. Zmartwił się usłyszawszy odpowiedź, że wybranym przez Wojtyłę kierunkiem studiów ma być polonistyka.

Jesienią 1942 przyjmuje tajnie Wojtyłę do seminarium duchownego w Krakowie. Od 1944 alumni mieszkają w pałacu Księcia Metropolity Adama Sapiehy i zaczynają nosić strój duchownego. "Z tym jednak, że w przypadku tego [Wojtyły] alumna powstały pewne komplikacje. Otóż przerwał on pracę w fabryce [Solvey]. O absentującego się robotnika zaczął się upominać tzw. "Urząd Pracy". Do domu nadchodziły monity o wymowie listów gończych. Młody alumn znalazł się w sytuacji zagrożenia." Książę Sapieha polecił załatwić sprawę ks. Kazimierzowi Figlewiczowi. Mimo przeszkód kłopot załatwiono o czym świadczyło ustanie monitów.

Książę Kardynał czuwał nad rozwojem intelektualnym i duchowym Wojtyły, dyskretnie kierując jego krokami. 9 listopada 1944 Książę Kardynał Sapieha podarowuje Wojtyle tonsurę. Gdy w drufniu 1945 Wojtyła chce przejść z seminarium duchownego do zakonu nie udzielił swego "placet", mówiąc alumnowi Wojtyle, że należy skończyć to, co się zaczęło. 18 lutego 1946 na akademii z okazji kardynalskiej nominacji Księcia Metropolity Wojtyła recytuje Kazanie o miłości Ojczyzny ks. Kajsiewicza. 13 października 1946 udziela Wojtyle w kaplicy swej rezydencji święceń subdiakonatu, następnie święceń diakońskich. 1 listopada wyświęca go w swej prywantnej kaplicy - osobno i wcześniej niż pozostałych alumnów, ze względu na przewidziany wkrótce wyjazd ks. Wojtyły do Rzymu na dalsze studia. Na życzenie kard. Sapiehy rozpoczynał on bowiem studia na Papieskim Uniwersytecie Dominikańskim - Angelicum. 18 maja 1947 nawet odwiedził Wojtyłę w Rzymie. Sapieha wysyłał Wojtyłę do Niegowici, a potem we wrześniu 1949 mianował go wikariuszem kościoła św. Floriana.

Dla Karola Wojtyły Książę Kardynał był wzorem przywódcy kościelnego. Za jego przykładem praktykował uczynki miłosierdzia. Wojtyła doprowadził do budowy pomnika Sapiehy w 25. rocznicę Jego śmierci.

Jan Paweł II o Adamie Sapiesze

W całej naszej formacji i przygotowaniu do kapłaństwa w szczególny sposób zaznaczyła się wielka postać Księcia Metropolity, późniejszego Kardynała Adama Stefana Sapiehy, którego wspominam ze wzruszeniem i wdzięcznością. Jego wpływ był tym większy, że w okresie przejściowym, zanim udało się powrócić do budynku seminaryjnego, mieszkaliśmy w jego rezydencji i spotykaliśmy się z nim na co dzień. Metropolita Krakowski został powołany do kolegium kardynalskiego zaraz po zakończeniu wojny, w wieku stosunkowo późnym. Całe społeczeństwo przyjęło tę nominację jako wyraz uznania dla tego wielkiego człowieka, który podczas okupacji był właściwie jedynym przedstawicielem narodu, wyrażającym jego godność w sposób przejrzysty dla wszystkich. Pamiętam ten dzień marcowy, w Wielkim Poście, kiedy Arcybiskup wrócił z Rzymu z świeżo otrzymanym kapeluszem kardynalskim. Studenci wzięli na barki jego samochód i przenieśli do Kościoła Mariackiego, co było wyrazem uniesienie religijnego i patriotycznego, które ta kreacja kardynalska wzbudziła w społeczeństwie.

— Dar i tajemnica: w pięćdziesiątą rocznicę moich święceń kapłańskich, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005, s. 19-20

Kiedy dziś znalazłem się przed sarkofagiem św. Stanisława, uświadomiłem sobie, że poniżej tego ołtarza spoczywa mój... - boję się wymówić... - Poprzednik. Boję się wymówić dlatego, że wszyscy w Polsce wiedzą, co znaczy to nazwisko i imię - a przed chwilą słyszeliśmy, że Ojciec Święty mnie wskazał jako jego następcę: Adam Stefan Kardynał Sapieha. W 1946 roku, 1 listopada, włożył na mnie ręce i wyświęcił mnie na kapłana: zrodził mnie dla kapłaństwa.

— Katedra wawelska, 8 marca 1964

...mam jeszcze w pamięci jego twarz, jego rysy, jego słowa, jego powiedzenia: "Nie gadaj głupstw", "Co wy tam robicie", "Nie róbcie jakichś głupstw" - tak mówił... I różne podobne rzeczy. Ale jest niezapomniany. Był przez to wszystko wielki, był księciem niezłomnym w czasie okupacji. Lata płyną naprzód, już wielu nie pamięta księcia kardynała Adama Stefana Sapiehy. Ci, którzy pamiętają tak jak ja, mają obowiązek przypominać, aby ta wielkość trwała i tworzyła przyszłość narodu i Kościoła na tej polskiej ziemi. Bóg Ci zapłać, Księże Kardynale, za to, czym byłeś dla nas, dla mnie, dla wszystkich Polaków strasznego okresu okupacji. Bóg Ci zapłać.

— Kraków, przemówienie z okna pałacu biskupiego na ul. Franciszkańskiej, 16 czerwca 1999

Bibliografia

• Alfabet Jana Pawła II 1920-2005, Wydawnictwo Kluszczyński, Kraków 2005 ISBN 8374470232
• Adam Boniecki, Kalendarium życia Karola Wojtyły, Znak, Kraków 2000 ISBN 8370068340
• Jan Paweł II, Dar i tajemnica: w pięćdziesiątą rocznicę moich święceń kapłańskich, Wydawnictwo Św. Stanisława BM, Kraków 2005 ISBN 8385903429
• Jan Paweł II, Wstańcie, chodźmy!, Wydawnictwo św. Stanisława BM, Kraków 2004 ISBN 8388971867
• Michał Rożek, Mężowie niezłomni : a naród pamięta ich mądrość : kardynał Adam Sapieha, kardynał Karol Wojtyła, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009 ISBN 9788375052282