Une expérance nouvelle pour le Liban

Treść hasła pochodzi z publikacji „Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II”, Wydawnictwo M, Kraków 2010
Autor hasła: o. Maciej Zięba OP

Une expérance nouvelle pour le Liban (Kościół w Libanie) - Pierwszym z Synodów Biskupów podejmujących problemy lokalnych Kościołów był Synod Biskupów poświęcony Libanowi, który odbył się w 1995, a dwa lata później – 11 maja 1997 – ukazała się adhortacja apostolska "Une expérance nouvelle pour le Liban" (Nowa nadzieja dla Libanu). Ta nowa nadzieja w dużej mierze wypływała z zakończenia kilkunastoletniej wojny domowej oraz interwencji zbrojnych Syrii i Izraela (zwalczającego posługujące się terrorem i tworzące niejako państwo w państwie ugrupowanie Hezbollah). Następne lata dopisały jeszcze sporo do długiej, trudnej i zawikłanej historii tego kraju położonego w basenie Morza Śródziemnego (zwłaszcza rewolucja cedrowa po zabiciu premiera w 2005), ale w porównaniu z okresem poprzednim, były to, na szczęście, czasy mniej tragiczne.

Tezy adhortacji

W tym miejscu należy przypomnieć, że ten niewielki, liczący ok. 4 mln ludności kraj, z których ok. 40 proc. stanowią chrześcijanie (w tym 22 proc. katolicy) był przez długi okres XX stulecia miejscem pokojowej koegzystencji wielu wyznań oraz religii. Przyjęcie paruset tysięcy palestyńskich uchodźców sprawiło jednak, że kraj ten stał się miejscem zderzenia wpływów syryjskich i izraelskich oraz celem pokojowych, ale mało skutecznych misji ONZ. Wojna doprowadziła do brutalnej konfrontacji pomiędzy libańskimi chrześcijanami i muzułmanami. Zwłaszcza ci pierwsi doznali okrutnych prześladowań w czasie okupacji syryjskiej (1975–2005). Było to powodem, że Jan Paweł II już w drugim dniu po wyborze, 17 października 1978, w swoim pierwszym programowym wystąpieniu do kolegium kardynalskiego odniósł się do tragicznej sytuacji w Libanie, życząc wszystkim jego mieszkańcom pokoju w wolności (wagi tym życzeniom dodaje fakt, że Liban był jedynym krajem, pomijając papieską ojczyznę – Polskę, którą wymienił w tym ważnym przemówieniu Ojciec Święty).

A oto główne linie tej adhortacji: w pierwszym rozdziale Jan Paweł II daje ogólny szkic sytuacji Kościoła katolickiego w Libanie. Rozdział drugi zawiera sumaryczny opis refleksji teologicznej leżącej u podłoża ogółu orientacji omawianych później bardziej konkretnie. W rozdziale trzecim zostały zebrane wszystkie sprawy dotyczące odnowy Kościoła katolickiego w Libanie. Rozdział czwarty zajmuje się komunią między różnymi Kościołami patriarchalnymi w Libanie, a nawet w sąsiedztwie Libanu. W piątym rozdziale jest mowa o miejscu Kościoła w dzisiejszym Libanie. Rozdział szósty podejmuje problemy społeczne i narodowe. W rzeczy samej Synod nie ograniczył się do omawiania wyłącznie wewnętrznych spraw Kościoła w Libanie, ale miał przed oczyma cały kraj.

Zgodnie z tym schematem Papież konsekwentnie i całościowo omawia sytuację Libanu oraz tamtejszego Kościoła. Z kart dokumentu poznajemy bogactwo tradycji, złożoność historii oraz dzisiejsze problemy tego niewielkiego (pow. ok. 10 000 km kw) demokratycznego kraju, w którym chrześcijanie różnych wyznań i obrządków stanowią ok. 40 proc. Pod różnymi postaciami Tradycja apostolska przeniknęła światłem Ewangelii kulturę Libanu, uwzględniając głęboką wrażliwość duchową ludzi i miejscowe języki. Obok tradycji ormiańskiej, która pozostając czymś oryginalnym, była powiązana z Ojcami kapadockimi i syryjskimi, żyje tu starożytna tradycja antiocheńska o korzeniach zarówno aramejskich jak i hellenistycznych. Wszystkie te korzenie są wspólne Wschodnim Kościołom katolickim i Kościołom prawosławnym. Ta święta i żywa, wielokształtna Tradycja została przekazana za pośrednictwem Ojców Kościoła i autorów dzieł o życiu duchowym, poprzez Boską Liturgię, a także przez przykład męczenników oraz świętych mężczyzn i kobiet.

W adhortacji możemy także odnaleźć elementy uniwersalnego nauczania Kościoła. Przykładowo: Ważną rzeczą będzie też przypomnienie, że istnieje chrześcijańska praktyka zarządzania sprawami doczesnymi, ponieważ orędzie ewangeliczne rzuca światło na wszystkie rzeczywistości ziemskie, będące środkami do budowania rodziny ludzkiej, a jednocześnie prowadzącymi do wiecznej szczęśliwości. Zatem w życiu chrześcijan – Jan Paweł II przywołuje tu adhortację apostolską "Christefideles laici" – nie może być dwóch równoległych nurtów, z jednej strony, tak zwanego życia "duchowego" z jego własnymi wartościami i wymogami, z drugiej, tak zwanego życia "świeckiego", które miałoby wartości odmienne lub przeciwne pierwszym. Dlatego – konkluduje Papież – świeccy nie mogą rezygnować z udziału w "polityce", czyli w różnego rodzaju działalności gospodarczej, społecznej i prawodawczej, która w sposób organiczny służy wzrastaniu wspólnego dobra.

Integralność życia chrześcijańskiego we wszystkich jego wymiarach, ów brak przeciwstawiania życia "świeckiego" – duchowemu, a także waga chrześcijańskiego zaangażowania i świadectwa w wymiarze społecznym jest jednak możliwa jedynie dzięki wewnętrznej przemianie ludzkich serc. Przypomniał o tym Jan Paweł II odwołując się do "Propositio" otrzymanego od uczestników Synodu dla Libanu: Po zakończeniu wystąpień na sesji plenarnej, syntetyczny raport Zgromadzenia Synodalnego odważnie przypomniał, że przemiany w życiu osobistym i społecznym domagają się głębokiego wyzwolenia w łonie samego Kościoła katolickiego w Libanie – wyzwolenia wewnętrznego, które otrzymujemy od Chrystusa przez życie duchowe. Zatem przed przystąpieniem do przekształcania swych struktur, Kościół w Libanie musi jak najszybciej poddać się przemieniającemu działaniu Chrystusa, a w każdym wiernym musi się dokonać dzieło przebóstwienia – temat tak drogi teologii wschodniej.

"Nowa nadzieja dla Libanu", o której pisze Jan Paweł II wymaga więc przemiany duchowej i płynących z niej reform społecznych. Dlatego tak wielkie znaczenie miała pielgrzymka Jana Pawła II do Libanu, podczas której ogłosił swój dokument, wspierając jego treść osobistym świadectwem. Mówił o tym w czasie historycznej Mszy św. 11 maja 1997 patriarcha maronitów kard. Nasrallah Boutros Sfera, który przypominając konsekwentne zaangażowanie Jana Pawła II w sprawę pokoju w Libanie, powiedział: Twoja obecność między nami, Ojcze Święty, jest aktem wiary w naszej ojczyźnie. Jest dodaniem odwagi tym, którzy uciekli i odrzucają możliwość powrotu. Jest dla nas ukojeniem. Nigdy nie przestałeś pytać o nasze sprawy, dzięki Tobie pomoc humanitarna spieszyła nam z pomocą, uwrażliwiałeś Kościół powszechny na problemy Libanu, modliłeś się i modlisz się za nas. Z tego też powodu na odnotowanie zasługuje spotkanie Jana Pawła II z młodzieżą w sanktuarium Notre Dame de Liban na Harissie – spotkanie żywiołowej młodzieńczej radości i entuzjazmu z papieskim wezwaniem do przekraczania murów wzniesionych przez bolesną przeszłość. Dopiero bowiem połączenie teologicznej refleksji adhortacji ze spotkaniem z wiernymi mieszkającymi w Libanie przyniosło nową nadzieję temu Kościołowi i temu krajowi.

Linki zewnętrzne

Adhortacja Une expérance nouvelle pour le Liban

Opracowania nt. adhortacji Une expérance nouvelle pour le Liban

• o. Maciej Zięba OP, Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II, Wydawnictwo M, Kraków 2010, s. 152-155 ISBN 9788375952520