Badania prenatalne

Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014
Autor hasła: ks. Marian MACHINEK MSF 

Badania prenatalne – czynności diagnostyczne zmierzające do uzyskania informacji o stanie zdrowia i stopniu rozwoju dziecka w okresie przedurodzeniowym.

Inormacje nt. badań prenatalnych

Ze względu na zasięg ingerencji rozróżnia się: badania prenatalne nieinwazyjne, ograniczające się do wizualnej obserwacji płodu za pomocą techniki ultrasonograficznej i badań dopplerowskich bądź też do oceny jego stanu za pomocą analizy surowicy krwi matki; badania prenatalne inwazyjne, łączące się z ingerencją w worek owodniowy, by uzyskać fragmenty tkanki płodowej, na podstawie której można ocenić stan wyposażenia genetycznego płodu. Do metod inwazyjnych należą: wykonywana między 9. a 12. tygodniem ciąży punkcja kosmówki (lub też robiona później punkcja łożyska); wykonywana między 15. a 17. tygodniem amniopunkcja (pobranie wód płodowych, zawierających komórki płodu); wykonywana od 17. tygodnia ciąży punkcja pępowiny. Prowadzone badania nad uzyskaniem komórek płodowych, znajdujących się w krwiobiegu matki bądź w wymazie szyjkowym, mogłyby zrewolucjonizować badania prenatalne, czyniąc zbędnymi metody inwazyjne. Wskazaniem medycznym do wykonania badań prenatalnych jest wiek matki, upośledzenie wcześniej urodzonych dzieci czy też obecność w rodzinie chorób pochodzenia genetycznego.

Nauczanie Jana Pawła II nt. badań prenatalnych

Jan Paweł II podkreśla, iż należy unikać tych metod diagnostycznych, które wiążą się z niebezpieczeństwem utraty zdrowia bądź nawet życia dziecka poczętego. Godziwość i moralna dopuszczalność badań prenatalnych jest uzależniona najpierw od oceny stopnia ryzyka, na jakie narażane jest poczęte dziecko; są one moralnie dopuszczalne, gdy chronią życie i integralność embrionu i jego matki, nie narażając ich na nieproporcjonalne ryzyko ; podjęcie ryzyka może być usprawiedliwione jedynie prawdziwą koniecznością pilnej diagnozy i znaczeniem uzyskanych informacji dla podjęcia niezbędnych dla dobra dziecka zabiegów . Drugim ważnym czynnikiem oceny etycznej jest cel wykonywania badań prenatalnych. W encyklice Evangelium Vitae Jan Paweł II podkreśla, iż badania prenatalne nie wzbudzają obiekcji moralnych, o ile są podejmowane w celu wskazania ewentualnych terapii, których podjęcia wymaga zdrowie dziecka nie narodzonego . Godziwym celem będzie także pomoc w spokojnym i świadomym przyjęciu mającego się narodzić dziecka .

Papież potępia natomiast zdecydowanie wykonywanie badań prenatalnych celem dokonania ewentualnej aborcji. W tym wypadku stają się one niegodziwe, gdyż są wykonywane z gotowością uśmiercenia dziecka, gdyby okazało się obarczone schorzeniami bądź defektami genetycznymi. Taka aborcja eugeniczna jest, jak podkreśla Papież, elementem mentalności, która przyjmuje życie tylko pod pewnymi warunkami, odrzucając ułomność, kalectwo i chorobę oraz rości sobie prawo do mierzenia wartości ludzkiego życia wyłącznie według kryteriów „normalności” i zdrowia fizycznego, otwierając tym samym drogę do uprawomocnienia także dzieciobójstwa i eutanazji .

W kontekście problemów moralnych związanych ze stosowaniem diagnostyki prenatalnej, ale także zabiegów związanych ze wspomaganą reprodukcją i eksperymentami na embrionach, Jan Paweł II zachęca lekarzy katolików, by w konflikcie między presją społeczną a nakazami prawego sumienia wybierali drogę wierności własnemu sumieniu, nie ulegając pokusie porzucenia praktyki zawodu lekarskiego ani też nie idąc na kompromis z własnymi przekonaniami. Stając wobec takiego problemu, winniśmy pamiętać, że istnieje droga pośrednia. [...]Jest to droga sprzeciwu sumienia, który winien być respektowany przez wszystkich, zwłaszcza przez prawodawców .

Bibliografia

Dzieła Jana Pawła II

• Evangelium Vitae 14; 63;
• Przemówienie: do uczestników kongresu Movimento per la vita: Zasady moralne diagnostyki i terapii prenatalnej, 4.12.1982;
• Przemówienie do uczestników XI Międzynarodowego Kongresu Medycyny Perinatalnej: Trzeba raz jeszcze stwierdzić: każde życie jest święte, 14.04.1988;
• Przemówienie do uczestników Międzynarodowego Kongresu Katolickich Położników i Ginekologów: Całym sercem służcie ludzkiemu życiu, 18.06.2001.

Inne dokumenty Kościoła

• Kongregacja Nauki Wiary. Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania Donum vitae (22.02.1987);
• Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia. Karta Pracowników Służby Zdrowia. Watykan 1995.

Publikacje innych autorów

• R. Otowicz. Etyka życia. Bioetyczny i teologiczny kontekst problematyki życia poczętego. Kraków 1998;
• D. Kornas-Biela. Wokół początku życia ludzkiego. Warszawa 2002.

Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II nt. badań prenatalnych

—

—

—

Linki zewnętrzne

Hasła w Zintegrowanej Bazie Tekstów Papieskich