Akt małżeński

Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014
Autor hasła: ks. Piotr KIENIEWICZ MIC

Akt małżeński – akt fizycznego zjednoczenia seksualnego męża z żoną: uczestników przymierza małżeńskiego. Niekiedy redukcjonistycznie mówi się o akcie seksualnym, jednak termin ten wskazuje wyłącznie na fizyczny aspekt ludzkiego działania, pomijając jego wymiar duchowy i charakter oblubieńczy

Akt małżeński w dokumentach kościoła

Akt małżeński jest integralną częścią przymierza małżeńskiego, prowadząc małżonków do pełnej jedności, uzdalniając ich do przekazania daru życia nowej osobie . Zgodnie z nauczaniem zawartym w encyklikach Casti connubii i Humanae vitae przymierze to ma podwójny cel: przekazanie daru życia i umocnienie więzi miłości między małżonkami. Oba cele są komplementarne względem siebie, tak że płodność jest owocem i znakiem miłości małżeńskiej, żywym świadectwem pełnego wzajemnego oddawania się małżonków

Nauczanie Jana Pawła II nt. aktu małżeńskiego

Nauczanie Jana Pawła II na temat aktu małżeńskiego opiera się przede wszystkim na nauczaniu Soboru Watykańskiego II , a także Piusa XI (encyklika Casti connubii); szczególny punkt odniesienia stanowi encyklika HV Pawła VI, która stała się podstawą dla części cyklu katechez „Mężczyzną i Niewiastą stworzył ich”.

Papież zwraca uwagę na konieczność oparcia się w rozważaniach nad aktem małżeńskim na integralnej wizji osoby . Ciało jest bowiem środkiem wyrazu nie tylko w wymiarze seksualnym − przez nie wypowiada się cały człowiek. Poprzez akt małżeński człowiek komunikuje swoim ciałem prawdę o wyłącznym charakterze zjednoczenia sakramentalnego i zakorzenieniu go w odwiecznym planie Bożej miłości . Ponieważ akt małżeński jest nie tylko znakiem miłości, ale i płodności osoby, nie może być w sztuczny sposób pozbawiany zdolności do przekazywania daru życia. Odarty z potencjalnej zdolności prokreacji akt seksualny traci swoją wewnętrzną tożsamość, przestaje być znakiem miłości , a tym samym przestaje być znakiem wewnętrznego zjednoczenia osób

Podstawowym źródłem zakłamania aktu małżeńskiego jest grzech, nie tylko w wymiarze aktualnym (konkretne grzeszne czyny), ale także ontycznym, gdyż zerwanie więzi z Bogiem przez pierwszych rodziców naruszyło zdolność człowieka do prawdziwej komunikacji z bliźnim – także w akcie małżeńskim . Płodności aktu małżeńskiego nie sprzeciwia się natomiast roztropne wykorzystanie rozpoznanego przez małżonków naturalnego rytmu płodności (poprzez okresową wstrzemięźliwość seksualną), pozwalającego na odpowiedzialne podjęcie powołania rodzicielskiego .

Poprzez akt małżeński małżonkowie wypowiadają swoją dojrzałą gotowość macierzyństwa i ojcostwa . Jednocześnie jest to znak pełnego szacunku oddania się jednej osoby drugiej, a zarazem przyjęcia ofiarowanego przez nią daru . W ten sposób akt małżeński staje się obrazem wewnętrznego zjednoczenia, w którym dwoje staje się jednym ciałem . Nie jest on jednak jedynym znakiem, stąd powstrzymywanie się od współżycia – gdy zachodzą po temu ważne racje – ani nie narusza jedności małżeństwa, ani się jej nie sprzeciwia . Trzeba zwrócić uwagę, że płodność miłości małżeńskiej nie zacieśnia się […] tylko do fizycznego rodzenia dzieci, choćby nawet była pojmowana w swym specyficznie ludzkim wymiarze: poszerza się i ubogaca wszelkimi owocami życia moralnego, duchowego i nadprzyrodzonego, jakie ojciec i matka z racji swego powołania winni przekazać w darze dzieciom, a poprzez dzieci, Kościołowi i światu .

Wewnętrzne zjednoczenie, leżące u podstaw duchowego znaczenia aktu małżeńskiego, wskazuje na ciężar niewierności małżeńskiej, nazywanej niekiedy zdradą. Takie ujęcie pokazuje, że nawet w ramach małżeństwa możliwa jest „zdrada”; gdy brak wewnętrznej otwartości małżonków na siebie i wierności w miłości, ich fizyczne zjednoczenie staje się kłamstwem . Cudzołóstwo jest grzechem dlatego, ponieważ stanowi złamanie osobowego przymierza mężczyzny i kobiety . Najbardziej dramatycznie niewierność ta objawia się poprzez akt seksualny poza małżeństwem, naruszając wyłączność relacji oblubieńczej .

Bibliografia

Dzieła Jana Pawła II

• Familiaris Consortio 14; 28;
• Veritatis Splendor 49;
• Gratissimam Sanae;
• Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Odkupienie ciała a sakramentalność małżeństwa. Watykan 1986 Miłość i odpowiedzialność. Człowiek i moralność 1. Red. T. Styczeń i in., Lublin 1982

Inne dokumenty Kościoła

• Casti Connubii;
• Humanae Vitae;
• Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes 49-51;
• Katechizm Kościoła Katolickiego 2366-2372.

Publikacje innych autorów

• T. Styczeń. Ciało jako „znak obrazu Stwórcy”. W: Jan Paweł II. Mężczyzną i niewiastą stworzył ich.
• Chrystus odwołuje się do „początku”. O Jana Pawła II teologii ciała. Red. T. Styczeń. Lublin 1981;
• J. Wróbel. Małżeństwo i prokreacja w kontekście zagrożenia AIDS. RTK 38:1990 z. 3.
• I. Mroczkowski. Osoba i cielesność. Moralne aspekty teologii ciała. Płock 1994;
• J. Bajda. Etos sakramentu małżeństwa. W: Jan Paweł II. Mężczyzną i niewiastą stworzył ich.
• Sakrament. O Jana Pawła II teologii ciała. Red. T. Styczeń. Lublin 1998;
• K. Knotz. Akt małżeński. Kraków 2001;
• A. Sarmiento. Małżeństwo chrześcijańskie. Podręcznik teologii małżeństwa i rodziny. Kraków 2002;
• J. Wróbel. Antropologia ludzkiej płciowości: powołanie do życia w komunii prawdy i miłości. W: OCentesimus Annuslić obraz człowieka. Red. P. Morciniec. Opole 2003.