Jan XXIII

Jan XXIII (imię świeckie: Angelo Giuseppe Roncalli) (ur. w 1881 w Sotto il Monte we Włoszech, zm. w 1963 roku w Watykanie) - włoski duchowny katolicki, błogosławiony Kościoła, beatyfikowany przez Jana Pawła II w 2000 roku wraz z papieżem Piusem IX.

Podstawowe fakty biograficzne

Pochodził z regionu Bergamo z biednej rodziny rolniczej. W wieku 12 lat rozpoczął naukę w niższym seminarium duchownym. Święcenia kapłańskie przyjął w 1904 roku. W czasie I wojny światowej pełnił posługę kapelana w armii. W 1925 roku został mianowany wikariuszem papieskim w Bułgarii i jednocześnie otrzymał sakrę biskupią. W latach 1930-tych pełnił funkcję delegata papieskiego w Turcji i Grecji. Po wyzwoleniu Francji spod okupacji hitlerowskiej w 1944 roku objął godność nuncjusza apostolskiego w Paryżu, a następnie stałego przedstawiciela Watykanu przy UNESCO.

Kapelusz kardynalski odebrał z rąk Piusa XII w 1953 roku. Jednocześnie został mianowany patriarchą Wenecji (historyczny tytuł metropolitów tego miasta).

Wybrany papieżem 28 października 1958 roku podczas trzeciego dnia konklawe zwołanego po śmierci Piusa XII. W chwili wyboru miał 77 lat.

W 1960 roku utworzył Sekretariat Jedności Chrześcijan.

W 1962 roku zwołał obrady Soboru Watykańskiego II i uczestniczył w jego I sesji (11 X – 8 XII 1962 roku). Wydał 8 encyklik, w tym najbardziej znane: Mater et Magistra (1961) i Pacem in terris (1963).

W 1962 roku promulgował zreformowany Mszał Rzymski i brewiarz. Były to ostatnie zmiany w łacińskiej liturgii przed wprowadzeniem przez Pawła VI nowego Mszału w 1970 roku.

Z uwagi na osobiste usposobienie, skłonność do dialogu i działania na rzecz pokoju światowego (zwłaszcza podczas kryzysu kubańskiego w 1962 roku, gdy odbył osobiste rozmowy telefoniczne z przedstawicielami władz USA i ZSRR) zyskał przydomek dobrego papieża Jana.

Związki z Janem Pawłem II

Imię papieskie wybrane przez papieża-Polaka nawiązywało do chęci kontynuowania przez Jana Pawła II dziedzictwa jego soborowych poprzedników: Jana XXIII i Pawła VI.

Za pontyfikatu Jana Pawła II zakończył się proces beatyfikacyjny Jana XXIII, rozpoczęty już w dwa lata po śmierci papieża. Za podstawę do wyniesienia na ołtarze uznany został cud uzdrowienia włoskiej zakonnicy Caterini Capitani z ciężkiej choroby żołądka. Podczas mszy beatyfikacyjnej 3 września 2000 roku, papież-Polak tak scharakteryzował postać swojego poprzednika:

(...) Kontemplujemy dzisiaj w chwale błogosławionych jeszcze jednego papieża - Jana XXIII, który zadziwił świat swoją bezpośredniością i przystępnością, wyrażającą szczególną dobroć serca (...). W pamięci wszystkich utrwalił się obraz papieża Jana z uśmiechem na twarzy i ramionami szeroko otwartymi, przygarniającymi cały świat. Iluż ludzi urzekła prostota jego serca, połączona z rozległą znajomością człowieka i jego spraw! Powiew nowości, jaki wniósł ten papież, nie dotyczył oczywiście doktryny, ale raczej sposobu jej przedstawiania; nowy był jego styl mówienia. W tym też duchu papież Jan ogłosił II Sobór Watykański, którym otworzył nową stronicę w dziejach Kościoła: chrześcijanie zostali wezwani, aby śmielej głosić Ewangelię i z większą uwagą śledzić "znaki czasu" (...) W ostatnich chwilach swego życia Jan XXIII pozostawił Kościołowi swój testament: "Tym, co najcenniejsze w życiu jest Jezus Chrystus, Jego święty Kościół, Jego Ewangelia, prawda i dobroć". Ten testament pragniemy dzisiaj podjąć również my, dziękując Bogu za to, że dał nam go jako pasterza.

— Homilia w Watykanie, 3 września 2000 roku

Podczas Mszy św, z okazji 38 rocznicy śmierci Jana XXIII, Jan Paweł II zwrócił uwagę na rolę Jan XXIII w zwołaniu Soboru Watykańskiego II:

Jeżeli dzisiaj, drodzy bracia i siostry, wspominamy ten szczególny okres w dziejach Kościoła, to dlatego że Wielki Jubileusz Roku 2000 stał się kontynuacją Soboru Watykańskiego II, przejmując wiele elementów jego nauczania i metody. Z kolei niedawny Nadzwyczajny Konsystorz potwierdził jego aktualność i ponownie ukazał jego bogactwa nowym pokoleniom chrześcijan. To wszystko jest dla nas jeszcze jednym powodem do wdzięczności bł. papieżowi Janowi XXIII.

Zwłaszcza w kontekście dzisiejszej liturgii, która z obchodami Pięćdziesiątnicy łączy uroczysty akt kultu, pragnę podkreślić, że najcenniejszym darem pozostawionym przez papieża Jana XXIII Ludowi Bożemu jest on sam, to znaczy jego świadectwo świętości.

Również do niego odnosi się to, co on sam powiedział o świętych, a mianowicie, że każdy z nich jest «arcydziełem łaski Ducha Świętego» (tamże, s. 400). Zaś z myślą o męczennikach i papieżach pochowanych w Bazylice św. Piotra, Jan XXIII dodał słowa, których dzisiaj znów słuchamy ze wzruszeniem: «Czasem niewiele pozostaje z relikwii ich ciał, ale zawsze żywa pozostaje tu pamięć o nich i ich modlitwa». «O! święci, święci Pańscy — wołał papież — którzy wszędzie niosą nam radość, otuchę i błogosławieństwo!» (tamże, s. 401).

Te słowa papieża Jana, potwierdzone świetlanym przykładem jego życia, wyraźnie ukazują, jak istotny jest wybór świętości jako szczególnej drogi Kościoła na początku nowego tysiąclecia (por. Novo millennio ineunte, 30-31). Ofiarna gotowość do współpracy z Duchem w uświęcaniu samego siebie i braci jest bowiem wstępnym i nieodzownym warunkiem nowej ewangelizacji.

— Homilia w Watykanie, 3 czerwca 2001 roku.

Jan Paweł II wielokrotnie powoływał się na nauczanie Jana XXIII. Obok Pawła VI był on najczęściej cytowanym papieżem przez Karola Wojtyłę. Szczególnie zaś często wskazywał na dokonania swojego poprzednika na gruncie dążeń do jedności chrześcijan:

Niezapomniany Papież Jan XXIII z całą ewangeliczną jasnością postawił sprawę zjednoczenia chrześcijan jako prostą konsekwencję woli samego naszego Mistrza Jezusa Chrystusa, wyrażonej tylokrotnie, a zwłaszcza w tych słowach modlitwy wypowiedzianej w Wieczerniku w przeddzień śmierci: „Proszę (...) aby wszyscy stanowili jedno (...) jak Ty, Ojcze, we Mnie, a Ja w Tobie” (J 17, 21; por. J 17, 11. 22 n.; 10, 16, Łk 9, 49 n. 54).

— Encyklika Redemptor hominis, 6.

Krytyka beatyfikacji

Wyniesienie na ołtarze Jana XXIII zostało negatywnie odebrane przez część katolickich środowisk tradycjonalistycznych, m.in. Bractwo Kapłańskie św. Piusa X założone przez arcybiskupa Marcela Lefebvre`a. Tradycjonaliści podnosili argumenty, że w świetle kryzysu, który nastąpił w Kościele katolickim po Soborze Watykańskim II, papież Roncalii jako orędownik zwołania soboru i zwolennik ekumenizmu rozpoczął proces odchodzenia Rzymu od Tradycji katolickiej i ulegał wpływom modernizmu.

Wspólna kanonizacja w 2014 roku

27 kwietnia 2014 roku Jan XXIII i Jan Paweł II zostali wspólnie kanonizowani na pl. Świętego Piotra w Watykanie przez papieża Franciszka.

Bibliografia

• Loris F. Capovilla, Jan XXIII, Święty z mojej parafii, Wydawnictwo Adam, 2000. ISBN 8372322503. [Plik:W_bibliotece CMJP2.jpg]

Linki zewnętrzne

• Ogłoszenie wyboru Jana XXIII po konklawe w 1958 roku[dostęp:13.02.2014].
• Reportaż telewizji RAI o pierwszych dniach pontyfikatu Jana XXIII[dostęp:13.02.2014].