|
|
| Linia 1: |
Linia 1: |
| − | Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, [http://www.polwen.pl/ Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne], Radom 2014
| + | #redirect [[Świętowanie]] |
| − | Autor hasła: ks. Krzysztof JEŻYNA
| |
| − | | |
| − | | |
| − | '''Świętowanie – dzień święty''' – (łac. „festus” – wesoły, uradowany) – nastrój radości o charakterze kultyczno-wspólnotowym; istotny element kultu; związek z historią świętą, która włącza ludzi w bliskość Boga.
| |
| − | | |
| − | == Nauczanie Kościoła nt. świętowania ==
| |
| − | <P>Świętowanie jest naturalną potrzebą człowieka, o czym świadczy powszechność występowania święta i świętowania w różnych ludzkich kulturach. W świętowaniu chodzi o odkrywanie i przeżywanie odświętności, a więc doświadczenie tego, czego nie ma w codzienności. Człowiek jako istota transcendentna odczytuje dany i zadany mu czas jako napięcie między „sacrum” i „profanum”. Nie wystarczy sam odpoczynek po pracy, oderwanie się od tego, co powszechne, człowiek potrzebuje przeżywania „sacrum”, wejścia w tajemnicę świętości. Najpełniej pozwala na to przeżywanie święta religijnego, które prowadzi do wewnętrznej relacji z Bogiem i odnowienia [[wspólnota|wspólnoty]] świętujących. Różnorodność doświadczenia „sacrum”, wyrażająca się w bogactwie świąt, wymagała różnorodności rytów, z jednej strony będących wyrazem kultury, a z drugiej tę kulturę tworzących. Istotę święta wyrażają pewne elementy, kształtujące określony rytm i sposób świętowania: pamięć – przypomnienie osoby lub wydarzenia, które jest świętowane; wspólnota – święto jest czasem pogłębienia wzajemnych relacji pomiędzy członkami wspólnoty; odwołanie się do autorytetu, który jest poza i ponad wspólnotą − w świętowaniu chrześcijańskim chodzi o odniesienie do Boga.</P>
| |
| − | <P>Święta chrześcijańskie koncentrują się na jedynym, zbawczym wydarzeniu paschy Jezusa Chrystusa, nawiązują wyraźnie do głównych wydarzeń z życia Chrystusa, choć zachowują także związek z rytmem czasu i z obrotami Ziemi. Tajemnica paschalna Chrystusa stanowi ideę centralną świąt kościelnych, a sprawowana w Eucharystii gromadzi wiernych w każdą niedzielę, święto zmartwychwstania Pana (Dz 20,7; 1 Kor 16,2; Ap 1,10). Niedziela nadaje świętu chrześcijańskiemu nowy charakter; jej świętowanie przenika cały rok liturgiczny, a jednocześnie jej bogactwo rozwija się w cykl świąt ukierunkowanych na Wielkanoc – świętowanie zmartwychwstania Chrystusa. Kościół jest wezwany do odczytania na nowo istoty świętowania, jak również takiego przeżywania niedzieli, przez udział w Eucharystii oraz świąteczny odpoczynek, aby stało się ono świadectwem wobec świata. Odczytanie istoty dnia Pańskiego pozwala zrozumieć, że niedziela jest nie tylko dniem wolnym od pracy i czasem odpoczynku człowieka, ale jest przede wszystkim świętem, darem czasu i świętości, przez który Bóg przywraca człowiekowi wolność i poczucie sensu życia.</P>
| |
| − | | |
| − | == Nauczanie Jana Pawła II nt. świętowania ==
| |
| − | <P>Jan Paweł II wzywa Kościół do refleksji nad istotą świętowania, zwłaszcza świętowania niedzieli, gdyż od tego zależy zachowanie tożsamości chrześcijańskiej: ''u progu trzeciego tysiąclecia świętowanie chrześcijańskiej niedzieli ze względu na zawarte w niej znaczenia i wymiary, powiązane z podstawowymi prawdami wiary, pozostaje kluczowym elementem chrześcijańskiej tożsamości'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 30</ref>. W kontekście współczesności zadaniem chrześcijan jest to, ''by z nową gorliwością starali się odkryć sens niedzieli: jej „tajemnicę”, cel jej świętowania, jej znaczenie dla życia chrześcijańskiego i ludzkiego'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 3</ref>. Poznanie tajemnicy niedzieli, a w niej szczególnie Eucharystii, pozwoli pogłębić motywację jej świętowania i zrozumieć, jakie ma ona znaczenie dla życia chrześcijańskiego. Jest to tym bardziej konieczne, im bardziej prądy myślowe desakralizują religijny sens niedzieli i upowszechniają błędne przyzwyczajenia przeżywania niedzieli i świąt. Pierwsze przykazanie kościelne, w odnowionej wersji, określa obowiązki dotyczące wszystkich chrześcijan: uświęcenia dnia Pańskiego poprzez sprawowanie Eucharystii i powstrzymanie się od pracy <ref>por. Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002, 2042</ref>. Obowiązki te nie są jednakowe gatunkowo, od początku chrześcijaństwa specyfiką niedzieli było kultyczne świętowania Eucharystii, a problem odpoczynku był drugorzędny.</P>
| |
| − | <P>Centralne miejsce w życiu Kościoła zajmuje celebracja dnia Pana i celebracja Eucharystii Pana. Eucharystia w swej istocie jest sakramentalnym uobecnieniem całego misterium paschalnego Chrystusa, a więc Jego [[śmierć|śmierci]], zmartwychwstania i wniebowstąpienia oraz zesłania [[Duch Święty|Ducha Świętego]]. Stąd niedziela ujawnia swój chrześcijański charakter, gdy Kościół gromadzi się, aby sprawować paschę Chrystusa, czyli uczestniczyć w ofierze i uczcie paschalnej, i w ten sposób spotkać się ze zmartwychwstałym Panem, obecnym w Jego słowie i pokarmie eucharystycznym. Dla Kościoła niedziela była od początku ''pierwszym ze wszystkich dni, pierwszym ze wszystkich świąt, dniem Pańskim'' <ref>Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002, 2174</ref>. Świętowanie i przeżywanie misterium paschalnego jest zasadniczym motywem uczestnictwa w niedzielnej Eucharystii. W niedzielę wierni – wspominając misterium paschalne Chrystusa – doświadczają obecności zmartwychwstałego Pana <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/806 ''Tertio Millenio Adveniente''] 10</ref>. Personalistyczny charakter niedzieli oznacza, że świętowanie wiąże się z celebracją osoby zmartwychwstałego Chrystusa; świętuje się zbawczą obecność Chrystusa. Eucharystia sprawia, że niedziela jest dniem Pańskim, w którym zmartwychwstały i uwielbiony Pan urzeczywistnia dzieło zbawienia, dając wiernym nowego Ducha, który dokonuje dzieła ich uświęcenia i obdarza nowym życiem.</ref></P>
| |
| − | <P>Jan Paweł II wskazuje na związek świętowania z wiarą w jej personalistycznym wymiarze, gdyż ''świętowanie niedzieli jest z jednej strony wezwaniem Zmartwychwstałego Pana skierowanym do wiary chrześcijanina, a z drugiej strony jest odpowiedzią zmartwychwstałemu Panu przez wiarę'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 29</ref>. Dlatego też opuszczenie niedzielnej mszy świętej nie jest jedynie zaniedbaniem jakiejś czynności, ale opuszczeniem spotkania z Kimś – z Jezusem Chrystusem, zmartwychwstałym Panem, który swoją mocą przynosi [[pokój]], [[przebaczenie]] i radość. Podstawą obowiązku uczestniczenia w niedzielnej Eucharystii jest także wypełnienie zobowiązania chrztu świętego (wszczepia on w Chrystusa i włącza do Jego Kościoła) oraz nakaz Kościoła wyrażony w przykazaniu Bożym i kościelnym <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 25; 39; 31.</ref> <ref>Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002, 2180-2183</ref>. Dzień ten ma przypominać chrześcijaninowi o zbawieniu ofiarowanym mu przez chrzest, dzięki któremu stał się „nowym człowiekiem w Chrystusie” (por. Kol 2,12; Rz 6,46). W „nowe życie” Chrystusa zmartwychwstałego włącza chrześcijanina sakrament chrztu, natomiast Eucharystia to życie podtrzymuje, będąc zadatkiem na życie wieczne.</P>
| |
| − | <P>Celebracja niedzielnej Eucharystii odsłania jej eklezjalny wymiar, bowiem w Eucharystię wpisana jest sama istota Kościoła. Jan Paweł II odwołując się do Katechizmu Kościoła Katolickiego stwierdza, że we wspólnocie ''niedzielna celebracja dnia Pańskiego i Eucharystii stanowi centrum życia Kościoła'', a uczestnictwo w niej ''jest sercem niedzieli'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 32.</ref> <ref>por. Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002, 2177</ref>. Tak, jak wiara chrześcijańska ma wymiar wspólnotowy, tak przeżywanie wspólnotowe Eucharystii jest znakiem wierności Chrystusowi. Uczestnictwo w niedzielnej Eucharystii świadczy o ''przynależności do Chrystusa i Jego Kościoła oraz wierności Chrystusowi i Kościołowi'', a jednocześnie jest potwierdzeniem i umocnieniem komunii w wierze i [[miłość|miłości]] z całym Kościołem <ref>por. Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002, 2182</ref>. Niedziela jest dniem Kościoła i dniem Eucharystii. Ojciec Święty – już w pierwszej encyklice – podkreślając eklezjalny charakter Eucharystii, stwierdza, że ''Eucharystia buduje Kościół, buduje jako autentyczną wspólnotę Ludu Bożego'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/385 ''Redemptor hominis''] 20</ref>. W encyklice poświęconej Eucharystii pisze natomiast, że ona ''tworzy komunię i wychowuje do komunii'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/27 ''Ecclesia de Eucharistia''] 40</ref>. Na progu nowego tysiąclecia Papież akcentuje szczególne znaczenie niedzielnej Eucharystii w tworzeniu komunii, jest ona bowiem ''miejscem uprzywilejowanym, w którym nieustannie głosi się i kultywuje komunię. Właśnie poprzez udział w Eucharystii dzień Pański staje się także dniem Kościoła, który dzięki temu może spełniać skutecznie swoje zadanie jako sakrament jedności'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/817 ''Novo millenio ineunte''] 36</ref>. Jan Paweł II nadaje też nowy sens obowiązkowi niedzielnemu, który motywowany jest przede wszystkim odkryciem wartości niedzieli chrześcijańskiej <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 3</ref>. Teologiczne argumenty, świadczące o wartości i znaczeniu niedzielnej Eucharystii dla życia chrześcijańskiego, uzasadniają mówienie o obowiązku uczestniczenia we mszy świętej. Dokładniejsze warunki wypełnienia tego obowiązku, z uwzględnieniem okoliczności usprawiedliwiających nieobecność, podają Kodeks Prawa Kanonicznego oraz Katechizm Kościoła Katolickiego.</P>
| |
| − | <P>Ojciec Święty, mówiąc o obecności na niedzielnej lub świątecznej Eucharystii, używa terminu „uczestnictwo”, podkreślając duchowy i osobowy charakter obowiązku Eucharystii, wymagający uczestnictwa nie tylko zaangażowanego, ale także głęboko wewnętrznego. Pełne uczestnictwo w niedzielnej Eucharystii powinno kształtować pobożność eucharystyczną, rozumianą jako życie Eucharystią przez resztę dnia świątecznego, jak i w całości życia chrześcijańskiego. Papież w liście apostolskim ''Dies Domini'' domaga się, aby świętowanie całej niedzieli odbywało się w „duchu Eucharystii”, aby przeżywać ten dzień w poczuciu wdzięczności za wydarzenia zbawcze <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 52</ref>. Świętowanie niedzieli winno być także uświęceniem tego dnia przez powstrzymanie się od pracy i odpowiedni odpoczynek. Chociaż pierwsze przykazanie kościelne, obok obowiązku uczestnictwa we mszy świętej niedzielnej i świątecznej, mówi o obowiązku powstrzymania się od prac służebnych, to praktycznie poszerza się sens rozumienia odpoczynku niedzielnego. Powstrzymanie się od pracy jest konieczne, aby niedzieli nadać wymiar kultyczny i religijny, a także eschatologiczny i antropologiczny. Z jednej strony powstrzymanie się od pracy jest warunkiem udziału w liturgii niedzielnej i zapewnia odpowiedni czas na odpoczynek, z drugiej zaś szeroko rozumiany odpoczynek niedzielny powinien wyrażać wymiar religijny („odpoczynek w Panu”) i antropologiczny – odpoczynek i odprężenie po tygodniowej pracy. Uzasadnienie odpoczynku niedzielnego jest zawsze ukazywane w perspektywie stwórczej i zbawczej: ''najważniejszą treścią przykazania nie jest zatem zwykłe przerwanie pracy, ale świętowanie wielkich dzieł Bożych'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 17</ref>, zaś połączenie teologii stworzenia i zbawienia pozwala odczytać sakralny charakter odpoczynku: ''człowiek wierzący ma odpoczywać nie tylko jak Bóg, ale także odpoczywać w Bogu, oddając Jemu całe stworzenie w postawie uwielbienia, dziękczynienia, synowskiego przywiązania i oblubieńczej przyjaźni'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 16</ref>.</P>
| |
| − | <P>Odpoczynek niedzielny wprowadza równowagę pomiędzy pracą i odpoczynkiem, nadaje pracy jej głęboko personalistyczny, a nawet sakralny sens. Nie powinien oznaczać jałowej bezczynności, ale stać się ''źródłem duchowego wzbogacenia, zapewnić większą wolność, umożliwić kontemplację i sprzyjać braterskiej wspólnocie'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 68</ref>. Ponadto odpoczynek wprowadza porządek i właściwe proporcje w codzienne sprawy: relacje z ludźmi, rzeczy materialne, troski i zajęcia, a także pozwala zauważyć piękno i harmonię świata przyrody <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 67</ref>. Jan Paweł II podkreśla, że świętowanie miłości zbawczej Chrystusa, uobecnione w Eucharystii, zobowiązuje do czynnej miłości wobec Boga i braci <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 69</ref>. Niedziela jest dniem, w którym chrześcijanin powinien podejmować czyny miłości i [[solidarność|solidarności]] oraz włączać się w budowanie cywilizacji miłości <ref>por. Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002, 2186</ref>. Dla Kościoła apostolskiego czymś oczywistym było łączenie Eucharystii z miłością braterską, miłość okazywana bliźniemu świadczyła bowiem o żywotności wspólnoty kościelnej. Miłość należy się najpierw najbliższym, dlatego w niedzielę należy poświęcić więcej czasu i zainteresowania członkom [[rodzina|rodziny]] i bliskim, dla których było zbyt mało czasu w ciągu tygodnia. Niedziela wówczas staje się doskonałą okazją do spotkania i umacniania jedności [[małżeństwo|małżeństwa]] i rodziny. Inny rodzaj pomocy należy się tym braciom, którzy ze względu na [[ubóstwo]] nie mogą sobie pozwolić na wypoczynek. Chodzi tu o różne rodzaje pomocy indywidualnej lub zorganizowanych form wypoczynku. Grupę szczególnej troski stanowią ludzie wyjątkowo potrzebujący obecności i posługi innych. [[Chorzy]], niepełnosprawni i [[starość|starzy]] w „dniu miłości Boga” powinni doznać posługi i troski pełnej miłości miłosiernej, chociażby w tak prostych formach jak: odwiedziny, prezent czy pamięć wyrażona przez rozmowę telefoniczną.</P>
| |
| − | <P>Eucharystia jest szkołą miłości społecznej, na wspólnej uczcie spotykają się bowiem ludzie w braterstwie, które wyrasta z solidarności bytowej (jedno w Chrystusie) i solidarności etycznej prowadzącej do afirmacji bliźniego, będącego drugim „ja”. Społeczne oddziaływanie Eucharystii uzdalnia do braterstwa, czyli dostrzegania w bliźnim brata, z którym trzeba dzielić się tym, co posiadamy, wartościami duchowymi i materialnymi. W ten sposób Eucharystia przyczynia się do budowania życia społecznego w perspektywie cywilizacji miłości <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 72</ref>.</P>
| |
| − | | |
| − | === Przypisy ===
| |
| − | {{Przypisy|2}}
| |
| − | | |
| − | == Bibliografia ==
| |
| − | | |
| − | === Dzieła Jana Pawła II ===
| |
| − | * List apostolski "Dominicae cenae" (24.02.1980);
| |
| − | * [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/797 ''Dies Domini''] 3; 16-17; 25; 29; 30-32; 39; 52; 67-69; 72;
| |
| − | * [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/27 ''Ecclesia de Eucharistia''] 40;
| |
| − | * [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/385 ''Redemptor hominis''] 20;
| |
| − | * Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Kościół. Kraków−Ząbki 1999, 28;
| |
| − | * [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/817 ''Novo millenio ineunte''] 36;
| |
| − | * [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/806 ''Tertio Millenio Adveniente''] 10.
| |
| − | | |
| − | === Inne dokumenty Kościoła ===
| |
| − | * Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002, 2041; 2174; 2177; 2180-2183; 2186.
| |
| − | | |
| − | === Publikacje innych autorów ===
| |
| − | * A. Marcol. Przykazanie święcenia niedzieli. STV 30:1992 nr 2;
| |
| − | * J. Tyrawa. Świętowanie niedzieli – katecheza dla społeczeństwa. W: Niedziela dzisiaj. Sacrum w życiu społecznym. Red. J. Krucina. Wrocław 1993;
| |
| − | * R. Cantalamessa. Eucharystia nasze uświęcenie. Tłum. A. J. Zębik. Warszawa 1994;
| |
| − | * M. M. Dias. Niedziela dniem żywotności Kościoła i miłości. ComP 15:1995 nr 3(87);
| |
| − | * J. Trigo. Nakaz niedzielny: udział w Eucharystii i powstrzymanie się od pracy. W: tamże;
| |
| − | * K. Jeżyna. Uświęcenie czasu – dzień Pański w świetle Katechizmu Kościoła Katolickiego. W: Katechizm Kościoła Katolickiego. Przesłanie moralne Kościoła. Red. J. Nagórny, A. Derdziuk. Lublin 1995;
| |
| − | * H. J. Sobeczko. Teologiczno-egzystencjalna motywacja niedzielnego świętowania. W: Ad libertatem in veritate. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Alojzemu Marcolowi. Red. P. Morciniec. Opole 1996;
| |
| − | * K. Jeżyna. I przykazanie kościelne: świętowanie niedzieli. W: Przykazania kościelne dzisiaj. Przesłanie moralne Kościoła. Red. J. Nagórny, J. Gocko. Lublin 2001;
| |
| − | * J. Nagórny. Moralny sens świętowania. RT 49:2002 z. 3;
| |
| − | * H. Muszyński. Świętość dnia Pańskiego. W: Komisja Episkopatu Polski Duszpasterstwa Ogólnego. Ewangelizacja i Eucharystia. Program duszpasterski na rok 1992/1993. Red. E. Szczotok, A. Liskowacka. Katowice 1992;
| |
| − | * A. Rojewski. Eucharystia szczytem i źródłem chrześcijańskiego świętowania. W: tamże.
| |
| − | | |
| − | == Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II o świętowaniu ==
| |
| − | | |
| − | {{Cytat box
| |
| − | |cytat = <P> </P>
| |
| − | |źródło =
| |
| − | |width =
| |
| − | |align =
| |
| − | }}
| |
| − | | |
| − | == Linki zewnętrzne ==
| |
| − | | |
| − | Hasła w [[ZiBaTePa|Zintegrowanej Bazie Tekstów Papieskich]]
| |
| − | * [http://nauczaniejp2.pl/hasla/index/id/16172 "świętowanie uroczystości"]
| |
| − | * [http://nauczaniejp2.pl/hasla/index/id/8170 "przeżywanie niedzieli zgodnie z jej prawdziwym sensem, prawdziwe świętowanie niedzieli"]
| |
| − | | |
| − | == Zobacz także ==
| |
| − | *
| |
| − | | |
| − | | |
| − | [[Kategoria:Pojęcia]]
| |
| − | [[Kategoria:Nauczanie moralne]]
| |
| − | [[Kategoria:Hasła POLWEN]]
| |
