Pycha
Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014 Autor hasła: o. Paweł SALAMON OFMConv
Pycha – (łac. „superbia”) – pierwsza z głównych wad moralnych; przesadne pragnienie własnej chwały, egoistyczne ujmowanie miłości własnej, wywyższanie się ponad innych; prowadzi do odrzucenia Boga i Jego woli. Z p. jest związane zuchwalstwo, przesadna ambicja, próżna chwała. Przeciwieństwem p. jest pokora. Stary Testament ukazuje p. jako główny motyw grzechu i nieposłuszeństwa Bogu (por. Rdz 1-11). Jezus, porównując faryzeusza i celnika mówi, iż każdy, kto się wywyższa, będzie poniżony (Łk 18,9-14). Św. Jan wśród trzech głównych pożądliwości wymienia pychę żywota (por. 1 J 2,16). Według św. Tomasza z Akwinu, p. jest nieuporządkowaną żądzą własnej wielkości (STh II-II q. 162 a. 2).
Spis treści
Pycha w nauczaniu Jana Pawła II
Zdaniem Jana Pawła II, p. pochodzi z nadużywania wolności, z ulegania złu i odmawiania posłuszeństwa Bogu. Mówiąc o grzechu pierwszych ludzi, stwierdza on, że człowiek zamiast odpowiedzieć miłością na miłość Boga, przeciwstawia się Mu niczym rywalowi, łudząc się i przeceniając swe siły i w następstwie zrywając stosunki z Tym, który go stworzył [1]. Skutki pierwotnej p. dotknęły wszystkich ludzi, zadając rany, które od tamtej chwili są przeszkodą na drodze do pełnej prawdy [2]. Dopiero cała rzeczywistość odkupienia pozwala na nowo potwierdzić i wypowiedzieć człowieka. Jeśli chce on zrozumieć siebie, musi przyjść ze swoją grzesznością do Chrystusa [3]. Chrystus musi wejść w jego „ja”, aby wyzwolić go od egoizmu i pychy, jak mówi św. Ambroży: „Niech wkroczy do twej duszy Chrystus, niech zamieszka w twych myślach Jezus, by zamknąć wszelką przestrzeń dla grzechu w świętym przybytku cnoty” [4]. Postawy p. są różnorodne. Papież zwraca uwagę na kilka: pierwsza jest związana z ludzką naturą, z całym dziedzictwem „pychy tego życia, z całym egoistycznym dążeniem do panowania, a nie do służenia” [5]; druga dotyczy relacji z bliźnimi, przez wprowadzanie podziałów, które ranią braterską miłość, przejawów nieumiejętności przebaczenia, pysznego i antyewangelicznego, nieprzejednanego potępienia „innych”, pogardy płynącej z chorobliwej pewności siebie [6]; trzecia wynika z myślenia w kategoriach wyłączności i jedynej słusznej racji, w tym przypadku dochodzi do głosu swoista „pycha filozoficzna”, która chciałaby nadać własnej wizji, niedoskonałej i zawężonej przez wybór określonej perspektywy, rangę interpretacji uniwersalnej [7]; czwarta sprzyja nadużyciom wolności, pozostawiając jej zadanie samodzielnego decydowania o tym, co dobre, a co złe, prowadzi to do braku ufności w mądrość Boga, który poprzez prawo moralne kieruje człowiekiem [8]. Wpływ p. na życie moralne jest szczególnie szkodliwy. Dlatego Jan Paweł II wzywa do korygowania przejawów p. przez właściwą pracę nad sobą: nawróćmy się, porzućmy stary kwas pychy i to wszystko, co prowadzi do niesprawiedliwości, do pogardy, do egoistycznej żądzy posiadania pieniędzy i władzy [9]. Do cennych wskazówek Papieża w tym zakresie należy zaliczyć: wyrabianie w sobie posłuszeństwa, gdyż posłuszeństwo ewangeliczne pozwala nam w sposób radykalny przetworzyć to, co płynie w sercu ludzkim z pychy tego życia [10]; konsekwencję w naśladowaniu Chrystusa, co oznacza zaprzeć się samego siebie i wziąć krzyż [...] odrzucić własną pychę, zaufać całkowicie Bogu i tak jak Chrystus oddać się bez reszty Bogu i braciom [11]; kierowanie się miłością, zwłaszcza wobec potrzebującego: Cóż masz, czego byś nie otrzymał? (1 Kor 4, 7) – pyta Papież i wzywa, aby uczyć się uwalniać od [...] egoizmu i żyć prawdziwą miłością ewangeliczną [12]; rozwijanie pokory – aby być dobrym i autentycznym naśladowcą Chrystusa, nie trzeba dokonywać wielkich rzeczy, ale wystarczy posiąść cnoty zwyczajne, ludzkie, proste – byle prawdziwe i autentyczne [13]. P. należy więc przezwyciężać i żyć według mądrości Bożej.
Przypisy
- ↑ adhortacja apostolska Reconciliatio et paenitentia,10
- ↑ encyklika Fides et Ratio, 22
- ↑ por. Redemptor hominis, 10
- ↑ Audiencja Generalna, 6.09.2000
- ↑ Redemptionis donum, 13
- ↑ encyklika Ut unum sint, 15
- ↑ encyklika Fides et Ratio, 4
- ↑ Veritatis splendor, 84
- ↑ Orędzie na Wielki Post 1987
- ↑ Redemptionis donum, 9
- ↑ Anioł Pański, 29.08.1999, 1
- ↑ Orędzie na Wielki Post 2004, nr 4
- ↑ adhortacja apostolska Redemptoris Custos, 24
Bibliografia
Dzieła Jana Pawła II
- encyklika Fides et Ratio, 4; 22;
- Redemptionis donum, 9; 13;
- Reconciliatio et paenitentia, 10;
- Ut unum sint 15;
- Veritatis splendor 17; 8;.
- Orędzie na Wielki Post 1987; 2004;
- Anioł Pański, 29.08.1999;
- Audiencja generalna, 6.09.2000.
Inne dokumenty Kościoła
- Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes 25; 37; 83;
- Katechizm Kościoła Katolickiego; 57; 1866.
Publikacje innych autorów
- P. Góralczyk. Jak żyć i po co żyć? ComP 23:2003 nr 5.
