Pius XI

Pius XI (imię świeckie: Ambrogio Achille Ratti) (ur. w 1857 w Desio we Włoszech, zm. w 1939 roku w Watykanie) - włoski duchowny katolicki, arcybiskup Mediolanu, 259 papież Kościoła katolickiego w latach 1922-1939.

Podstawowe informacje biograficzne

Przyszedł na świat w rodzinie kupców i fabrykantów jedwabiu. Po maturze wstąpił do seminarium duchownego w Mediolanie. Święcenia kapłańskie przyjął w 1879 roku. Studiował na kilku rzymskich uniwersytetach katolickich, m.in. Gregorianum, Sapienza i Angelicum. Konsekrowany na biskupa w 1919 roku. Trzy lata później został kardynałem.

W 1918 roku mianowany nuncjuszem apostolskim w odzyskujących niepodległość Polsce i Litwie. Podczas wojny polsko-bolszewickiej i bitwy warszawskiej w sierpniu 1920 roku należał (obok ambasadora Turcji) do nielicznych dyplomatów zagranicznych, którzy nie opuścili stolicy naszego kraju.

Wybrany papieżem na konklawe po śmierci Benedykta XV w lutym 1922 roku.

W 1929 roku zawarł tzw. traktaty laterańskie z rządem Benito Mussolliniego, które ugruntowały suwerenność Państwa Watykańskiego, nadając mu status członka wspólnoty międzynarodowej.

Ogłosił 17 encyklik. Najbardziej znane z nich to Quas Primas (1925) o społecznym panowaniu Jezusa Chrystusa, Mortalium animos (1928) o prawdziwej jedności Kościoła, Casti connubi (1930) o małżeństwie chrześcijańskim, Divini redemptoris (1937) potępiająca komunizm i Mit brennender Sorge (1937) skierowaną do katolików niemieckich i przestrzegającą przed ideologią narodowosocjalistyczną.

Związki z Janem Pawłem II

Papież-Polak zasadniczo rzadko wspominał w swoim nauczaniu postać swojego poprzednika. Postać Piusa XI przywoływał najczęściej w kontekście jego wcześniejszej służby dyplomatycznej w odradzającej się niepodległej Polsce, tak jak było to na Jasnej Górze w 1979 roku podczas Pielgrzymki zagranicznej (2):

Bywał tutaj wielokrotnie papież Pius XI — oczywiście, nie jako papież, ale jeszcze jako Achilles Ratti, pierwszy nuncjusz w Polsce po odzyskaniu niepodległości, któremu tak wiele zawdzięczamy.

— Homilia podczas Mszy na Jasnej Górze, 4 czerwca 1979 roku.

Po raz kolejny Jan Paweł II wspomniał Piusa XI w kontekście historii relacji dyplomatycznych Polski i Stolicy Apostolskiej. Nastąpiło to w czasie spotkania z korpusem dyplomatycznym w Warszawie w 1991 roku w ramach Pielgrzymki zagranicznej (51):

Dzisiejsze spotkanie z korpusem dyplomatycznym akredytowanym w Warszawie odbywa się w siedzibie Nuncjatury Apostolskiej, należącej do najstarszych w Europie. Już w 1555 r. przybył do Polski nuncjusz Luigi Lippomano. Od tego czasu Nuncjatura istniała w Polsce do roku 1796, kiedy to po trzecim rozbiorze Polski ostatni przedstawiciel Stolicy Apostolskiej musiał opuścić ten kraj. Po 122 latach, w maju 1918 r. po odzyskaniu niepodległości, zostało ponownie utworzone przedstawicielstwo Stolicy Apostolskiej. Kierował nim arcybiskup Achille Ratti, późniejszy papież Pius XI.

— Przemówienie do korpusu dyplomatycznego, Warszawa 8 czerwca 1991 roku.

Po raz kolejny postać Piusa XI została przez papieża przypomniana w 1999 roku w katedrze św. Floriana na warszawskiej Pradze podczas Pielgrzymki zagranicznej (87):

Nie mógłbym stąd odjechać nie wspominając jeszcze jednego ważnego szczegółu. Wielu Polaków przybywa do Rzymu, niektórzy odwiedzają też Castel Gandolfo. Kiedy znajdą się w kaplicy domowej tej rezydencji Papieża, o dziwo spotkają się tam z freskami na ścianach bocznej kaplicy upamiętniającymi dwa wydarzenia z dziejów naszych, polskich. Pierwszy, to obrona Jasnej Góry, a drugi to „Cud nad Wisłą”. Jak to się stało, jak do tego doszło? Otóż te malowidła kazał w kaplicy w Castel Gandolfo wymalować papież Pius XI, który podczas bitwy warszawskiej, w 1920 roku, był nuncjuszem apostolskim w Warszawie. To jego decyzja, jego inicjatywa sprawiła, że Papież Polak zastał tam, w tej kaplicy, dzieje swojego narodu. A w szczególności wydarzenia tak bardzo mi bliskie, bo — jak już powiedziałem w Radzyminie — właśnie wtedy, w 1920 roku, gdy bolszewicy szli na Warszawę, wtedy się urodziłem (…).

— Słowo na zakończenie homilii wygłoszonej podczas Liturgii Słowa, Warszawa, 13 czerwca 1999 roku.

W liście apostolskim Tertio Millennio Adveniente, Jan Paweł II zwrócił uwagę na wyzwania społeczne i polityczne, z którymi zmagały się pontyfikaty jego poprzedników w XX wieku, w tym Piusa XI:

Benedykt XV stanął w obliczu tragedii pierwszej wojny światowej, Pius XI musiał zmierzyć się z zagrożeniami systemów totalitarnych czy też systemów nie szanujących wolności osoby ludzkiej w Niemczech, w Rosji, we Włoszech, w Hiszpanii, a przedtem jeszcze w Meksyku. Pius XII interweniował w związku z apogeum niesprawiedliwości i podeptania godności ludzkiej, jakim stała się druga wojna światowa. Dał również jasne wskazania co do budowania nowego ładu światowego po upadku dotychczasowych systemów politycznych.

— Tertio Millennio Adveniente, 22, 1994 rok.

Bibliografia

• Artykuł w jęz. angielskim dotyczący stosunku Piusa XI wobec XX-wiecznych totalitaryzmów [dostęp:12.02.2014].
• Biografia Piusa XI na oficjalnych stronach Watykanu w jęz. włoskim[dostęp:12.02.2014].

Linki zewnętrzne

• Krótki reportaż o wyborze Piusa XI na papieża w 1922 roku[dostęp:12.02.2014].
• Koronacja Piusa XI w 1922 roku[dostęp:12.02.2014].