Christifideles laici

Treść hasła pochodzi z publikacji „Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II”, Wydawnictwo M, Kraków 2010
Autor hasła: o. Maciej Zięba OP

Christifideles laici (Wielka karta laikatu) - Adhortację apostolską Christifideles laici można nazwać wielką kartą laikatu chrześcijańskiego. Została ona opublikowana jako owoc obrad Synodu Biskupów. Symptomatyczne jest to, że Jan Paweł II podpisał jej tekst 30 grudnia 1988 roku, w święto Świętej Rodziny, podkreślając subtelnie, a zarazem wyraźnie, że rodzina jest specjalnym i najważniejszym miejscem realizacji chrześcijańskiego powołania.

Tezy adhortacji

Adhortacja składa się z pięciu rozdziałów, a jej rozważania oparte są na rozwinięciu biblijnej metafory o winnicy Pańskiej.

We wprowadzeniu Jan Paweł II podkreśla, wychodząc od słów Chrystusa: „Idźcie i wy do mojej winnicy”, konieczność zaangażowania się laikatu w misję Kościoła w kontekście wielkich potrzeb współczesnego świata.

Rozdział pierwszy, noszący tytuł: „Ja jestem krzewem winnym, wy latoroślami”, zajmuje się teologią laikatu. Przede wszystkim Papież przypomina soborową definicję laikatu, zrywającą z obecnym w Kościele przez wiele ostatnich stuleci myśleniem, że świeccy w Kościele to „nie-duchowni”.

„W swojej odpowiedzi na pytanie «kim są wierni świeccy» – przypomina Jan Paweł II – Sobór odbiegł od poprzednich definicji, w większości negatywnych, i przyjmując zdecydowanie pozytywny punkt widzenia, stwierdził z całym przekonaniem, że są oni pełnoprawnymi członkami Kościoła objętymi jego tajemnicą i obdarzonymi specyficznym powołaniem, którego celem w sposób szczególny jest szukanie Królestwa Bożego, zajmując się sprawami świeckimi i kierując nimi po myśli Bożej”. Następnie Jan Paweł II podkreśla realny udział ludzi świeckich w potrójnej godności Chrystusa – prorockiej, kapłańskiej i królewskiej. Stąd też – Papież cytuje Konstytucję Lumen gentium – „wspólna jest godność członków wynikająca z ich odrodzenia się w Chrystusie, wspólna łaska synów, wspólne powołanie do doskonałości, jedno zbawienie, jedna nadzieja i miłość niepodzielna”, wspólne jest też najważniejsze i podstawowe powołanie do świętości. „Dziś wszyscy chrześcijanie powinni jak najpilniej podjąć drogę ewangelicznej odnowy w wielkodusznej odpowiedzi na wezwanie Apostoła do tego, «aby w całym postępowaniu stali się świętymi» (por. 1 P 1,15). Na tę pilną potrzebę położył szczęśliwie nacisk, dwadzieścia lat po Soborze Watykańskim II, Synod nadzwyczajny w roku 1985: „«W ciągu całej historii Kościoła, w okolicznościach najtrudniejszych święte i święci byli zawsze źródłem i początkiem odnowy. Dlatego dziś pilnie potrzebujemy świętych, o których trzeba usilnie błagać Boga». Wszyscy wierni z tytułu swej przynależności do Kościoła otrzymują powszechne powołanie do świętości i w nim współuczestniczą”.

Tym, co wyróżnia chrześcijan świeckich to fakt, że żyją „w świecie, to znaczy pośród wszystkich razem i poszczególnych spraw i obowiązków świata, i w zwyczajnych warunkach życia rodzinnego i społecznego, z których niejako utkana jest ich egzystencja. W tym świecie prowadzą też normalne życie, uczą się, pracują, utrzymują ze sobą różnorakie kontakty: przyjacielskie, społeczne, zawodowe, kulturalne itd. Sobór traktuje ich stan nie jako zwykły fakt, zewnętrzny i środowiskowy, ale jako rzeczywistość, która osiąga swój pełny sens w Jezusie Chrystusie. Co więcej, stwierdza, że samo Słowo Wcielone zechciało być uczestnikiem ludzkiej społeczności. Jezus uświęcał ludzkie związki, w pierwszym rzędzie rodzinne, z których powstają urządzenia społeczne. Zechciał prowadzić życie rzemieślnika, właściwe dla jego czasu i kraju”. Są więc ludzie świeccy niejako zanurzeni w świat współczesny i są jego częścią, a zarazem – podkreślając znaczenie „świeckiego” wymiaru życia Jezusa – są obdarzeni przez Niego ewangeliczną misją. „W ten oto sposób – komentuje Papież – «świat» staje się polem i narzędziem ludzi świeckich w realizacji ich chrześcijańskiego powołania”. I w tym właśnie objawia się specyfika powołania laikatu i jego komplementarność, w stosunku do powołania duchownych. „Chrzest bowiem nie odrywa świeckich od świata, lecz powierza im powołanie, które właśnie w świecie, wewnątrz świata winno się urzeczywistniać, albowiem tam ich Bóg powołuje, aby wykonując właściwe sobie zadania, kierowani duchem ewangelicznym przyczyniali się do uświęcenia świata na kształt zaczynu, od wewnątrz niejako, i w ten sposób przykładem zwłaszcza swego życia promieniując wiarą, nadzieją i miłością, ukazywali innym Chrystusa”.

Bycie w Kościele człowiekiem świeckim nie jest więc faktem socjologicznym czy egzystencjalnym, ale przede wszystkim jest faktem teologicznym. Jest to bycie obdarowanym specjalną, niepowtarzalną misją, którą Chrystus i Jego Kościół powierzają świeckim chrześcijanom. To oni bowiem, żyjąc w świecie, wsłuchują się w głos Boga objawiającego im ich konkretne powołanie oraz swój zamiar, by „szukali Królestwa Bożego zajmując się sprawami Bożymi i kierując nimi po myśli Bożej”.

Chrześcijańskie powołanie i misja świeckich obejmuje więc cały świat, wszystkie obszary, w których żyją oni i działają, a także szerokie obszary życia społecznego, obszary kultury, ekonomii i polityki, które winni przepajać duchem Ewangelii. W ten sposób każde ich działanie poprzez bycie świadkiem Ewangelii może stać się, i winno się stawać, działaniem apostolskim, wypełnianiem specjalnej misji Boga powierzonej człowiekowi świeckiemu.

Adhortacja podkreślając fundamentalne znaczenie rodziny i wspólnoty parafialnej w życiu chrześcijanina nie ogranicza jednak rozumienia misji świeckich jedynie do aktywności prowadzonej przy kościele parafialnym. Ukazuje też wielkie obszary misji i apostolstwa świeckich w pracy, w zaangażowaniu kulturalnym i społecznym, które podejmują oni w codziennym życiu.

Rozdział drugi, który nosi tytuł: „Latorośle jednego krzewu”, jest poświęcony uczestnictwu świeckich w życiu Kościoła. Po omówieniu soborowej eklezjologii komunii Jan Paweł II pokazuje, że implikacją takiego samo-rozumienia Kościoła jest wielowątkowe zaangażowanie się świeckich w życie wspólnoty kościelnej (zwłaszcza w życie parafii) poprzez pełnienie w niej różnych posług i służenie swoimi charyzmatami zarówno w wymiarze jednostkowym jak i wspólnotowym. Papież podaje kryteria kościelnego charakteru zrzeszeń katolickich, podkreślając, że skoro działają one w Kościele i dla Kościoła, to nie mogą mieć ani prywatnego, ani samozwańczego charakteru.

Kolejny rozdział: „Przeznaczyłem was na to, abyście szli i owoc przynosili” ukazuje rozległe pola zaangażowań ludzi świeckich w ewangelizacyjną misję Kościoła. Za szczególnie ważne uważa Jan Paweł II krzewienie poszanowania dla godności osoby ludzkiej, zwłaszcza prawa do życia i wolności religijnej. Podstawowym miejscem dla realizowania powołania osoby świeckiej jest rodzina, ale miłość i wypływająca z niej solidarność otwiera także chrześcijan na zaangażowanie się w poprawę bytu innych ludzi i większych społeczności. Niezwykle istotną sprawą jest więc zaangażowanie świeckich w rzeczywistość polityczną i gospodarczą, by przenikać je duchem Ewangelii. Podstawową przestrzenią ewangelizacji jest jednak kultura, bowiem „tylko w obrębie kultury i poprzez kulturę wiara chrześcijańska staje się historyczna i tworzy historię”. Dlatego „Kościół zachęca świeckich, by z odwagą i twórczą inteligencją byli obecni w uprzywilejowanych miejscach kultury, jakimi są szkoły i uniwersytety, ośrodki badań naukowych i technicznych, środowiska twórczości artystycznej i humanistycznej refleksji”.

Rozdział czwarty: „Robotnicy w winnicy Pańskiej” omawia różnorodność chrześcijańskich powołań zależną od wieku: dzieci, młodych i starszych, powołanie ludzi cierpiących, a także różnorodność i komplementarność, przy pełnej ich równości, powołań mężczyzny i kobiety. W tym miejscu Ojciec Święty przedstawia dłuższe rozważania na temat antropologicznych i teologicznych uwarunkowaniach feminizmu chrześcijańskiego oraz ukazuje liczne możliwości lepszego wykorzystania kobiecych talentów w misji Kościoła.

Ostatni rozdział – „Abyście przynosili owoc obfitszy” – jest poświęcony formacji katolików świeckich, w której uczestniczy Urząd Nauczycielski Kościoła oraz różnorodne wspólnoty, wśród których rodzina i parafia zajmują miejsce poczesne.

Papież kończy adhortację apostolską Christifideles laici modlitwą do Matki Kościoła:

„Ty, która z Apostołami w wieczerniku trwałaś na modlitwie, oczekując przyjścia Ducha Pięćdziesiątnicy, proś o nowe Jego rozlanie na wszystkich katolików świeckich, mężczyzn i kobiety, ażeby w pełni sprostali swojemu powołaniu i swojej misji … Dziewico Matko, prowadź nas i wspieraj, abyśmy zawsze żyli jak prawdziwi synowie i córki Kościoła Twojego Syna i przyczyniali się do utrwalania tu na ziemi cywilizacji prawdy i miłości, zgodnie z wolą Boga i dla Jego chwały”.

Linki zewnętrzne

Adhortacja Christifideles laici

Opracowania nt. adhortacji Christifideles laici

• o. Maciej Zięba OP, Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II, Wydawnictwo M, Kraków 2010, s. 133-138 ISBN 9788375952520