Nowe życie
Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014. Autor hasła: ks. Jarosław A. Sobkowiak MIC
Nowe życie – nowy człowiek – życie nadprzyrodzone rodzące się w momencie chrztu świętego; odwołuje się do faktu zespolenia człowieka z męką, ze śmiercią i zmartwychwstaniem Jezusa Chrystusa. Nowe życie zapoczątkowuje sam Chrystus, który w pełni czasów [1] przychodzi wypełnić zapowiedzi Starego Przymierza [2]. Obdarowanie nowym życiem dokonuje się w Kościele, przez Ducha Świętego; poprzez życie sakramentalne człowiek wzrasta w prawdzie i miłości, stając się „nowym stworzeniem”.
Nowy człowiek – człowiek odkupiony przez Chrystusa; jest przeciwstawiony ojcu starej ludzkości – Adamowi. Momentem przełomowym w procesie rodzenia się nowego człowieka jest przyjęcie orędzia zbawczego Jezusa Chrystusa, który jest Początkiem i Końcem, rozumianym jako przyszłość człowieka i świata, łączącym w sobie stare i nowe dzieje człowieka (Ap 22,13). Przez chrzest umiera stary człowiek, aby uwolnić się od grzechów i rozpocząć nowe życie w Chrystusie. Wyraża się ono w ponownym narodzeniu (J 3,3-6), przyobleczeniu się w Chrystusa (Rz 13,14), co pociąga za sobą konieczność nieustannego oczyszczania się (1 Kor 5,7), budzenia ze snu (Rz 13,11-12) oraz krzyżowania wespół z Chrystusem (Ga 5,16-25).
Spis treści
Pojęcie nowego życia w historii Kościoła
W Tradycji Kościoła pojęcia te występują już od pierwszych wieków. Sobór Trydencki w „Dekrecie o usprawiedliwieniu” (1547) nazywa chrzest odrodzeniem rozpoczynającym nowe życie [3]. Sobór Watykański II wiąże nowe życie z życiem nadprzyrodzonym; Chrystus – nowy Człowiek czyni nas w Duchu Świętym nowym stworzeniem za pośrednictwem Kościoła [4]. Paweł VI potwierdza naukę o chrzcie jako powołaniu do nowego życia (ES 39; 60), zrodzonego z tajemnicy paschalnej („Sacerdotalis caelibatus” 13); ostatecznie to Duch Święty dokonuje nowego stworzenia (EN 75).
Nowe życie w nauczaniu Jana Pawła II
W nauczaniu Jana Pawła II nowe życie oznacza przede wszystkim wyzwolenie z dziedzictwa grzechu, uświęcenie w prawdzie oraz życie w Bogu. Chodzi o odtworzenie życia Chrystusa w człowieku. Ma ono swoje źródło w „odkupieńczym wcieleniu” [5]. Nowe życie wypływa z chrztu, rozwija się dzięki Bożemu słowu i sakramentom, stając się źródłem mocy dla charyzmatów i posług [6]. Jako owoc udzielania się Boga w Duchu Świętym daje człowiekowi uczestnictwo w życiu Boga. W ten sposób człowiek ma udział w pełni Jego miłości. Miłość zaś jest najczytelniejszym kryterium i znakiem nowego życia, gdyż człowiek nim obdarzony jest wezwany do przynoszenia owoców w miłości [7] oraz życia w świecie według błogosławieństw [8]. Najpełniejszym wyrazem nowego życia jest rozumienie życia w perspektywie daru, co w naturalny sposób rodzi w człowieku postawę wdzięczności. Nowy człowiek w myśli Jana Pawła II znajduje umocnienie w „zjednoczeniu”. Papież wyraża to następująco: zjednoczenie Chrystusa z człowiekiem samo w sobie jest tajemnicą, w której rodzi się „nowy człowiek” powołany do uczestnictwa w Bożym życiu […].Zjednoczenie Chrystusa z człowiekiem jest mocą i źródłem mocy wedle tego, co tak zwięźle wypowiedział w Prologu swej Ewangelii św. Jan: „Wszystkim tym, którzy Je przyjęli dało moc, aby się stali synami Bożymi” (J 1,12) (‘‘Redemptor hominis’’ 18</ref>. Szczególnie istotna jest kategoria transcendencji: Możliwe staje się […] narodzenie „nowego stworzenia”, ubogaconego jednocześnie wartościami ludzkimi i Boskimi: oto „nowy człowiek” podniesiony do wymiaru transcendentnego, z którego czerpie nieodzowną pomoc dla panowania nad namiętnościami i dla praktykowania najtrudniejszych cnót, jak przebaczenie i miłość bliźniego, którego stał się bratem [9]. Podobnie jak Bóg Ojciec jest Stwórcą „człowieczeństwa”, tak Syn jest Stwórcą „nowego człowieczeństwa”.
Nowe życie w perspektywie historii zbawienia
W perspektywie historiozbawczej Jan Paweł II – odwołując się do uniwersalizmu zbawienia – ukazuje, iż „każdy bez wyjątku” jest odkupiony, gdyż z „każdym bez wyjątku” Chrystus jest zjednoczony [10]. Można stwierdzić, że ów uniwersalizm jest nowym życiem zmartwychwstania [11]. W perspektywie soteriologicznej Papież ukazuje Chrystusa, który pokonał drogę od Wcielenia do Paschy, tzn. od „początku” człowieka do „nowego życia” przez krzyż i zmartwychwstanie, które owocuje przeobrażeniem się w „nowych ludzi” [12]. Nowość życia jest owocem ofiary Chrystusa na krzyżu, jak również „specyficznym skutkiem” zmartwychwstania. Równie ważne uzasadnienie znajduje nowe życie w wymiarze pneumatologicznym. Duch Święty odradza człowieka w wodach chrztu, a dając mu nowe życie sprawia, iż nowy człowiek staje się dla świata znakiem Trójcy Świętej. Szczególnym źródłem udzielania nowego życia w Duchu Świętym jest chrzest i bierzmowanie. Duch Święty sprawia ponadto obecność Boga we wnętrzu człowieka, kieruje jego życiem wewnętrznym oraz rozwija w wierzącym dynamikę łaski. Ostatecznie nowe życie jest ukierunkowane eschatologicznie. Oznacza to, iż powołanie człowieka zrealizuje się w „nowym niebie i nowej ziemi”. Wyrazi się w powrocie do Ojca, którego serce jest źródłem nowego życia. Perspektywa eschatologiczna nie pozbawia znaczenia doczesnej egzystencji, gdyż stanowi ona początek drogi ku ostatecznemu przeznaczeniu [13]. Zasadniczym rysem moralności nowego człowieka jest wymiar eklezjalno-sakramentalny, gdyż Kościół uczestniczy w Tajemnicy Odkupienia [14]. Jest „matką” rodzącą do nowego i nieśmiertelnego życia przez przepowiadanie i chrzest [15]. W ten sposób nowe życie staje się życiem w Chrystusie wewnątrz rzeczywistości Kościoła [16].
Nowe życie w wymiarze eklezjalnym
W wymiarze eklezjalnym szczególnego znaczenia nabiera chrzest, który staje się sakramentalnym źródłem powszechnego kapłaństwa i wszelkich powołań. Niekwestionowanym znakiem nowego życia jest też konsekracja zakonna, rodzi ona wezwanie do wcielania eschatologicznego przeznaczenia [17]. Nowe życie nie pomniejsza jednak w niczym prawdy o naturze człowieka i pozostaje ciągle powołaniem grzeszników do świętości [18]. Życie zyskuje styl sakramentalny [19]. Chrzest, będąc nowym narodzeniem z Ducha, wiąże się ściśle z Eucharystią, gdyż – dając życie – wskazuje jednocześnie na środek podtrzymywania tego życia w doczesności. W Eucharystii wyraża się najpełniej nowy byt człowieka [20]. W niej nie tylko każdy z nas przyjmuje Chrystusa, lecz także Chrystus przyjmuje każdego z nas [21]. Eucharystia rodzi też „nową ziemię” poprzez każdego „nowego człowieka” [22]. Ważne miejsce odgrywa także pokuta. To dzięki niej następuje autentyczny proces ukrzyżowania starego człowieka [23]. Wymiar sakramentalny zyskuje naturalne przedłużenie w codziennej modlitwie nowego człowiek [24].
Zadania wynikające z daru nowego życia
Pierwszym zadaniem moralnym powstałym przez fakt bycia nowym człowiekiem i przyjęcia daru nowego życia jest obowiązek „chodzenia” w nowości życia. W czasie przemówienia powitalnego na Błoniach w Krakowie 10 czerwca 1987 roku Jan Paweł II wypowiedział następujące słowa: A przez to, że On jest z nami, że w nas przebywa, my sami jesteśmy inni. Jesteśmy „nowym stworzeniem” (2 Kor 5,17). I nie możemy pozostawać „starym kwasem”, jak mówi Apostoł [25], ale chodzić w „nowości życia” [26]). Pascha nostrum immolatus est Christus. Każdy z nas jest nowym stworzeniem, nowym człowiekiem. Jako osoba. Jako wspólnota ludzka. Jesteśmy przecież jako Kościół również Ciałem Chrystusa. Ta „nowość życia” jest rzeczywistością. I jest też wyzwaniem. To wyzwanie realizuje się przede wszystkim we właściwym odczytaniu daru wolności. W ten sposób wolność nabywa nowej wartości, stając się jednocześnie cechą życia chrześcijańskiego [27]. Dar nowego życia objawia również człowiekowi nowy sens życia i powołania. Jednocześnie sprawia, że człowiek zyskuje moc dawania [28]. Wolność człowieka staje się wolnością wyzwoloną, a człowiek − stworzony od nowa […] ku nowemu (Homilia, Sandomierz, 12.06.1999). W ten sposób moralność chrześcijańska zyskuje nową moc interioryzacji darów, przykazań i norm dzięki łasce Ducha Świętego, który staje się nowym źródłem i nową zasadą postępowania [29]. Z tej zasady wyprowadza się inne szczegółowe, wśród których na pierwsze miejsce wysuwa się wezwanie do umierania dla grzechu i codziennego zmartwychwstawania do nowego życia [30].
Przypisy
- ↑ por. Ga 4,4
- ↑ por. Mt 5,17
- ↑ por. rozdz. IV i VI – BF VII, 62.64
- ↑ por. Sobór Watykański II. Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium (21.11.1964) 3; 7; 11; 64; Sobór Watykański II. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współ czes nym Gaudium et spes (7.12.1965) 22; 37; Sobór Watykański II. Dekret o ekumenizmie Unitatis redintegratio (21.11.1964) 3; Sobór Watykański II. Dekret o misyjnej działalności Kościoła Ad gentes divinitus (7.12.1965) 3; 11-12; 15; Sobór Watykański II. Deklaracja o wychowaniu chrześcijań skim Gravissimum educationis (28.10.1965) 2; 8
- ↑ por. Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Kościół. Kraków−Ząbki 1999 3
- ↑ por. Światowe Dni Młodzieży 1998, nr 4
- ↑ por. Veritatis Splendor 21
- ↑ por. Catechesi tradendae 29
- ↑ Przemówienie „Solidarny zapał misyjny do budowania nowej cywilizacji”, Rzym, 1979)
- ↑ por. ‘‘Redemptor hominis’’ 14
- ↑ Veritatis Splendor 23
- ↑ por. Światowe Dni Młodzieży 1987, nr 2
- ↑ por. Evangelium Vitae 38
- ↑ por. ‘‘Redemptor hominis’’ 20
- ↑ por. Redemptoris missio 43
- ↑ Jan Paweł II. List apostolski Rosarium Virginis Mariae (16.10.2002) 23
- ↑ por. Redemptionis donum 14
- ↑ por. List do Rodzin Gratissimam sane 19
- ↑ Jan Paweł II. List apostolski Dominicae cenae (24.02.1980) 7
- ↑ por. ‘‘Redemptor hominis’’ 20
- ↑ Ecclesia de Eucharistia 22
- ↑ por. Jan Paweł II. List apostolski Dominicae cenae (24.02.1980) 7
- ↑ por. Reconciliatio et paenitentia 31
- ↑ por. Veritatis Splendor 5
- ↑ por. 1 Kor 5,7
- ↑ por. Rz 6,
- ↑ Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Duch Święty. Kraków−Ząbki 1999 5
- ↑ por. List do Rodzin Gratissimam sane 19
- ↑ por. Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Duch Święty. Kraków−Ząbki 1999; 12
- ↑ por. Ecclesia in Africa 74
Bibliografia
Jan Paweł II
- Christifideles laici 10; 13; 17; 33;
- Catechesi tradendae 29;
- Dominus et Vivificantem;
- Ecclesia in Africa 74;
- Ecclesia de Eucharistia 22;
- Evangelium Vitae 37-38;
- Redemptionis donum 14;
- ‘‘Redemptor hominis’’ 10-11; 14; 18; 20;
- Redemptoris Mater 10; 43;
- Redemptoris missio 44; 46-47;
- Reconciliatio et paenitentia 4; 26; 31;
- Vita consecrata 23;
- Veritatis Splendor 5; 21.
- List apostolski Dominicae cenae (24.02.1980) 7; List do Rodzin Gratissimam sane 18-19; SD 26; 31.
- Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Duch Święty. Kraków−Ząbki 1999 5; 9-10; 12; 49; Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Jezus Chrystus. Kraków−Ząbki 1999 73; 74; 94;
- Światowe Dni Młodzieży 1990; 1992; 2002.
Inne dokumenty Kościoła
- Paweł VI. Encyklika „Sacerdotalis caelibatus” (1967).
Publikacje innych autorów
- S. Rosik. „Nowy człowiek” w Chrystusie. RT 40:1993 z. 3;
- Dominum et Vivificantem. Tekst i komentarze. Red. A. L. Szafrański. Lublin 1994;
- J. Galarowicz. Imię własne człowieka: klucz do myśli i nauczania Karola Wojtyły – Jana Pawła II. Kraków 1996;
- J. Nagórny. Moralność chrześcijańska jako moralność nowego życia w Chrystusie. W: Vivere in Christo. Chrześcijański horyzont moralności. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Seweryna Rosika w 65. rocznicę urodzin. Red. J. Nagórny, A. Derdziuk. Lublin 1996;
- W. Czamara. Przemiana religijno-moralna człowieka w nauczaniu Jana Pawła II. Poznań 1997;
- J. Nagórny. Duch Święty zasadą nowego życia. W: Jesteśmy Kościołem w Duchu Świętym. Red. F. Mrowiec. Würzburg 1999; E. Jarmoch, J. Jaroń, H. Piluś. * Człowiek darem i tajemnicą w nauczaniu Jana Pawła II. Siedlce 1999; H. Piluś. Człowiek w filozofii Karola Wojtyły – Jana Pawła II. Warszawa 2002;
- J. Nagórny. Nowy człowiek w polityce. W: Homo novus. Red. J. Nowak, T. Paszkowska. Lublin 2002.
Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II o miłości
