Światowe Dni Młodzieży: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
(Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
Linia 2: | Linia 2: | ||
Autor hasła: o. Maciej Zięba OP | Autor hasła: o. Maciej Zięba OP | ||
− | '''Światowe Dni Młodzieży''' - '''Młodzież nadzieją Kościoła''' - | + | '''Światowe Dni Młodzieży''' - '''Młodzież nadzieją Kościoła''' - to wielki duszpasterski wynalazek Jana Pawła II odmieniający oblicze Kościoła. Łatwo bowiem dzisiaj nie pamiętać, że posoborowe zamieszanie, konsumpcjonistyczny dobrobyt i młodzieżowa rewolta lat sześćdziesiątych przyniosły w efekcie – zwłaszcza w krajach zachodnich – dramatyczny spadek powołań i uczestnictwa młodych ludzi w życiu Kościoła. W chwili objęcia przez Karola Wojtyłę Stolicy Piotrowej zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz Kościoła ugruntowało się przekonanie, że Kościół katolicki to szybko starzejąca się instytucja, w której młodzi nie znajdują już dla siebie miejsca. Duszpasterskie doświadczenie Karola Wojtyły stało w głębokiej sprzeczności z tym poglądem. Opierało się ono – jak sądzę – na czterech filarach. ''Primo'', trzeba młodzieży dowieść autentyzmu swego zaangażowania – że nie chodzi nam o poprawę statystyk bądź indoktrynację, lecz że jest się z nią i dla niej. Dlatego, ''secundo'', nie wolno młodzieży schlebiać lub traktować infantylnie – należy jej mówić również o prawdach trudnych, nie obawiać się stawiania wymagań. ''Tertio'', należy też rozmawiać z nią o sprawach najważniejszych: o sensie życia, o powołaniu, o problemach w otaczającej ją rzeczywistości. ''Quarto'', nie wolno obawiać się dialogu, trzeba wsłuchać się w nadzieje i troski młodych ludzi (podczas każdego Dnia Młodzieży młodzi przygotowywali sceny ilustrujące problemy, którymi żyją, wygłaszali wstępne przemówienia lub zadawali pytania Papieżowi). |
− | Jana Pawła II odmieniający oblicze Kościoła. Łatwo bowiem | ||
− | dzisiaj nie pamiętać, że posoborowe zamieszanie, konsumpcjonistyczny | ||
− | dobrobyt i młodzieżowa rewolta lat sześćdziesiątych | ||
− | przyniosły w efekcie – zwłaszcza w krajach zachodnich – dramatyczny | ||
− | spadek powołań i uczestnictwa młodych ludzi w życiu | ||
− | Kościoła. W chwili objęcia przez Karola Wojtyłę Stolicy Piotrowej | ||
− | zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz Kościoła ugruntowało | ||
− | się przekonanie, że Kościół katolicki to szybko starzejąca się | ||
− | instytucja, w której młodzi nie znajdują już dla siebie miejsca. | ||
− | Duszpasterskie doświadczenie Karola Wojtyły stało w głębokiej | ||
− | sprzeczności z tym poglądem. Opierało się ono – jak sądzę – na | ||
− | czterech filarach. Primo, trzeba młodzieży dowieść autentyzmu | ||
− | swego zaangażowania – że nie chodzi nam o poprawę statystyk | ||
− | bądź indoktrynację, lecz że jest się z nią i dla niej. Dlatego, | ||
− | secundo, nie wolno młodzieży schlebiać lub traktować infantylnie – | ||
− | należy jej mówić również o prawdach trudnych, nie obawiać się | ||
− | stawiania wymagań. Tertio, należy też rozmawiać z nią o sprawach | ||
− | najważniejszych: o sensie życia, o powołaniu, o problemach w otaczającej ją rzeczywistości. Quarto, nie wolno obawiać | ||
− | się dialogu, trzeba wsłuchać się w nadzieje i troski młodych ludzi | ||
− | (podczas każdego Dnia Młodzieży młodzi przygotowywali sceny | ||
− | ilustrujące problemy, którymi żyją, wygłaszali wstępne przemówienia | ||
− | lub zadawali pytania Papieżowi). | ||
− | Uwaga poświęcona młodzieży przez Jana Pawła II widoczna | + | Uwaga poświęcona młodzieży przez Jana Pawła II widoczna była od początku pontyfikatu – jej najbardziej widocznym przejawem były spotkania z młodzieżą podczas wszystkich pielgrzymek. W Roku Odkupienia (1983/1984) Papież zaprosił młodzież z całego świata na Niedzielę Palmową do Rzymu, aby wspólnie z nią celebrować Jubileusz Młodzieży. Następny rok proklamował Międzynarodowym Rokiem Młodzieży i podczas jego obchodów ogłosił Niedzielę Palmową Międzynarodowym Dniem Młodzieży, który winno się celebrować we wszystkich diecezjach. Wtedy też powstała idea, by co dwa lub trzy lata organizować Światowe Dni Młodzieży w różnych krajach. Idea ta przez wielu ludzi Kościoła, a tym bardziej przez ludzi z zewnątrz, zwłaszcza z mediów, została |
− | była od początku pontyfikatu – jej najbardziej widocznym przejawem | + | przyjęta z głębokim sceptycyzmem. Stereotyp: Kościół nie jest dla młodych atrakcyjnym miejscem, był silniejszy. Wielkie zainteresowanie Dniami Młodzieży w Buenos Aires ([[pielgrzymka zagraniczna (33)|1987]]), Santiago de Compostela ([[pielgrzymka zagraniczna (43)|1989]]), Częstochowie ([[pielgrzymka zagraniczna (52)|1991]]), Manili ([[pielgrzymka zagraniczna (63)|1995]]), gdzie we Mszy uczestniczyło ponad 4 mln ludzi, głównie młodzieży), tłumaczono tradycyjnym katolicyzmem krajów, które dopiero się modernizują. Ponad 700 tysięcy młodych w odległym Denver ([[1993]]), milion dwieście tysięcy w Paryżu ([[1997]]), ponad dwa miliony w Rzymie ([[2000]]) i ponad milion w Toronto ([[2002]]) zadały kłam tym twierdzeniom. Wizja i konsekwencja Jana Pawła II odniosły zwycięstwo. Młodzi ludzie odzyskali swe miejsce w Kościele. |
− | były spotkania z młodzieżą podczas wszystkich pielgrzymek. | ||
− | W Roku Odkupienia (1983/1984) Papież zaprosił młodzież | ||
− | z całego świata na Niedzielę Palmową do Rzymu, aby wspólnie | ||
− | z nią celebrować Jubileusz Młodzieży. Następny rok proklamował | ||
− | Międzynarodowym Rokiem Młodzieży i podczas jego obchodów | ||
− | ogłosił Niedzielę Palmową Międzynarodowym Dniem Młodzieży, | ||
− | który winno się celebrować we wszystkich diecezjach. Wtedy też | ||
− | powstała idea, by co dwa lub trzy lata organizować Światowe Dni | ||
− | Młodzieży w różnych krajach. Idea ta przez wielu ludzi Kościoła, | ||
− | a tym bardziej przez ludzi z | ||
− | przyjęta z głębokim sceptycyzmem. Stereotyp: Kościół nie jest dla | ||
− | młodych atrakcyjnym miejscem, był silniejszy. Wielkie zainteresowanie | ||
− | Dniami Młodzieży w Buenos Aires (1987), Santiago de | ||
− | Compostela (1989), Częstochowie (1991), Manili (1995), gdzie | ||
− | we Mszy uczestniczyło ponad 4 mln ludzi, głównie młodzieży), tłumaczono | ||
− | tradycyjnym katolicyzmem krajów, które dopiero się modernizują. | ||
− | Ponad 700 tysięcy młodych w odległym Denver (1993), | ||
− | milion dwieście tysięcy w Paryżu (1997), ponad dwa miliony | ||
− | w Rzymie (2000) i ponad milion w Toronto (2002) zadały kłam | ||
− | tym twierdzeniom. Wizja i konsekwencja Jana Pawła II odniosły | ||
− | zwycięstwo. Młodzi ludzie odzyskali swe miejsce w Kościele. | ||
− | Za każdym razem młodzież miała kilkakrotną okazję, by | + | Za każdym razem młodzież miała kilkakrotną okazję, by modlić się razem z Papieżem. Swoistą codą był Rzym, w którym odbyły się pierwsze oficjalne Światowe Dni Młodzieży (1986) i który był miejscem ostatnich Dni Młodzieży z Janem Pawłem II ([[2004]]). |
− | modlić się razem z Papieżem. Swoistą codą był Rzym, w którym | ||
− | odbyły się pierwsze oficjalne Światowe Dni Młodzieży (1986) | ||
− | i który był miejscem ostatnich Dni Młodzieży z Janem Pawłem II | ||
− | (2004) | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | + | {{Cytat box | |
− | + | |cytat = W pierwszej połowie kończącego się wieku młodzi tacy jak wy zwoływani byli tłumnie na zgromadzenia, aby uczyć się nienawiści. Wysyłano ich, by walczyli jedni przeciw drugim. Zlaicyzowane mesjanizmy, które usiłowały zastąpić nadzieję chrześcijańską, okazywały się potem prawdziwym piekłem. Dziś przybyliście tutaj, by potwierdzić, że w nowym stuleciu nie dacie się użyć jako narzędzia przemocy i zniszczenia. | |
− | + | |źródło = [http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/706/ Rozważanie podczas Czuwania Modlitewnego, Tor Vergata], Rzym, 19 sierpnia 2000 | |
− | + | |width = | |
− | + | |align = | |
− | + | }} | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | + | {{Cytat box | |
− | + | |cytat = Naszym tematem jest życie, a życie to rzeczywistość pełna tajemnic. Ogromny postęp nauki i techniki pozwolił zgłębić tajniki życia biologicznego, wystarczy jednak przyjrzeć się choćby pobieżnie naszemu osobistemu doświadczeniu, by uświadomić sobie, że indywidualne i zbiorowe istnienie człowieka na naszej planecie ma jeszcze wiele innych wymiarów. Nasze niespokojne serce wychodzi w swych poszukiwaniach poza ludzkie ograniczenia, wykorzystując zdolność myślenia i kochania tego co nieogarnione i nieskończone, najwyższej i absolutnej formy Bytu. Nasz wzrok wewnętrzny sięga aż po nieograniczony horyzont naszych nadziei i pragnień. Pośród wszystkich sprzeczności życia szukamy jego prawdziwego sensu. Zdumiewamy się i zapytujemy: dlaczego? Dlaczego tu jestem? Po co żyję? Co powinienem czynić? | |
− | + | |źródło = [http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/681/ Rozważanie podczas Czuwania Modlitewnego, Cherry Creek State Park], Denver, 14 sierpnia 1993 | |
− | i na | + | |width = |
− | + | |align = | |
− | + | }} | |
− | |||
− | + | {{Cytat box | |
− | + | |cytat = Życie to czas, który został nam podarowany i w którym każdy z nas staje wobec wyzwania, jakie niesie samo życie: to wezwanie polegające na znalezieniu swojego celu, przeznaczenia i na walce o nie. Alternatywą jest przeżycie tego czasu w sposób powierzchowny, «utracenie» życia dla marności; nieumiejętność odkrycia w sobie zdolności do dobra i tym samym także drogi do prawdziwego szczęścia. | |
− | + | |źródło = [http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/687/ Rozważanie podczas Czuwania Modlitewnego, Manila], 14 stycznia 1995 | |
− | + | |width = | |
− | + | |align = | |
− | + | }} | |
− | |||
− | + | {{Cytat box | |
− | świecie | + | |cytat = W świecie, w którym zło zdaje się zwyciężać, a nadzieja czasem zanika, starajcie się – w jedności z męczennikami wiary, braterstwa i solidarności, ze świadkami sprawiedliwości i wolności, z ofiarami nietolerancji i wrogości, z wszystkimi, którzy w krajach rozdartych przez nienawiść i wojnę oddali życie za braci – stawajcie się bliźnimi jedni drugich, tak jak Chrystus stał się waszym bliźnim. |
− | + | |źródło = [http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/697/ Przesłanie do młodzieży uczestniczącej w Drodze Krzyżowej, Paryż], 22 sierpnia 1997 | |
− | + | |width = | |
− | + | |align = | |
− | + | }} | |
− | |||
− | |||
− | + | {{Cytat box | |
− | + | |cytat = Waszym posłannictwem jest zabezpieczenie w jutrzejszym świecie obecności takich wartości, jak pełna wolność religijna, poszanowanie osobowego wymiaru rozwoju, ochrona prawa do życia począwszy od momentu poczęcia aż do naturalnej śmierci, troska o rozwój i umocnienie rodziny, dowartościowanie kulturowych odrębności dla wzajemnego ubogacenia się wszystkich ludzi, ochrona równowagi naturalnego środowiska, które coraz bardziej bywa zagrożone. | |
− | w | + | |źródło = [http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/495/ Homilia wygłoszona w czasie Mszy św. odprawionej pod szczytem Jasnej Góry, Częstochowa], 15 sierpnia 1991 |
− | + | |width = | |
− | + | |align = | |
− | + | }} | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | + | Szczególnego znaczenia nabrał papieski apel zawarty w ostatnim jego Orędziu na Światowy Dzień Młodzieży, napisanym w sierpniu [[2004]] roku Jan Paweł II zaprosił młodzież na kolejny rok do Kolonii, w której – jak mówi tradycja – znajdują się relikwie Trzech Króli. Dlatego motto tego dnia brzmiało: ''Przybyliśmy oddać mu pokłon'' (Mt 2,2). | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | ( | ||
− | Dlatego program Jana Pawła II dla ludzi młodych jest wciąż | + | {{Cytat box |
− | aktualny, ma wymiar uniwersalny, jest skierowany do wszystkich. | + | |cytat = Drodzy młodzi, wy również ofiarujcie Panu złoto waszego istnienia, to znaczy wolność naśladowania Go z miłości, odpowiadając wiernie na Jego wołanie; wznieście ku Niemu kadzidło waszej gorącej modlitwy, ku czci Jego chwały; ofiarujcie Mu mirrę, czyli pełne wdzięczności uczucie ku Niemu, prawdziwemu Człowiekowi, który umiłował nas aż do śmierci jako złoczyńca na Golgocie. |
+ | |źródło = [http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/741 Orędzie do młodych całego świata z okazji XX Światowego Dnia Młodzieży], Castel Gandolfo, 6 sierpnia 2004 | ||
+ | |width = | ||
+ | |align = | ||
+ | }} | ||
+ | |||
+ | Ten trudny – duchowy, szeroki i konkretny, a zarazem bardzo potrzebny światu – program Jan Paweł II zaadresował do młodych. Podkreślił jednak, że młodość to coś więcej niż zjawisko biologiczne, że jej istotą jest chrześcijańska młodość ducha, ''która polega na stałym zachowaniu wierności wobec miłości Boga. Zjednoczenie z Bogiem pozwala nam codziennie w tej młodości wzrastać. To natomiast, co oddziela nas od Boga – grzech i wszystkie jego następstwa – nieuchronnie prowadzi do wewnętrznego starzenia się, opieszałości i odrętwienia uniemożliwiającego poznawanie i przeżywanie wciąż nowej miłości Boga'' (Buenos Aires, 1987). | ||
+ | |||
+ | Dlatego program Jana Pawła II dla ludzi młodych jest wciąż aktualny, ma wymiar uniwersalny, jest skierowany do wszystkich. | ||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
− | Przemówienia z okazji [ | + | * Przemówienia z okazji [http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/index/id/23 Światowych Dni Młodzieży] |
+ | |||
+ | * [https://www.youtube.com/watch?v=TeTO6L8KArw oficjalna pieśń Światowych Dni Młodzieży 1995 na Filipinach - z pokazem zdjęć] [dostęp: 14-01-2015] | ||
− | == | + | == Bibliografia == |
* o. Maciej Zięba OP, ''Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II'', Wydawnictwo M, Kraków 2010, s. 236-239 ISBN 9788375952520 [[Plik:W_bibliotece.jpg]] | * o. Maciej Zięba OP, ''Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II'', Wydawnictwo M, Kraków 2010, s. 236-239 ISBN 9788375952520 [[Plik:W_bibliotece.jpg]] | ||
+ | * Paweł Zuchniewicz, ''Szukałem Was: Jan Paweł II i Światowe Dni Młodzieży'', Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2005. ISBN 8389862328 [[Plik:W_bibliotece.jpg]] | ||
+ | * Adam Hlebowicz (oprac.), ''Ateiści zobaczyli świadectwo wiary: Częstochowa '91 : relacje, wywiady, artykuły'', Wydawnictwo "Bernardinum", Pelplin 2012 ISBN 9788378230953 [[Plik:W_bibliotece.jpg]] | ||
+ | * Adam Bujak (fot.), Arturo Mari (fot.), ''Pokolenie J.P.II'', Biały Kruk, Kraków 2005 ISBN 8388918915 [[Plik:W_bibliotece.jpg]] | ||
== Zobacz także == | == Zobacz także == | ||
− | [[ | + | *[[Młodość]] |
− | + | *[[Młodzież]] | |
− | [[ | ||
[[Kategoria:Dokumenty]] [[Kategoria:Wydarzenia]] [[Kategoria: Hasła M]] | [[Kategoria:Dokumenty]] [[Kategoria:Wydarzenia]] [[Kategoria: Hasła M]] |
Aktualna wersja na dzień 19:09, 14 sty 2015
Treść hasła pochodzi z publikacji „Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II”, Wydawnictwo M, Kraków 2010 Autor hasła: o. Maciej Zięba OP
Światowe Dni Młodzieży - Młodzież nadzieją Kościoła - to wielki duszpasterski wynalazek Jana Pawła II odmieniający oblicze Kościoła. Łatwo bowiem dzisiaj nie pamiętać, że posoborowe zamieszanie, konsumpcjonistyczny dobrobyt i młodzieżowa rewolta lat sześćdziesiątych przyniosły w efekcie – zwłaszcza w krajach zachodnich – dramatyczny spadek powołań i uczestnictwa młodych ludzi w życiu Kościoła. W chwili objęcia przez Karola Wojtyłę Stolicy Piotrowej zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz Kościoła ugruntowało się przekonanie, że Kościół katolicki to szybko starzejąca się instytucja, w której młodzi nie znajdują już dla siebie miejsca. Duszpasterskie doświadczenie Karola Wojtyły stało w głębokiej sprzeczności z tym poglądem. Opierało się ono – jak sądzę – na czterech filarach. Primo, trzeba młodzieży dowieść autentyzmu swego zaangażowania – że nie chodzi nam o poprawę statystyk bądź indoktrynację, lecz że jest się z nią i dla niej. Dlatego, secundo, nie wolno młodzieży schlebiać lub traktować infantylnie – należy jej mówić również o prawdach trudnych, nie obawiać się stawiania wymagań. Tertio, należy też rozmawiać z nią o sprawach najważniejszych: o sensie życia, o powołaniu, o problemach w otaczającej ją rzeczywistości. Quarto, nie wolno obawiać się dialogu, trzeba wsłuchać się w nadzieje i troski młodych ludzi (podczas każdego Dnia Młodzieży młodzi przygotowywali sceny ilustrujące problemy, którymi żyją, wygłaszali wstępne przemówienia lub zadawali pytania Papieżowi).
Uwaga poświęcona młodzieży przez Jana Pawła II widoczna była od początku pontyfikatu – jej najbardziej widocznym przejawem były spotkania z młodzieżą podczas wszystkich pielgrzymek. W Roku Odkupienia (1983/1984) Papież zaprosił młodzież z całego świata na Niedzielę Palmową do Rzymu, aby wspólnie z nią celebrować Jubileusz Młodzieży. Następny rok proklamował Międzynarodowym Rokiem Młodzieży i podczas jego obchodów ogłosił Niedzielę Palmową Międzynarodowym Dniem Młodzieży, który winno się celebrować we wszystkich diecezjach. Wtedy też powstała idea, by co dwa lub trzy lata organizować Światowe Dni Młodzieży w różnych krajach. Idea ta przez wielu ludzi Kościoła, a tym bardziej przez ludzi z zewnątrz, zwłaszcza z mediów, została przyjęta z głębokim sceptycyzmem. Stereotyp: Kościół nie jest dla młodych atrakcyjnym miejscem, był silniejszy. Wielkie zainteresowanie Dniami Młodzieży w Buenos Aires (1987), Santiago de Compostela (1989), Częstochowie (1991), Manili (1995), gdzie we Mszy uczestniczyło ponad 4 mln ludzi, głównie młodzieży), tłumaczono tradycyjnym katolicyzmem krajów, które dopiero się modernizują. Ponad 700 tysięcy młodych w odległym Denver (1993), milion dwieście tysięcy w Paryżu (1997), ponad dwa miliony w Rzymie (2000) i ponad milion w Toronto (2002) zadały kłam tym twierdzeniom. Wizja i konsekwencja Jana Pawła II odniosły zwycięstwo. Młodzi ludzie odzyskali swe miejsce w Kościele.
Za każdym razem młodzież miała kilkakrotną okazję, by modlić się razem z Papieżem. Swoistą codą był Rzym, w którym odbyły się pierwsze oficjalne Światowe Dni Młodzieży (1986) i który był miejscem ostatnich Dni Młodzieży z Janem Pawłem II (2004).
Szczególnego znaczenia nabrał papieski apel zawarty w ostatnim jego Orędziu na Światowy Dzień Młodzieży, napisanym w sierpniu 2004 roku Jan Paweł II zaprosił młodzież na kolejny rok do Kolonii, w której – jak mówi tradycja – znajdują się relikwie Trzech Króli. Dlatego motto tego dnia brzmiało: Przybyliśmy oddać mu pokłon (Mt 2,2).
Ten trudny – duchowy, szeroki i konkretny, a zarazem bardzo potrzebny światu – program Jan Paweł II zaadresował do młodych. Podkreślił jednak, że młodość to coś więcej niż zjawisko biologiczne, że jej istotą jest chrześcijańska młodość ducha, która polega na stałym zachowaniu wierności wobec miłości Boga. Zjednoczenie z Bogiem pozwala nam codziennie w tej młodości wzrastać. To natomiast, co oddziela nas od Boga – grzech i wszystkie jego następstwa – nieuchronnie prowadzi do wewnętrznego starzenia się, opieszałości i odrętwienia uniemożliwiającego poznawanie i przeżywanie wciąż nowej miłości Boga (Buenos Aires, 1987).
Dlatego program Jana Pawła II dla ludzi młodych jest wciąż aktualny, ma wymiar uniwersalny, jest skierowany do wszystkich.
Linki zewnętrzne
- Przemówienia z okazji Światowych Dni Młodzieży
- oficjalna pieśń Światowych Dni Młodzieży 1995 na Filipinach - z pokazem zdjęć [dostęp: 14-01-2015]
Bibliografia
- o. Maciej Zięba OP, Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II, Wydawnictwo M, Kraków 2010, s. 236-239 ISBN 9788375952520
- Paweł Zuchniewicz, Szukałem Was: Jan Paweł II i Światowe Dni Młodzieży, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2005. ISBN 8389862328
- Adam Hlebowicz (oprac.), Ateiści zobaczyli świadectwo wiary: Częstochowa '91 : relacje, wywiady, artykuły, Wydawnictwo "Bernardinum", Pelplin 2012 ISBN 9788378230953
- Adam Bujak (fot.), Arturo Mari (fot.), Pokolenie J.P.II, Biały Kruk, Kraków 2005 ISBN 8388918915