Bierzmowanie

Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014
Autor hasła: ks. Jan ORZESZYNA 

Bierzmowanie – (łac. confirmatio – umocnienie, utwierdzenie) − jeden z siedmiu sakramentów w Kościele katolickim i prawosławnym; sakrament umocnienia w wierze, a tym samym miejsce dopełnienia w Chrystusie tego związku, który został zapoczątkowany w sakramencie chrztu.

Informacje nt. bierzmowania

Katechizm Kościoła Katolickiego podkreśla, że ochrzczeni przez bierzmowanie ściślej wiążą się z Kościołem, otrzymują szczególną moc Ducha Świętego i w ten sposób jeszcze mocniej zobowiązani są, jako prawdziwi świadkowie Chrystusa, do szerzenia wiary słowem i uczynkiem oraz do bronienia jej .

Pierwsze świadectwo o bierzmowania pojawia się w Dziejach Apostolskich . W tradycji poapostolskiej aż do V wieku udzielano bierzmowanie w ścisłej łączności z chrztem. Kiedy I Synod w Orange (441) po raz pierwszy określił terminem „confirmatio” ryt nakładania rąk i namaszczenia krzyżmem, stał się on istotnym obrzędem bierzmowania, oddzielonym już na stałe od chrztu. Teologowie średniowiecza, ustalając schemat sakramentologiczny na podstawie rozróżnienia materii i formy, uznali namaszczenie za materię bierzmowania, co potwierdził Sobór Lioński II (1274). Wobec zakwestionowania przez protestantów sakramentalności bierzmowania, Sobór Trydencki ustanowił całkowitą odrębność bierzmowania jako sakramentu, sankcjonując jego trwałe oddzielenie od chrztu. Sobór Watykański II, ukazując istotę inicjacji chrześcijańskiej, wyraźnie podkreślił, że bierzmowanie jako sakrament szczególnej mocy Ducha Świętego jest dopełnieniem chrztu, co należy uwydatnić w obrzędzie bierzmowania, poprzedzając go odnowieniem przyrzeczeń chrzcielnych . Bierzmowanie przyjmuje się z rąk biskupa po dojściu do wieku rozeznania, często w kilka lat po pierwszej spowiedzi i komunii świętej. Zwyczaj taki przyjął się w Kościołach zachodnich w początkach średniowiecza.

Nauczanie Jana Pawła II nt. bierzmowania

Problematyka sakramentu bierzmowania stała się przedmiotem kilku katechez środowych Jana Pawła II. Bierzmowaniu poświęca on także uwagę w adhortacji Christifideles laici oraz w przemówieniach kierowanych do młodzieży i osób konsekrowanych. Podkreśla, że sakrament ten wprowadza chrześcijanina w perspektywę dążenia do doskonałości. Ochrzczeni, wiążąc się mocniej z Kościołem, otrzymując szczególną moc Ducha Świętego, są bardziej zobowiązani do świadectwa .

Łaska udzielana w sakramencie bierzmowania jest darem męstwa. Ten dar odpowiada potrzebie umocnienia do podjęcia duchowej walki wiary i miłości w celu pokonania pokus i dawania w świecie świadectwa słowem i życiem chrześcijańskim z odwagą, zapałem i wytrwałością. Jezus wspomina o niebezpieczeństwie wstydzenia się wiary: Kto się bowiem Mnie i słów moich zawstydzi, tego Syn Człowieczy wstydzić się będzie, gdy przyjdzie w swojej chwale oraz w chwale Ojca i świętych aniołów . Ojciec Święty zauważa, że to wstydzenie się Chrystusa przyjmuje dziś często formę fałszywej tolerancji, która polega na ukrywaniu własnej wiary i akceptacji kompromisów niegodnych prawdziwych uczniów Chrystusa. Należy zatem wykorzystać w pełni dary Ducha Świętego, otrzymane w sakramencie bierzmowania, aby odważnie wyznawać wiarę w Chrystusa. Papież uświadamia, że ryt poświęcenia krzyżma świętego nawiązuje do namaszczenia, jakiego Duch Święty udziela męczennikom. Męczeństwo jest najwyższą formą świadectwa .

Jan Paweł II podkreśla, że należy położyć także większy nacisk na wartość sakramentu bierzmowania, który dzięki specjalnemu darowi Ducha Świętego pozwala składać dojrzałe świadectwo wiary w Chrystusa oraz pojmować w sposób bardziej świadomy i przemyślany swoją rolę w życiu i apostolstwie Kościoła. Sakrament bierzmowania stanowi – obok chrztu – drugi filar teologii laikatu, co należy podkreślać zwłaszcza dzisiaj, gdy rozwój eklezjologii doprowadził do wypracowania koncepcji zaangażowania świeckich, stanowiącego formę bardziej świadomego ich udziału w Tajemnicy Kościoła . Zdaniem Jana Pawła II, również profesja rad ewangelicznych jest rozwinięciem konsekracji dokonanej w sakramencie bierzmowania. Jest to nowy dar Ducha Świętego udzielany tym, którzy mają prowadzić czynne życie chrześcijańskie, podejmując ściślejszą współpracę i służąc Kościołowi, by przez praktykę rad ewangelicznych przynosić nowe i bogatsze owoce świętości i apostolstwa .

Jan Paweł II jest świadom, że w związku z sakramentem bierzmowania istnieją wśród duszpasterzy pewne kontrowersje dotyczące kwestii wieku najbardziej odpowiedniego do przyjęcia tego sakramentu. Pojawił się pogląd, że najlepszy jest wiek 15-18 lat, kiedy osobowość przyjmującego sakrament bierzmowania jest bardziej dojrzała i może on świadomie przyjąć poważne i stałe zobowiązanie życia i świadectwa chrześcijańskiego. Inni opowiadają się za młodszym wiekiem. W każdym wypadku należy, zdaniem Jana Pawła II, starać się o pogłębione przygotowanie do tego sakramentu, pozwalające tym, którzy go przyjmują, odnowić obietnicę chrztu z pełną świadomością otrzymywanych darów i podejmowanych zobowiązań. Bierzmowanie jest sakramentem pomagającym wzbudzić i podtrzymać zobowiązania tym wiernym, którzy chcą poświęcić się dawaniu świadectwa chrześcijańskiego w społeczeństwie .

Bibliografia

Dzieła Jana Pawła II

• Christifideles laici 51;
• Vita consecrata 30-31;
• Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Duch Święty., Kraków−Ząbki 1999, 68; 81;
• Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Kościół., Kraków−Ząbki 1999, 27; 43; 84; 102; 107;
• Jan Paweł II. List do Młodych Parati semper 9;
• Jan Paweł II. List apostolski Tertio millennio adveniente (10.11.1994) 45;
• Bierzmowanie zobowiązuje nas do apostolstwa. L’Osservatore Romano. Città del Vaticano 7:1986 nr 5;
• Światło Roku Jubileuszowego na sakrament bierzmowania. [w:] Jan Paweł II. Nauczanie papieskie. T. II,1 (1979). red. E. Weron, A. Jaroch. Poznań 1990.

Inne dokumenty Kościoła

• Sobór Watykański II. Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium (21.11.1964);
• Katechizm Kościoła Katolickiego., Poznań 2002, 1285;

Publikacje innych autorów

• Obrzędy bierzmowania. Katowice 1995. B. Smela. Bierzmowanie. [w:] Encyklopedia katolicka. T. 2. red. F. Gryglewicz i in. Lublin 1979-2002;
• W. Świerzawski. Sakrament bierzmowania. Wrocław 1984;
• Communio. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny. Poznań, 12:1992 nr 2;
• A. Zuberbier, J. Janicki. Bierzmowanie. [w:] Słownik teologiczny. red. A. Zuberbier. Katowice 1998;
• J. Janicki. Bierzmowanie. [w:] Leksykon duchowości katolickiej. red. M. Chmielewski. Kraków 2002.