Stefan Swieżawski

Stefan Swieżawski (ur. 10 lutego 1907 w Hołubiu, zm. 18 maja 2004 w Konstancinie-Jeziornie) - profesor, najwybitniejszy polski znawca filozofii średniowiecznej. Bliski znajomy Karola Wojtyły. W latach 1946-1976 kierownik Katedry Historii Filozofii KUL. Był wykładowcą Uniwersytetu Jagiellońskiego, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie oraz uczelni zagranicznych - Sorbony, College de France i uniwersytetów włoskich. Silnie związany ze środowiskami katolickimi skupionymi wokół Tygodnika Powszechnego i Znaku.

Związki z Karolem Wojtyłą/Janem Pawłem II

Zaraz po zakończeniu II wojny światowej rodzina Swieżawskich nawiązała z Karolem Wojtyłą w Krakowie kontakt o charakterze duszpastersko-przyjacielskim. 8 sierpnia 1953 Swieżawski został poproszony o recenzję rozprawy habilitacyjnej Wojtyły pt. Próba opracowania etyki chrześcijańskiej według systemu Maksa Schelera". List w tej sprawie napisał także sam Wojtyła. Recenzja była entuzjastyczna. Habilitacja to etap, kiedy przyjaźń między Swieżawskim a Wojtyłą zacieśniła się.

13 września 1954 Swieżawski z żoną i Wojtyłą odbywają całodzienną wędrówkę pieszą w Gorcach. Podczas niej Swieżawski proponuje Wojtyle objęcie stanowiska kierownika Katedry Etyki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Wojtyła propozycję przyjmuje i od tego czasu następują liczne kontakty nie tylko w Krakowie, ale i w Lublinie, a także w pociągu podczas wspólnych podroży między tymi miastami. Karol Wojtyła obok Stefana Swieżawskiego, Mieczysława Alberta Krąpca i Jerzego Kalinowskiego jest współtwórcą powojennego znaczenia i rozkwitu filozofii na KUL-u.

W 1974 w przerwie obrad kongresu tomistycznego w Fossanova Swieżawski powiedział do kard. Wojtyły: "Będziesz Papieżem". Potwierdzenie tych słów znajduje się w korespondencji - listach wymienianych tuż po wyborze w 1978.

Swieżawski jako jedyny świecki obserwator z krajów Europy Wschodniej brał udział w obradach II Soboru Watykańskiego. Spotykał się z Wojtyłą np. w Ariccia w zespole roboczym przygotowującym Konstytucję duszpasterską o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes. Potem współpracowali w ramach Komisji Episkopatu Polski ds. Apostolstwa Świeckich i Rady Naukowej Episkopatu Polski. Obaj przykładali wielką wagę do przemian, jakie niosło za sobą Sobór.

Stefan Swieżawski odwiedził Jana Pawła II w Watykanie. Do końca życia prowadzili korespondencję, która została opublikowana w książce pt. Pełny wymiar: listy przyjaciół

Stefan Swieżawski o Karolu Wojtyle/Janie Pawle II

Jako metafizyk realista i jako mistyk zafascynowany przede wszystkim wielką mistyką karmelitańską św. Teresy z Avila i św. Jana od Krzyża przystępował do filozofii, pragnąc wykorzystać refleksję filozoficzną głównie na to, aby się choć trochę przybliżyć do tego zdumiewającego misterium, jakim jest każdy konkretny człowiek. Człowiek jako Przedziwna jedność psychofizyczna, a przede wszystkim każdy człowiek jako niepowtarzalna w całym wszechświecie i na przestrzeni wszystkich tysiącleci osoba jest tym jedynym w świecie jestestwem, dostępnym naszemu doświadczeniu, którego nieogarnione bogactwo duchowe niejako w sposób konieczny wiedzie ku sprawom nadludzkim, otwiera okna na dopływ rzeczywistości wykraczającej poza świat naszych codziennych doznań. Zdumienie wobec człowieka, który znajduje swą pełnię wyłącznie tylko przekraczając samego siebie, wydaje się punktem wyjścia, a zarazem i punktem centralnym całej refleksji filozoficznej Karola Wojtyły.

— Stefan Swieżawski, Karol Wojtyła w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w: Człowiek w poszukiwaniu zagubionej tożsamości: "Gdzie jesteś Adamie?", s. 32

Wiedział dobrze - wiedziony własnym i duszpasterskim doświadczeniem - że najlepsze kazania i nauki nigdy nie wystarczą do rzeczywistej poprawy życia. Niezbędny do tego jest systematyczny wysiłek zmierzający do nabycia odpowiednich sprawności przez stałe powtarzanie właściwie spełnionych czynów. Stąd tak wyakcentowany i podkreślany u Karola Wojtyły problem czynu; stąd związanie czynu z osobą.

— Stefan Swieżawski, Karol Wojtyła w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w: Człowiek w poszukiwaniu zagubionej tożsamości: "Gdzie jesteś Adamie?", s. 33

Stefan Swieżawski uważał Jana Pawła II za jednego z najwybitniejszych Papieży w dziejach, głównie za jego charyzmat ekumeniczny.

Jan Paweł II o Stefanie Swieżawskim

Przez całe życie bowiem poszukiwał mądrości w historii ludzkiej myśli, ale nigdy nie tracił świadomości, że jej początek tkwi w odwiecznej Mądrości Boga. Był człowiekiem wiary, oddanym Kościołowi uczonym, który posiadł mądrość życia wrastającą w wieczność. (...) Zawsze dostrzegałem w jego pracy i postawie troskę o dobro Kościoła.

— Telegram kondolencyjny, Watykan, 21 maja 2004

Bibliografia

• Stefan Swieżawski et al., Pełny wymiar: listy przyjaciół, Biblos, Tarnów 2002. ISBN 837332092X
• Stefan Swieżawski, Karol Wojtyła w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w: Człowiek w poszukiwaniu zagubionej tożsamości: Gdzie jesteś Adamie, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin, 1987. ISBN 8322800665
• Alfabet Jana Pawła II 1920-2005, Wydawnictwo Kluszczyński, Kraków 2005. ISBN 8374470232

Linki zewnętrzne

• sylwetka Profesora Swieżawskiego, wspomnienia, publikacje zebrane na stronie KUL [dostęp: 28.01.2014]
• wywiad, jakiego prof. Swieżawski udzielił „Tygodnikowi Powszechnemu” w styczniu 2002 roku z okazji swoich 95. urodzin. Wywiad przeprowadził Wojciech Bonowicz [dostęp: 28.01.2014]
• artykuł wspomnieniowy, który ukazał się w Tygodniku Powszechnym [dostęp: 28.01.2014]

Zobacz także

Józef Tischner

Tadeusz Styczeń