Młodość

Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014
Autor hasła: o. Paweł SALAMON OFMConv 

Młodość (młodzież) – demograficzna część [społeczeństwo|społeczeństwa], której zadaniem jest osiągnięcie dojrzałości osobowościowej w wymiarze ekonomicznym, socjologicznym, etycznym i religijnym, obejmująca okres między 15. a 25. rokiem życia.

Wychowanie młodzieży w historii

Troska o właściwe wychowanie moralne młodzieży była obecna już w starożytności greckiej i rzymskiej (np. Sokrates). W Nowym Testamencie potwierdza tę troskę spotkanie Jezusa z bogatym młodzieńcem (Mk 10,17-22), a także wybór św. Jana na apostoła. Nauczanie Kościoła w dokumentach papieży XX wieku oraz w nauczaniu soborowym podkreśla znaczenie właściwego wychowania młodzieży . Młodość jest czasem odkrywania własnego „ja”, okresem życia „wychylonym” ku przyszłości, w którym coraz wyraźniej podejmowany jest wysiłek samowychowania, czasem tworzenia „projektu życia”, związanego z odkrywaniem sensu i celu życia. W perspektywie wiary chrześcijańskiej – jest to czas odkrywania powołania; może być jednak czasem zmarnowanym. W młodym człowieku istnieje dramatyczne napięcie: z jednej strony pragnie on wolności (samostanowienia, ale często bez odpowiedzialności), a z drugiej – pragnie jakiegoś bezpieczeństwa (płynącego z akceptacji, z bycia kochanym).

Nauczanie Jana Pawła II nt. młodości

Nauczanie Jana Pawła II skierowane do młodzieży stanowi niewątpliwie fenomen jego pontyfikatu. Można go uznać za autentycznego przyjaciela i wychowawcę młodzieży. Dowodem tego są liczne spotkania z młodymi ludźmi podczas zagranicznych pielgrzymek, a szczególnie w ramach corocznych Światowych Dni Młodzieży (odbywających się w Niedzielę Palmową w Rzymie – od 1985 roku). Specyficzną formą i kontynuacją tych dni są organizowane od 1989 roku światowe spotkania młodych w różnych miejscach kuli ziemskiej. Papież kieruje na Światowe Dni Młodzieży swoją naukę do młodych w liście apostolskim Parati semper (1985) , w orędziach oraz w licznych homiliach i przemówieniach. Ma on świadomość, że młodość to nie tylko pewien okres życia ludzkiego, odpowiadający określonej liczbie lat, ale to jest zarazem czas dany każdemu człowiekowi i równocześnie zadany mu przez Opatrzność. W tym czasie szuka on odpowiedzi na podstawowe pytania, jak młodzieniec z Ewangelii; szuka nie tylko sensu życia, ale szuka konkretnego projektu, wedle którego to swoje życie ma zacząć budować. I to właśnie jest najistotniejszy rys młodości . Wobec wyzwań, zagrożeń i nadziei prezentowanych przez współczesny świat nie jest łatwo młodzieży nakreślić taki projekt. Jan Paweł II często nawiązuje do współczesnego kontekstu, w którym młodym ludziom przychodzi kształtować swoje życie; widzi aspekty pozytywne, ale szczególnie wyraźnie przestrzega przed niebezpiecznymi zjawiskami. Istnieje niestety wiele środowisk i organizacji, programowo zmierzających do deprawacji młodzieży. Promują styl życia oparty na chwilowych doznaniach, złudnych efektach, hołdując różnym pseudowartościom. Jan Paweł II, jako alternatywę wobec takich tendencji, prezentuje młodym naukę moralną Chrystusa. Czyni to w sposób jasny, prosty i odważny, aby młodzież mogła odnaleźć podstawy dla swoich wyborów i projektów. W imię Chrystusa stawia kluczowe pytanie o stan świadomości moralnej ludzi młodych, o stan ich sumień . Wskazuje, że historia ich sumień jest pełna moralnych zwycięstw i zarazem klęsk, że młodzi pragną dobra i sensu, ale też szybko się zniechęcają i odchodzą od Boga. Obok wrażliwości na wartości, otwarcia na braterstwo, przyjaźń i solidarność, istnieje w młodych wiele niepokoju, rozczarowań, trosk i lęków panujących w świecie; są także narażeni na pokusy typowe dla ich wieku .

Zadania młodzieży

Papież rozumie młodzież i pragnie, aby nie lękała się tych ciemnych doświadczeń; zapewnia, że Chrystus nieustannie spogląda na nich z miłością, może najbardziej w chwili doświadczenia, upokorzenia, prześladowania, klęski [...]. Chrystus miłuje każdego, staje się mocnym punktem oparcia dla całej egzystencji . Młodzież winna więc w imię Jezusa podjąć trud walki o treść własnego życia, przez budowanie mocnego fundamentu wartości i ideałów moralnych. Te „szczytne ideały” podkreślają sens ludzkiej egzystencji i stanowią inspirację do kształtowania dojrzałej osobowości młodzieży. Papież zapewnia młodych, że ich szczere wysiłki, by na tym świecie zbudować pokój, sprawiedliwość, braterstwo, o ile są czynione zgodnie z Duchem Świętym i z Nim zjednoczone, nigdy nie pójdą na marne . Ojciec Święty, porównując okres młodości do czasu zasiewów i przygotowania gruntu pod przyszłe zbiory, stwierdza, że żywsze zaangażowanie w tym okresie pozwoli na lepsze i skuteczniejsze wypełnienie posłannictwa w przyszłości; chodzi między innymi o „przykładanie się” do nauki. A ponieważ młodość poszukuje wzorów i przykładów, Jan Paweł II wskazuje na Chrystusa i zachęca, by z Nim zawsze żyć w przyjaźni, gdyż On chce być dla młodych podporą i umacniać w młodzieńczej walce o zdobywanie takich cnót, jak: wiara, miłość, uczciwość, szlachetność, czystość i wielkoduszność. W obliczu niepowodzeń i zawodów młodzi w szczególny sposób powinni zwrócić się do Chrystusa, bo On pomaga przetrwać każdą trudność, bo On rozumie najtajniejsze pragnienia […] serca. A jednocześnie − jak podkreśla Papież − On czeka na waszą miłość i na wasze świadectwo .

Miejsce młodzieży w Kościele

Młodzież poszukuje przestrzeni, w której mogłaby uczyć się życia. Papież wskazuje jej ważną przestrzeń w ramach Kościoła. Wie bowiem, że młodzież znajdzie w nim miejsce dla rozwiązywania swoich problemów . W ten sposób młodzież stanowi wielkie wyzwanie dla przyszłości Kościoła, Kościół widzi w niej swoją dalszą drogę ku przyszłości. Nie oznacza to jednak, że młodzi są jedynie przedmiotem duszpasterskiej troski, albowiem są oni czynnym podmiotem, aktywnymi uczestnikami ewangelizacji i twórcami społecznej odnowy. Według Papieża, Kościół ma wiele do powiedzenia młodym, młodzi zaś Kościołowi. Ten dwustronny dialog, który winien przebiegać w klimacie serdeczności, otwarcia się i odwagi, ułatwi spotkanie się pokoleń i wymianę pomiędzy nimi, zaś dla Kościoła i społeczeństwa będzie źródłem bogactwa i młodości . W Kościele młodzi otrzymują dar sakramentów, zwłaszcza chrztu i Eucharystii, tu uczą się ważnej sztuki kształtowania wiary i wolności w promieniach prawdy. Sprawą bardzo ważną i zasadniczą jest wolność [...]. U jej źródeł powinna być zawsze wolność wewnętrzna, właściwa synom Bożym, którzy postępują według Ducha i którzy kierują się prawym sumieniem moralnym, zdolnym wybrać to, co jest dobre . Tu wreszcie doświadczają najważniejszej wartości moralnej, jaką jest miłość do Boga i do człowieka. Jan Paweł II wie, że młodzież czuje miłość, spontanicznie się ku niej zbliża, ale nie zawsze przez miłość rozumie to, co najszlachetniejsze. Dlatego mówi: Chciałbym, aby wasze życie było zawsze przeniknięte tą wielką prawdą: „Bóg jest miłością” (1 J 4,16). Ta prawda została nam objawiona bardziej aniżeli przez słowa, poprzez fakty. [...] Tej rzeczywistości winniście stale dawać świadectwo, gdyż „kto trwa w miłości, trwa w Bogu, a Bóg w nim” (1 J 4,16) . Ważnym doświadczeniem, wypływającym z miłości, jest dar przebaczenia grzechów. Młodzież w swoim pragnieniu samodzielności wielokrotnie wychodzi poza ramy życia moralnego, przez co oddala się od Boga, raniąc siebie i bliźnich. Zło i grzech może uzdrowić tylko Bóg: nikt sam nie może przekreślić przeszłości; nawet najlepsi z psychologów nie są w stanie zdjąć z człowieka tego ciężaru. Tylko wszechmoc Boga swoją miłością stwórczą może zbudować w nas nowy początek. Na tym właśnie polega wielkość sakramentu przebaczenia . Konsekwencją wyzwolenia z grzechu jest wielka przestrzeń dla czynienia dobra. Papież wzywa młodzież, aby była w tym odważna, bo świat pilnie i bezzwłocznie potrzebuje wielkiego profetycznego znaku braterskiej miłości! Nie wystarczy bowiem „mówić” o Jezusie; trzeba [...] uczynić Go „widocznym” przez wymowne świadectwo własnego życia . W nauczaniu Jana Pawła II młodzież znajduje wiele pomocnych wskazań dla życia moralnego w Chrystusie. Osoba Papieża jest tu niekwestionowanym autorytetem, przy czym jest on świadom, że afirmacja, jakiej potrzebują ludzie młodzi, nie oznacza akceptacji wszystkiego bez wyjątku. Młodzi potrzebują przewodników i autorytetów, którzy będą stawiać im wymagania, którzy będą ich „poprawiać”: Jeżeli odwołują się także do pewnych autorytetów, to tylko o tyle, o ile te autorytety potwierdzają się równocześnie jako ludzie bliscy, jako ci, którzy idą z młodzieżą po wszystkich szlakach, po których ona postępuje . Papieska wizja młodych i młodzieży jest skierowana nie tylko do ludzi młodych, ale i do Kościoła: Trzeba tylko, ażeby Kościół miał dogłębne zrozumienie tego, czym jest młodość, jakie jest znaczenie młodości dla każdego człowieka. Trzeba także, ażeby młodzi rozpoznali Kościół, ażeby dostrzegli w nim Chrystusa, który idzie poprzez wieki z każdym pokoleniem, z każdym człowiekiem, idzie jako Przyjaciel .

Bibliografia

Dzieła Jana Pawła II

• Evangelium Vitae 20; 58-63; 70; 74; 85; 99;
• Solicitudo Rei Socialis 26;
• Veritatis Splendor 73;
• List do Rodzin Gratissimam sanae (2.02.1994).
• "Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Odkupienie ciała a sakramentalność małżeństwa.", Watykan 1986.
• Orędzia na Światowy Dzień Pokoju 1981, 1986;
• Orędzie na Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu 1986;
• Homilie: Kielce, 3.06.1991; Radom, 4.06.1991; Kalisz, 4.06.1997;
• Przemówienie: Warszawa, 8.06.1991.

Inne dokumenty Kościoła

• Kongregacja Nauki Wiary. Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania Donum vitae (22.02.1987), pkt I,3;
• Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja o przerywaniu ciąży Quaestio de abortu (18.11.1974).
• Papież Pius XI, encyklika "Casti connubii",
• Papież Jan XXIII, encyklika "Mater et magistra"
• Papież Paweł VI, encyklika "Humanae Vitae"
• Papież Paweł VI, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1977.

Publikacje innych autorów

• W imieniu dziecka poczętego. Red. J. Gałkowski, J. Gula. Rzym−Lublin 1991;
• B. Hałaczek, K. Ostrowska, F. Höpflinger. Dlaczego aborcja. Warszawa 1994;
• J. Kowalski. Kontekst powstania encykliki Evangelium vitae i jej istotne treści. W: Życie – dar nienaruszony. Red. A. Młotek, T. Reroń. Wrocław 1995;
• T. Ślipko. Moralność życia w encyklice Evangelium vitae a filozoficzna etyka chrześcijańska. W: tamże;
• J. Krucina. Wartość życia drogą demokracji poprawionej. W: tamże;
• J. Nagórny. „Ewangelia życia” wobec „kultury śmierci”. W: tamże; W. Bołoz. Życie w ludzkich rękach. Warszawa 1997;
• G. B. Sala. Ciągłość i nowość w nauczaniu Evangelium vitae. W: Jan Paweł II. Evangelium vitae. Tekst i komentarze. Red. T. Styczeń, J. Nagórny. Lublin 1997;
• A. Grześkowiak. Polityka i prawo w służbie życia według encykliki Evangelium vitae Jana Pawła II. W: tamże;
• J. Merecki. Życie ludzkie a życie osobowe. Kilka uwag na marginesie 60. numeru encykliki Evangelium vitae. W: tamże;
• A. Katolo. Embrion ludzki – osoba czy rzecz? Lublin−Sandomierz 2000;
• J. Salij. Wybierajmy życie. Poznań 2002;
• W. Fijałkowski. Ku afirmacji życia. Lublin 2003;
• J. Nagórny. Sprzeciw wobec „prawa” do zabijania. Uczestnictwo katolików w życiu politycznym w kontekście obowiązku prawnej ochrony życia nienarodzonych. „Ethos” 16:2003 nr 1-2;
• M. Machinek. Życie w dyspozycji człowieka. Wybrane problemy etyczne u początku ludzkiego życia. Olsztyn 2004.

Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II o młodości

Każdy z Was, młodzi Przyjaciele, znajduje też w życiu jakieś swoje Westerplatte, jakiś wymiar zadań, które trzeba podjąć i wypełnić, jakąś słuszną sprawę, o którą nie można nie walczyć, jakiś obowiązek, powinność, od której nie można się uchylić, nie można zdezerterować. Wreszcie, jakiś porządek prawd i wartości, które trzeba utrzymać i obronić, tak jak to Westerplatte. Utrzymać i obronić, w sobie i wokół siebie, obronić dla siebie i dla innych.

— [1], pkt 8, Westerplatte, 12 czerwca 1987

Moi drodzy przyjaciele! Do was, do was należy położyć zdecydowaną zaporę demoralizacji — zaporę tym wadom społecznym, których ja tu nie będę nazywał po imieniu, ale o których wy sami doskonale wiecie. Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od was nie wymagali.

— [2], pkt 5, Częstochowa, 18 czerwca 1983

Kiedy więc przychodzą w młodości te różne uderzenia, te wichry namiętności, kiedy bierze górę słabość, przypomnij tchnienie Ducha, które masz w sobie od chrztu, od bierzmowania nie po to, żebyś się przewracał za lada podmuchem, tylko po to, żebyś stał jak ten żeglarz i dopłynął!

— [3], pkt 11, Szczecin, 11 czerwca 1987

Młodzi mają - jeśli tak można się wyrazić - wrodzony "zmysł prawdy". Prawda zaś ma służyć wolności: młodzi mają także spontaniczne pragnienie wolności. A co to znaczy być wolnym? To znaczy: używać swej wolności w prawdzie - być - "prawdziwie" wolnym. Być prawdziwie wolnym - to nie znaczy, stanowczo nie znaczy: czynić wszystko, co mi się podoba, na co mam ochotę. Wolność zawiera w sobie kryterium prawdy, dyscyplinę prawdy. Bez tego nie jest prawdziwą wolnością. Jest zakłamaniem wolności. Być prawdziwie wolnym - to znaczy: używaj swej wolności dla tego, co jest prawdziwym dobrem. W dalszym ciągu więc: być prawdziwie wolnym - to znaczy być człowiekiem prawego sumienia, być odpowiedzialnym, być człowiekiem "dla drugich".

— [4], pkt 13, Rzym, 31 marca 1985

Młodość jest czasem waszego «treningu» — rozwoju fizycznego, intelektualnego, emocjonalnego i duchowego. Ale to nie znaczy, że możecie odłożyć na później spotkanie z Chrystusem i wasz udział w misji Kościoła. Chociaż jesteście młodzi, czas waszego działania jest teraz! Chrystus nie «lekceważy waszego młodego wieku». Nie pozostawia was «na później», kiedy będziecie starsi i w pełni wyćwiczeni. Wasz trening nigdy się nie skończy. Chrześcijanie ćwiczą się nieustannie. Jesteście już gotowi do tego, czego Chrystus oczekuje od was w tej chwili. Pragnie On, abyście byli — wszyscy — światłością świata, tak jak umieją być światłością tylko ludzie młodzi. Nadszedł czas, aby wasze światło zabłysło!

— [5], pkt 4, Saint Louis, 26 stycznia 1999

Linki zewnętrzne

Hasła w Zintegrowanej Bazie Tekstów Papieskich

• "młodzież" (drzewo haseł - wyszukiwanie dostępne po kliknięciu w konkretne hasło)
• "duszpasterstwo młodzieży"
• "wychowanie młodzieży"

Zobacz też

• wychowanie
• Światowe Dni Młodzieży