Pielgrzymka zagraniczna (16): Różnice pomiędzy wersjami

Z Centrum Myśli Jana Pawła II - WIKIJP2
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
m
 
Linia 2: Linia 2:
 
  (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, "Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II", [http://www.wydawnictwowam.pl/ Wydawnictwo WAM], Kraków 2005.   
 
  (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, "Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II", [http://www.wydawnictwowam.pl/ Wydawnictwo WAM], Kraków 2005.   
  
Szesnasta podróż apostolska (poza terytorium Watykanu i Włoch) odbyta przez Jana Pawła II w dniach 31 października - 9 listopada 1982 r. Celem były odwiedziny Hiszpanii.
+
Szesnasta podróż apostolska (poza terytorium Watykanu i Włoch) odbyta przez Jana Pawła II w dniach 31 października - 9 listopada 1982. Celem były odwiedziny Hiszpanii.
  
 
== Przebieg pielgrzymki ==
 
== Przebieg pielgrzymki ==
Linia 15: Linia 15:
  
 
* 31 października
 
* 31 października
 
+
**MADRYT: Lotnisko - powitanie przez króla, władze państwowe i Episkopat • Palacio Real - spotkanie z przedstawicielami rządu, kortezów, senatu i trybunału konstytucyjnego • Casa de Iglesia -  poświęcenie nowej siedziby Konferencji Episkopatu Hiszpanii • Udział w 37. zgromadzeniu plenarnym Episkopatu • Kościół Matki Bożej z Guadalupe - uroczyste rozpoczęcie wigilii nocnej adoracji przed [[Eucharystia|Najświętszym Sakramentem]]
MADRYT: Lotnisko - powitanie przez króla, władze państwowe i Episkopat • Palacio Real - spotkanie z przedstawicielami rządu, kortezów, senatu i trybunału konstytucyjnego • Casa de Iglesia -  poświęcenie nowej siedziby Konferencji Episkopatu Hiszpanii • Udział w 37. zgromadzeniu plenarnym Episkopatu • Kościół Matki Bożej z Guadalupe - uroczyste rozpoczęcie wigilii nocnej adoracji przed [[Eucharystia|Najświętszym Sakramentem]]
 
  
 
* 1 listopada
 
* 1 listopada
 
+
**AVILA: Klasztor Wcielenia - nawiedziny celi św. Teresy. Spotkanie z zakonnicami reprezentującymi klasztory kontemplacyjne Hiszpanii • Porta de Carmen - msza św. • Klasztor św. Józefa - wizyta w celi św. Teresy, modlitwa w chórze • Klasztor karmelitów - wizyta • Alba de Tormes - Liturgia Słowa (ponad 600 tys. osób) • Karmel - modlitwa przy relikwiach św. Teresy • Zamknięcie roku jubileuszu 400-lecia śmierci Świętej  
AVILA: Klasztor Wcielenia - nawiedziny celi św. Teresy. Spotkanie z zakonnicami reprezentującymi klasztory kontemplacyjne Hiszpanii • Porta de Carmen - msza św. • Klasztor św. Józefa - wizyta w celi św. Teresy, modlitwa w chórze • Klasztor karmelitów - wizyta • Alba de Tormes - Liturgia Słowa (ponad 600 tys. osób) • Karmel - modlitwa przy relikwiach św. Teresy • Zamknięcie roku jubileuszu 400-lecia śmierci Świętej  
+
**SALAMANKA: Uniwersytet - spotkanie z profesorami teologii z całej Hiszpanii
 
 
SALAMANKA: Uniwersytet - spotkanie z profesorami teologii z całej Hiszpanii
 
  
 
* 2 listopada
 
* 2 listopada
 
+
**MADRYT: Cmentarz Almudena - msza św. za zmarłych • Palacio de la Zarzuela - spotkanie z królem [[Juan Carlos I Hiszpański|Juanem Carlosem]], rodziną Burbonów przybyłą z całej Europy i osobistościami politycznymi • Światowa Organizacja Turystyki - wizyta i przemówienie o turystyce jako wartości doskonalącej człowieka • Nuncjatura - spotkanie z korpusem dyplomatycznym • Spotkanie z przedstawicielami prasy, radia i telewizji • Plac de Lima - msza św. dla rodzin (ponad 1 min uczestników) • Parafia Matki Bożej z Guadalupe - Liturgia Słowa z zakonnikami i członkami instytutów świeckich
MADRYT: Cmentarz Almudena - msza św. za zmarłych • Palacio de la Zarzuela - spotkanie z królem [[Juan Carlos I Hiszpański|Juanem Carlosem]], rodziną Burbonów przybyłą z całej Europy i osobistościami politycznymi • Światowa Organizacja Turystyki - wizyta i przemówienie o turystyce jako wartości doskonalącej człowieka • Nuncjatura - spotkanie z korpusem dyplomatycznym • Spotkanie z przedstawicielami prasy, radia i telewizji • Plac de Lima - msza św. dla rodzin (ponad 1 min uczestników) • Parafia Matki Bożej z Guadalupe - Liturgia Słowa z zakonnikami i członkami instytutów świeckich
 
  
 
* 3 listopada
 
* 3 listopada
 
+
**MADRYT: Nuncjatura - spotkania z przedstawicielami wspólnoty [[Żydzi|żydowskiej]] w Hiszpanii, z przedstawicielami innych wyznań chrześcijańskich, z Polakami, z [[środki społecznego przekazu|dziennikarzami]] • Wydział prawa uniwersytetu państwowego - spotkanie z przedstawicielami świata nauki i studentami • Anioł Pański • Parafia św. Bartłomieja - msza św. • Stadion Bernabeu – spotkanie z młodzieżą (500 tys. osób). Liturgie Słowa.
MADRYT: Nuncjatura - spotkania z przedstawicielami wspólnoty [[Żydzi|żydowskiej]] w Hiszpanii, z przedstawicielami innych wyznań chrześcijańskich, z Polakami, z [[środki społecznego przekazu|dziennikarzami]] • Wydział prawa uniwersytetu państwowego - spotkanie z przedstawicielami świata nauki i studentami • Anioł Pański • Parafia św. Bartłomieja - msza św. • Stadion Bernabeu – spotkanie z młodzieżą (500 tys. osób). Liturgie Słowa.
 
  
 
* 4 listopada
 
* 4 listopada
 
+
**GUADALUPE: Bazylika Nuestra Señora de Guadalupe - na placu przed świątynią Liturgia Słowa
GUADALUPE: Bazylika Nuestra Señora de Guadalupe - na placu przed świątynią Liturgia Słowa
+
**TOLEDO: Błonia Polígono Industrial - msza św. • Katedra - nawiedziny  
 
+
**SEGOVIA: Odwiedzenie miejsc i pamiątek związanych ze św.[[Jan od Krzyża| Janem od Krzyża ]] • Liturgia Słowa z aktem ku czci św. Jana od Krzyża • Klasztor karmelitów bosych - modlitwa przy grobie św. Jana od Krzyża • Sanktuarium Nuestra Señora de la Fuencisla - nawiedzenie świątyni patronki Segovii
TOLEDO: Błonia Polígono Industrial - msza św. • Katedra - nawiedziny  
 
 
 
SEGOVIA: Odwiedzenie miejsc i pamiątek związanych ze św.[[Jan od Krzyża| Janem od Krzyża ]] • Liturgia Słowa z aktem ku czci św. Jana od Krzyża • Klasztor karmelitów bosych - modlitwa przy grobie św. Jana od Krzyża • Sanktuarium Nuestra Señora de la Fuencisla - nawiedzenie świątyni patronki Segovii
 
  
 
* 5 listopada
 
* 5 listopada
 
+
**SEWILLA: Campo de la Feria - msza św. beatyfikacyjna s.[[Angela de la Cruz | Angeli de la Cruz ]](Angeli od Krzyża)
SEWILLA: Campo de la Feria - msza św. beatyfikacyjna s.[[Angela de la Cruz | Angeli de la Cruz ]](Angeli od Krzyża)
+
**SANTA FÉ: Spotkanie z [[rolnictwo|rolnikami]]
 
+
**GRENADA: Sanktuarium Virgen de las Angustias (Matki Bożej Bolesnej) - spotkanie z władzami miasta i wiernymi • Polígono Almanjayar - Liturgia Słowa poświęcona [[wychowanie|wychowaniu]]
SANTA FÉ: Spotkanie z [[rolnictwo|rolnikami]]
 
 
 
GRENADA: Sanktuarium Virgen de las Angustias (Matki Bożej Bolesnej) - spotkanie z władzami miasta i wiernymi • Polígono Almanjayar - Liturgia Słowa poświęcona [[wychowanie|wychowaniu]]
 
  
 
* 6 listopada
 
* 6 listopada
 
+
**LOIOLA: Dom rodzinny św. Ignacego - odwiedziny • Msza św. (200 tys. osób) • [[Anioł Pański]]
LOIOLA: Dom rodzinny św. Ignacego - odwiedziny • Msza św. (200 tys. osób) • [[Anioł Pański]]
+
**CASTILLO DE JAVIER: Liturgia Słowa z poświęceniem krzyży misyjnych  
 
+
**SARAGOSSA: Plac E. Ibara - Liturgia Słowa, podczas której Jan Paweł II oddał [[Maryja|Matce Bożej]] del Pilar naród hiszpański • Spotkanie z [[chorzy|chorymi]] • Bazylika Matki Bożej del Pilar - hołd hiszpańskiej Bogarodzicy • [[Różaniec|Modlitwa różańcowa]] przed bazyliką
CASTILLO DE JAVIER: Liturgia Słowa z poświęceniem krzyży misyjnych  
 
 
 
SARAGOSSA: Plac E. Ibara - Liturgia Słowa, podczas której Jan Paweł II oddał [[Maryja|Matce Bożej]] del Pilar naród hiszpański • Spotkanie z [[chorzy|chorymi]] • Bazylika Matki Bożej del Pilar - hołd hiszpańskiej Bogarodzicy • [[Różaniec|Modlitwa różańcowa]] przed bazyliką
 
  
 
* 7 listopada
 
* 7 listopada
 
+
**MONTSERRAT: Liturgia Słowa • Bazylika - modlitwa przed cudowną figurą Matki Bożej • Spotkanie ze wspólnotą benedyktyńską
MONTSERRAT: Liturgia Słowa • Bazylika - modlitwa przed cudowną figurą Matki Bożej • Spotkanie ze wspólnotą benedyktyńską
+
**BARCELONA: Kościół Świętej Rodziny - Anioł Pański • Katedra - wizyta • Park Montjuic - spotkanie z robotnikami • Stadion Camp Nou - msza św.
 
 
BARCELONA: Kościół Świętej Rodziny - Anioł Pański • Katedra - wizyta • Park Montjuic - spotkanie z robotnikami • Stadion Camp Nou - msza św.
 
  
 
* 8 listopada
 
* 8 listopada
 
+
**WALENCJA: Katedra - nawiedzenie • Sanktuarium Matki Bożej de los Desamparados - na placu przed świątynią spotkanie z chorymi i ludźmi starszymi • Avenida Alameda - msza św. i udzielenie święceń kapłańskich 141 diakonom • Moneada pod Walencją - spotkanie z księżmi w seminarium  
WALENCJA: Katedra - nawiedzenie • Sanktuarium Matki Bożej de los Desamparados - na placu przed świątynią spotkanie z chorymi i ludźmi starszymi • Avenida Alameda - msza św. i udzielenie święceń kapłańskich 141 diakonom • Moneada pod Walencją - spotkanie z księżmi w seminarium  
+
**ALCIRA: Spotkanie z mieszkańcami dotkniętymi klęską powodzi  
 
+
**MADRYT: Palacios de los deportes - spotkanie z zakonnicami oraz członkiniami instytutów świeckich: Liturgia Słowa, odnowienie ślubów zakonnych, modlitwa wiernych • Nuncjatura - Anioł Pański • Spotkanie z władzami cywilnymi i wojskowymi, czuwającymi nad przebiegiem pielgrzymki
ALCIRA: Spotkanie z mieszkańcami dotkniętymi klęską powodzi  
 
 
 
MADRYT: Palacios de los deportes - spotkanie z zakonnicami oraz członkiniami instytutów świeckich: Liturgia Słowa, odnowienie ślubów zakonnych, modlitwa wiernych • Nuncjatura - Anioł Pański • Spotkanie z władzami cywilnymi i wojskowymi, czuwającymi nad przebiegiem pielgrzymki
 
  
 
* 9 listopada
 
* 9 listopada
 
+
**SANTIAGO DE COMPOSTELA: Msza św. pielgrzymów (500 tys. wiernych) • Katedra - nawiedzenie, modlitwa przy relikwiach św. Jakuba Większego, ucałowanie wizerunku Świętego • Plaza del Obradoiro - spotkanie z ludźmi morza i ich rodzinami, modlitwa wiernych, błogosławieństwo • Katedra - odczytanie „[[Akt Europejski|Aktu Europejskiego]]" w obecności m.in. pary królewskiej, przewodniczących europejskich Konferencji Episkopatu, osobistości ze świata polityki i [[kultura|kultury]], przedstawicieli organizacji międzynarodowych (UNESCO, Klubu Rzymskiego i in.), rektorów wielu [[naukowi pracownicy|uniwersytetów]] europejskich • Lotnisko Labacolla - uroczystość pożegnalna
SANTIAGO DE COMPOSTELA: Msza św. pielgrzymów (500 tys. wiernych) • Katedra - nawiedzenie, modlitwa przy relikwiach św. Jakuba Większego, ucałowanie wizerunku Świętego • Plaza del Obradoiro - spotkanie z ludźmi morza i ich rodzinami, modlitwa wiernych, błogosławieństwo • Katedra - odczytanie „[[Akt Europejski|Aktu Europejskiego]]" w obecności m.in. pary królewskiej, przewodniczących europejskich Konferencji Episkopatu, osobistości ze świata polityki i [[kultura|kultury]], przedstawicieli organizacji międzynarodowych (UNESCO, Klubu Rzymskiego i in.), rektorów wielu [[naukowi pracownicy|uniwersytetów]] europejskich • Lotnisko Labacolla - uroczystość pożegnalna
 
  
 
====Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki ====
 
====Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki ====

Aktualna wersja na dzień 19:34, 17 kwi 2014

Treść hasła została przygotowana z wykorzystaniem treści publikacji  
(red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, "Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II", Wydawnictwo WAM, Kraków 2005.  

Szesnasta podróż apostolska (poza terytorium Watykanu i Włoch) odbyta przez Jana Pawła II w dniach 31 października - 9 listopada 1982. Celem były odwiedziny Hiszpanii.

Przebieg pielgrzymki

31 października - 9 listopada 1982 HISZPANIA

Cel pielgrzymki

Zamknięcie Roku Terezjańskiego, obchodzonego z racji 400. rocznicy śmierci św. Teresy z Avila, Doktora Kościoła.

Przebieg wizyty w Hiszpanii

  • 31 października
    • MADRYT: Lotnisko - powitanie przez króla, władze państwowe i Episkopat • Palacio Real - spotkanie z przedstawicielami rządu, kortezów, senatu i trybunału konstytucyjnego • Casa de Iglesia - poświęcenie nowej siedziby Konferencji Episkopatu Hiszpanii • Udział w 37. zgromadzeniu plenarnym Episkopatu • Kościół Matki Bożej z Guadalupe - uroczyste rozpoczęcie wigilii nocnej adoracji przed Najświętszym Sakramentem
  • 1 listopada
    • AVILA: Klasztor Wcielenia - nawiedziny celi św. Teresy. Spotkanie z zakonnicami reprezentującymi klasztory kontemplacyjne Hiszpanii • Porta de Carmen - msza św. • Klasztor św. Józefa - wizyta w celi św. Teresy, modlitwa w chórze • Klasztor karmelitów - wizyta • Alba de Tormes - Liturgia Słowa (ponad 600 tys. osób) • Karmel - modlitwa przy relikwiach św. Teresy • Zamknięcie roku jubileuszu 400-lecia śmierci Świętej
    • SALAMANKA: Uniwersytet - spotkanie z profesorami teologii z całej Hiszpanii
  • 2 listopada
    • MADRYT: Cmentarz Almudena - msza św. za zmarłych • Palacio de la Zarzuela - spotkanie z królem Juanem Carlosem, rodziną Burbonów przybyłą z całej Europy i osobistościami politycznymi • Światowa Organizacja Turystyki - wizyta i przemówienie o turystyce jako wartości doskonalącej człowieka • Nuncjatura - spotkanie z korpusem dyplomatycznym • Spotkanie z przedstawicielami prasy, radia i telewizji • Plac de Lima - msza św. dla rodzin (ponad 1 min uczestników) • Parafia Matki Bożej z Guadalupe - Liturgia Słowa z zakonnikami i członkami instytutów świeckich
  • 3 listopada
    • MADRYT: Nuncjatura - spotkania z przedstawicielami wspólnoty żydowskiej w Hiszpanii, z przedstawicielami innych wyznań chrześcijańskich, z Polakami, z dziennikarzami • Wydział prawa uniwersytetu państwowego - spotkanie z przedstawicielami świata nauki i studentami • Anioł Pański • Parafia św. Bartłomieja - msza św. • Stadion Bernabeu – spotkanie z młodzieżą (500 tys. osób). Liturgie Słowa.
  • 4 listopada
    • GUADALUPE: Bazylika Nuestra Señora de Guadalupe - na placu przed świątynią Liturgia Słowa
    • TOLEDO: Błonia Polígono Industrial - msza św. • Katedra - nawiedziny
    • SEGOVIA: Odwiedzenie miejsc i pamiątek związanych ze św. Janem od Krzyża • Liturgia Słowa z aktem ku czci św. Jana od Krzyża • Klasztor karmelitów bosych - modlitwa przy grobie św. Jana od Krzyża • Sanktuarium Nuestra Señora de la Fuencisla - nawiedzenie świątyni patronki Segovii
  • 5 listopada
    • SEWILLA: Campo de la Feria - msza św. beatyfikacyjna s. Angeli de la Cruz (Angeli od Krzyża)
    • SANTA FÉ: Spotkanie z rolnikami
    • GRENADA: Sanktuarium Virgen de las Angustias (Matki Bożej Bolesnej) - spotkanie z władzami miasta i wiernymi • Polígono Almanjayar - Liturgia Słowa poświęcona wychowaniu
  • 6 listopada
    • LOIOLA: Dom rodzinny św. Ignacego - odwiedziny • Msza św. (200 tys. osób) • Anioł Pański
    • CASTILLO DE JAVIER: Liturgia Słowa z poświęceniem krzyży misyjnych
    • SARAGOSSA: Plac E. Ibara - Liturgia Słowa, podczas której Jan Paweł II oddał Matce Bożej del Pilar naród hiszpański • Spotkanie z chorymi • Bazylika Matki Bożej del Pilar - hołd hiszpańskiej Bogarodzicy • Modlitwa różańcowa przed bazyliką
  • 7 listopada
    • MONTSERRAT: Liturgia Słowa • Bazylika - modlitwa przed cudowną figurą Matki Bożej • Spotkanie ze wspólnotą benedyktyńską
    • BARCELONA: Kościół Świętej Rodziny - Anioł Pański • Katedra - wizyta • Park Montjuic - spotkanie z robotnikami • Stadion Camp Nou - msza św.
  • 8 listopada
    • WALENCJA: Katedra - nawiedzenie • Sanktuarium Matki Bożej de los Desamparados - na placu przed świątynią spotkanie z chorymi i ludźmi starszymi • Avenida Alameda - msza św. i udzielenie święceń kapłańskich 141 diakonom • Moneada pod Walencją - spotkanie z księżmi w seminarium
    • ALCIRA: Spotkanie z mieszkańcami dotkniętymi klęską powodzi
    • MADRYT: Palacios de los deportes - spotkanie z zakonnicami oraz członkiniami instytutów świeckich: Liturgia Słowa, odnowienie ślubów zakonnych, modlitwa wiernych • Nuncjatura - Anioł Pański • Spotkanie z władzami cywilnymi i wojskowymi, czuwającymi nad przebiegiem pielgrzymki
  • 9 listopada
    • SANTIAGO DE COMPOSTELA: Msza św. pielgrzymów (500 tys. wiernych) • Katedra - nawiedzenie, modlitwa przy relikwiach św. Jakuba Większego, ucałowanie wizerunku Świętego • Plaza del Obradoiro - spotkanie z ludźmi morza i ich rodzinami, modlitwa wiernych, błogosławieństwo • Katedra - odczytanie „Aktu Europejskiego" w obecności m.in. pary królewskiej, przewodniczących europejskich Konferencji Episkopatu, osobistości ze świata polityki i kultury, przedstawicieli organizacji międzynarodowych (UNESCO, Klubu Rzymskiego i in.), rektorów wielu uniwersytetów europejskich • Lotnisko Labacolla - uroczystość pożegnalna

Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki

Klamrą spinającą pielgrzymkę była wizyta w Avila u św. Teresy, modlitwa przy jej relikwiach i zamknięcie Roku Terezjańskiego z jednej strony, z drugiej zaś przejmujący Akt Europejski, przedstawiony w jednym z najważniejszym sanktuariów Europy - katedrze w Santiago de Compostela. Podczas audiencji generalnej 17 XI Ojciec Święty mówił, że (...) Pielgrzymka prowadziła do najstarszych centrów wiary i Kościoła na przestrzeni prawie 2 tys. lat. (...) prowadziła (...) po śladach wielkich świętych. W czasie licznych przemówień i homilii Ojciec Święty nawiązywał do różnych problemów nurtujących środowiska katolickie w Hiszpanii i na świecie. Spotykał się z przedstawicielami różnych środowisk. W homilii wygłoszonej podczas mszy św. w Santiago de Compostela podkreślał rolę tego jednego spośród miejsc świętych najbardziej czczonych w historii, sławnego w całym świecie. Właśnie to sanktuarium wybrał Jan Paweł II dla przedstawienia bardzo ważnego dokumentu Jego pontyfikatu – „Aktu Europejskiego". Odbił się on szerokim echem w świecie.

Podkreślając rangę sanktuarium, mówił w nim: To miejsce, tak drogie pobożności mieszkańców prowincji galicyjskiej i wszystkich Hiszpanów, stało się w ciągu wieków punktem przyciągania dla Europy i dla całego chrześcijaństwa. Dlatego to pragnąłem spotkać się tutaj ze znakomitymi przedstawicielami instytucji europejskich, biskupów i organizacji z całego kontynentu. (...) pragnę wraz z wami zastanowić się tego wieczoru nad Europą. Moje spojrzenie ogarnia w tej chwili cały kontynent europejski, tę olbrzymią sieć dróg komunikacji, które łączą z sobą składające się nań miasta i narody; widzę te drogi, które od średniowiecza prowadziły i prowadzą do Santiago de Compostela - jak na to wskazuje Rok Święty obchodzony obecnie - niezliczone rzesze pielgrzymów, które tu ściągało nabożeństwo do Apostoła Jakuba. (...) Pielgrzymki do Santiago były jednym z przemożnych czynników, jakie sprzyjały wzajemnemu zrozumieniu tak różnych ludów europejskich, jak ludy romańskie, germańskie, celtyckie, anglosaskie i słowiańskie.

Mówiąc dalej o roli pielgrzymek do Santiago de Compostela w integracji religijnej i kulturowej Europy, wskazywał równocześnie na współczesne zagrożenia, wynikające przede wszystkim z faktu podziału politycznego i religijnego kontynentu. Dlatego ja, Jan Paweł, syn polskiego narodu, który zawsze uważał się za naród europejski ze względu na swe początki, tradycje, kulturę żywotne więzy, narodu słowiańskiego wśród Latynów i łacińskiego pośród Słowian; ja, następca Piotra na Stolicy Rzymskiej, stolicy, którą Chrystus zechciał umieścić w Europie i którą kocha za jej trud szerzenia chrześcijaństwa na całym świecie; ja, Biskup Rzymu i Pasterz Kościoła Powszechnego, z Santiago kieruję do ciebie, stara Europo, wołanie pełne miłości: Odnajdź siebie samą! Bądź sobą! Odkryj swoje początki. Tchnij życie w swoje korzenie. Tchnij życie w te autentyczne wartości, które sprawiały, że twoje dzieje były pełne chwały, a twoja obecność na innych kontynentach dobroczynna. Odbuduj swoją jedność duchową w klimacie pełnego szacunku dla innych religii i dla prawdziwych swobód. (AJ)

Źródła

Bibliografia

  • (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005, s. 431-435. W bibliotece.jpg
  • Jan Paweł II, Dzieła zebrane, Wydawnictwo M, Kraków 2006, t. XI, s. 347-510. W bibliotece.jpg
  • Jan Paweł II, Nauczanie papieskie, Wydawnictwo Pallottinum, Poznań 1996, t.V,2, s.634-776. W bibliotece.jpg
  • Insegnamenti di Giovanni Paolo II, Libreria Editrice Vaticana, Rzym 1982, t.V,3, s.1001-1265. W bibliotece.jpg

Linki zewnętrzne

Zobacz także

Podróże apostolskie Jana Pawła II

Europa