Przyjaźń: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzył nową stronę „ Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, [http://www.polwen.pl/ Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne], Radom 2014 Au...”) |
|||
Linia 45: | Linia 45: | ||
*M. Nedoncelle, ''Wartość miłości i przyjaźni'', Kraków 1993; | *M. Nedoncelle, ''Wartość miłości i przyjaźni'', Kraków 1993; | ||
*W. Zyzak, ''Przyjaźń''. W: "Leksykon duchowości katolickiej", red. M. Chmielewski. Kraków 2002. | *W. Zyzak, ''Przyjaźń''. W: "Leksykon duchowości katolickiej", red. M. Chmielewski. Kraków 2002. | ||
+ | |||
==Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II o przyjaźni== | ==Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II o przyjaźni== |
Wersja z 16:18, 14 kwi 2014
Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014 Autor hasła: ks. Paweł GÓRALCZYK SAC
Przyjaźń - (łac. amicitia) – nastawienie wewnętrzne, które sprawia, że łatwo i z radością czyni się dobro drugiemu człowiekowi; istotnym warunkiem przyjaźni jest obopólność; nie może pozostać nieodwzajemniona; ma też całkowicie dobrowolny charakter; wzajemność i bezinteresowna życzliwość stanowią niejako sprawdzian przyjaźni.
Podstawą przyjaźni jest najczęściej koleżeństwo, wynikające ze wspólnego przebywania i działania. Dzielenie zainteresowań, umiejętności, niebezpieczeństw i trudów może stać się początkiem przyjaźni wtedy, gdy dwie lub więcej osób odkryją w sobie podobną intuicję, podobny rodzaj wrażliwości na świat, gdy wspólnie dostrzegają wagę pewnych problemów, gdy wyznają tę samą prawdę czy też mają tę samą wizję świata. Przyjaciele dzielą się ze sobą tym, co mają najlepszego; wymaga to łączności, współobecności, komunikowania się.
Spis treści
Przyjaźń w ujęciu chrześcijańskim
Przyjaźń w chrześcijaństwie jest uważana za cnotę, ponieważ odbija w sobie miłość Jezusa do wszystkich ludzi bez wyjątku. Jezus jest określany mianem przyjaciela grzeszników i celników (por. np. Mt 11,19; Łk 7,34). Pismo Święte dostarcza wielu przykładów pięknej przyjaźni. W Starym Testamencie wyróżnia się przyjaźń Dawida i Jonatana (1 Sm 18-21). W Nowym Testamencie Jezus daje przykład głębokiej przyjaźni z Łazarzem i jego siostrami (J 11,5; 11,36) i Marią Magdaleną (Łk 8,2), a także z uczniami, którym oświadcza: Już was nie nazywam sługami […], ale nazwałem was przyjaciółmi (J 15,15).
Przyjaźń w nauczaniu Jana Pawła II
Nauczanie Jana Pawła II na temat przyjaźni jest w pewnym stopniu kontynuacją myśli św. Tomasza z Akwinu oraz własnych wcześniejszych refleksji, które zawarł w Miłości i odpowiedzialności. Syntezę tej nauki można zawrzeć w tezie, iż przyjaźń stanowi najdoskonalszy przejaw miłości. W przyjaźni rozstrzygający jest udział woli. Ja chcę dobra dla ciebie tak, jak chcę go dla siebie samego, dla mojego własnego ja [1]. Istota przyjaźni polega na pewnym zbliżeniu się i zjednoczeniu istot rozumnych. Jest to wzajemna miłość życzliwości pomiędzy dwiema albo wieloma osobami, dzięki której każda uznaje i pragnie dobra drugiej. Opiera się na dojrzałym zaangażowaniu się woli w stosunku do drugiej osoby pod kątem jej dobra. Tym samym – twierdzi Papież – przyjaźń jest w najmniejszym stopniu instynktowna, ograniczona, biologiczna i gromadna. Jest najmniej uzależniona od stanu naszych nerwów, najmniej wybuchowa, nie ma w niej nic, co by przyspieszyło bicie naszego tętna. rzyjaźń jest stosunkiem łączącym jednostki na najwyższym poziomie ich indywidualnego rozwoju. W przyjaźni obydwie strony w takim samym stopniu wzajemnie się potwierdzają i szanują.
Papież w swoim nauczaniu nieustannie podkreśla, że istota przyjaźni jako najdoskonalszego przejawu miłości polega na wzajemnej życzliwości, opartej na pełnym współdziałaniu. Życzliwość ta jest miłością umysłową, polegającą na woli, tak by osobie ukochanej czynić to, co dla niej dobre, co ją doskonali [2]. Jest więc miłością bezinteresowną, którą kochamy kogoś ze względu na niego samego. Zarówno w punkcie wyjścia, jak i dojścia, jest wolna od nacisku sił instynktu i więzi naturalnych, czym różni się od miłości synowskiej, braterskiej i małżeńskiej. Sama jednak życzliwość nie jest wystarczającym powodem do przyjaźni, gdyż wymagana jest jeszcze wzajemność, gdzie przyjaciel jest przyjacielem przyjaciela. Tego rodzaju życzliwość buduje wzajemną łączność. Można mówić o przyjaźni między człowiekiem a Bogiem, choć ta relacja międzyosobowa odnosi się do Boga jako bytu samoistnego i do człowieka jako bytu przygodnego. Trudność zostaje przezwyciężona przez łaskę wlanej miłości, która daje zjednoczenie z Bogiem i szczęśliwość wieczną [3].
Miłowanie Boga – największego Dobra, jest dla człowieka niebywałym wyniesieniem, pozwala mu bowiem na oglądanie Go bezpośrednio jako Najwyższej Prawdy [4]. Zażyłość, do jakiej człowiek zostaje dopuszczony, stwarza mu możliwość lepszego poznania Boga, przemiany życia duchowego, w rezultacie następuje coraz większe przywiązanie do wartości poznanych w ukochanym Bogu. Bóg niejako stale przebywa w sercu i umyśle człowieka, owocuje to zachowaniem jedności w podejmowanych celach. W przyjaźni kochający jest w ukochanym w tym znaczeniu, że dobro przyjaciela uznaje za swoje, a jego wolę za swoją. Tę tezę potwierdza św. Jan, stwierdzając, że ten, kto pozostaje w miłości, w Bogu mieszka, a Bóg w nim (por. 1 J 4,16).
Taka bliskość z Bogiem nie odrywa jednak człowieka od zmysłów i uwarunkowań tego świata, ale jest przede wszystkim umiejętnością przerzucenia uwagi poza ciasny krąg zainteresowań własną osobą, poza własne myśli, uczucia i dążenia. W tym znaczeniu zachwyt – ekstaza, jest przeciwieństwem egocentryzmu, czyli nieumiejętności wczucia się w położenie i stanowisko, tutaj – samego Boga, i jest uznaniem Boga za przewodnika swego życia. Przebywanie z Bogiem nie jest odgadywaniem Jego woli, lecz istotnym zharmonizowaniem swojego wysiłku z wysiłkiem Boga, który obdarza swoją łaską. Osoba, żyjąc w przyjaźni z Bogiem, z zapałem zwalcza to wszystko, co sprzeciwia się Stwórcy, staje między nią a miłowanym Bogiem [5].
Przyjaźń człowieka z Bogiem musi oprzeć się na fundamencie głębszym i nadprzyrodzonym, mianowicie na fakcie, że Bóg w swojej dobroci powołuje człowieka do uczestnictwa we własnym szczęściu osobistym i oddaje się mu, aby go uszczęśliwić. Przyjaźń pomiędzy człowiekiem a Bogiem istnieje. Bóg dopuszcza człowieka do uczestniczenia w swojej szczęśliwości, w Jego poznaniu Siebie i w Jego miłości [6]. To właśnie powołanie do uczestnictwa w szczęściu Boga zostaje zapoczątkowane w życiu doczesnym przez cnotę miłości. Cnota ta uzdalnia człowieka do bezpośredniego obcowania z Bogiem. Bóg, pozostając zawsze Stwórcą i Panem człowieka, zechciał być jego przyjacielem. Zapragnął, aby życie człowieka nie było oparte na bojaźni i karze, ale na miłości i przyjaźni.
Głęboka przyjaźń między ludźmi, wzmocniona w dodatku przyjaźń z Bogiem, stanowi dla obu stron ogromną szansę pełnego rozwoju osobowego. Umożliwia duchowe otwarcie na drugiego człowieka i jego wewnętrzne bogactwo. Uzdalnia do współpracy, pomaga w poznaniu siebie i sprzyja dojrzewaniu osobowemu [7]. Świadomość akceptacji i afirmacji ze strony przyjaciela wywołuje lub umacnia wiarę w siebie oraz pozwala radować się życiem. Przyjaciele, pragnąc nawzajem dla siebie dobra, mobilizują się do wysiłku, do pełniejszego „bycia”. Taka p. zawsze rodzi otwartość na radości, cierpienia, lęki i nadzieje drugiego człowieka. Na taką przyjaźń otwarta jest młodzież [8], a przyjaźnie w tym okresie życia są szczególnie ważne [9].
Kościół jest wezwany do tworzenia swoistej „kultury wspólnoty”, także przez rozwijanie zdolności do rozpoznawania i kształtowania międzyosobowych powiązań w ramach wspólnoty oraz gotowości do uczenia się wzajemnie od siebie. W tym kontekście Jan Paweł II mówi o „duchowości komunii”, którą trzeba krzewić, podkreślając jej znaczenie jako zasady wychowawczej wszędzie tam, gdzie kształtuje się człowiek i chrześcijanin, gdzie formują się szafarze ołtarza, duszpasterze i osoby konsekrowane, gdzie powstają rodziny i wspólnoty [10]. Jednocześnie wskazuje, że oznacza to zdolność postrzegania drugiego człowieka jako kogoś bliskiego, co pozwala dzielić jego radości i cierpienia, odgadywać jego pragnienia i zaspokajać jego potrzeby, ofiarować mu prawdziwą i głęboką przyjaźń [11].
Przypisy
- ↑ Miłość i odpowiedzialność, s. 79
- ↑ por. List do rodzin Gratissimam sane 11
- ↑ por. encyklika Dives in misericordia, 3
- ↑ por. Katechizm Kościoła Katolickiego, 396
- ↑ por. adhortacja apostolska Familiaris consortio, 13
- ↑ por. encyklika Dominum et Vivificantem, 58
- ↑ por. Katechizm Kościoła Katolickiego, 2347
- ↑ por. List do młodych Parati semper, 14; ahortacja apostolska Christifideles laici, 46
- ↑ por. Papieska Rada ds. Rodziny, Ludzka płciowość: prawda i znaczenie. Wskazania dla wychowania w rodzinie, 107
- ↑ 'List apostolski Novo millennio ineunte, 43
- ↑ tamże
Bibliografia
Dzieła Jana Pawła II
- encyklika Redemptor hominis, 10;
- encyklika Dives in misericordia, 3;
- encyklika Dominume et Vivificantem, 58;
- adhortacja apostolska Familiaris consortio, 13; 18; 66;
- List do kapłanów na Wielki Czwartek 1995;
- List do rodzin Gratissimam sane, 7-9; 11;
- 'List apostolski Novo millennio ineunte;
- Miłość i odpowiedzialność.
Publikacje innych autorów
- L. N. Christenson, Przyjaźń, miłość, małżeństwo, Warszawa 1990;
- F. Mróz, P. Bolewski, Być i miłować, Toruń 1999;
- M. Nedoncelle, Wartość miłości i przyjaźni, Kraków 1993;
- W. Zyzak, Przyjaźń. W: "Leksykon duchowości katolickiej", red. M. Chmielewski. Kraków 2002.
Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II o przyjaźni
Linki zewnętrzne
Hasło w Zintegrowanej Bazie Tekstów Papieskich