Zabójstwo

Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014
Autor hasła: o. Andrzej DERDZIUK OFMCap 

Zabójstwo – akt pozbawienia życia człowieka; jest przejawem nienawiści, który dopełnia się przez odebranie życia osobie uznanej samowolnie za przeszkodę w dążeniu do własnych celów. W akcie zabójstwa sprawca dopuszcza się zamachu na władzę Boga, będącego jedynym Panem ludzkiego życia. Życie ludzkie zostaje sprowadzone do rodzaju rzeczy, którymi człowiek samowolnie dysponuje. Do kategorii zabójstwa zalicza się także usiłowanie dokonania tego czynu. Znamiona zabójstwa posiadają również aborcja i eutanazja (ta może mieć także charakter samobójczy), a także tortury i ciężkie okaleczenia.

Zabójstwo w Piśmie Świętym i nauczaniu Kościoła

Pismo Święte potępia zabójstwo, podkreślając niegodziwość czynu Kaina, który zabił swego brata (por. Rdz 4,2-15), oraz ograniczając prawo odwetu (por. Rdz 9,5n). W Dekalogu znajduje się kategoryczny zakaz zabijania (por. Wj 20,12; Pwt 5,17). Dotyczy to przede wszystkim ochrony życia niewinnego (por. Wj 23,7). Stary Testament dopuszczał możliwość pozbawienia kogoś życia za określone wykroczenia. Jezus w „Kazaniu na Górze” ogłosił prawo miłości, posunięte aż do miłości nieprzyjaciół, które wyklucza nie tylko zabijanie, ale nawet gniew na brata (por. Mt 5,20n). W Kościele pierwotnym zaliczano zabójstwo do najcięższych grzechów, za które nakładano długą i uciążliwą pokutę publiczną. Kolejne synody wypowiadały się na temat tego czynu, określając go mianem grzechu śmiertelnego z całej swej istoty i nakładając na dopuszczających się go kary kościelne. Uzasadnieniem niegodziwości zabójstwo jest świętość i nienaruszalność ludzkiego życia. Wartość życia nie jest tylko przedmiotem prawa objawionego, ale jest prawem moralnym narzucającym się rozumowi ludzkiemu.

Nauczanie Jana Pawła II nt. zabójstwa

Jan Paweł II wobec narastania zagrożeń życia poświęcił obronie życia wiele miejsca w swoim nauczaniu. W encyklice Evangelium Vitae zawarł rozważania o świętości życia i wskazał z całą mocą na niegodziwość zabójstwa niewinnej osoby ludzkiej. Zabójstwo jest określone mianem grzechu śmiertelnego, wołającego o pomstę do nieba . Jest to czyn, który z siebie i w sobie, niezależnie od okoliczności i intencji, jest zawsze bezwzględnie niedozwolony . W istocie swej polega on na bezpośrednim i umyślnym odebraniu życia niewinnej osobie ludzkiej. Jako taki jest zawsze aktem głęboko niemoralnym .

Zabójstwo jest wyrazem agresji i ustępstwa na rzecz instynktu wrogości . Ujawnia ono obecność w człowieku gniewu i pożądliwości, skutków grzechu pierworodnego . Jest smutnym świadectwem szerzenia się zła . Zabójstwo jest głęboko sprzeczne z godnością osoby ludzkiej i z poszanowaniem Boga żywego, jej Stwórcy . Jest to akt poważnego nieposłuszeństwa wobec prawa moralnego, co więcej – wobec samego Boga, jego twórcy i gwaranta. Jest to akt sprzeczny z fundamentalnymi cnotami sprawiedliwości i miłości . Doktryna o niegodziwości zabójstwa jest oparta na niepisanym prawie, które każdy człowiek dzięki światłu rozumu znajduje we własnym sercu. Jest ona potwierdzona w Piśmie Świętym, przekazana przez Tradycję Kościoła oraz nauczana przez Magisterium zwyczajne i powszechne . Jan Paweł II nadał jej charakter uroczystej prawdy wiary, potwierdzonej w trybie zwyczajnego nauczania: Dlatego mocą Chrystusowej władzy udzielonej Piotrowi i jego Następcom, w komunii z biskupami Kościoła Katolickiego, potwierdzam, że bezpośrednie i umyślne zabójstwo niewinnej istoty ludzkiej jest zawsze aktem głęboko niemoralnym .

W każdym akcie zabójstwa człowieka zostaje podeptana więź pokrewieństwa duchowego między ludźmi . Zabójca staje się nieprzyjacielem swego bliźniego . Zabójstwo niewinnych istot ludzkich, nawet gdy przynosi korzyść innym, jest aktem absolutnie niedopuszczalnym . Nic i nikt nie może dać prawa do zabicia niewinnej istoty ludzkiej, czy to jest embrion czy płód, dziecko czy dorosły, człowiek stary, nieuleczalnie chory czy umierający. Ponadto nikt nie może się domagać, aby popełniono akt zabójstwa wobec niego samego lub wobec innej osoby powierzonej jego pieczy, nie może też bezpośrednio ani pośrednio wyrazić na to zgody. Żadna władza nie ma prawa do tego zmuszać ani na to przyzwalać .

Nieuznawanie prawa do życia, właśnie dlatego, że prowadzi do zabójstwo osoby, której społeczeństwo ma służyć, gdyż to stanowi rację jego istnienia, przeciwstawia się zdecydowanie i nieodwracalnie możliwości realizacji dobra wspólnego . Istnienie takiego prawodawstwa zaprzecza równości wszystkich wobec prawa . Prawo cywilne, dopuszczające możliwość zabijania niewinnych w postaci przyzwalania na aborcję i eutanazję, przestaje być prawdziwym prawem zobowiązującym moralnie. Wezwanie do ochrony świętości życia ma charakter imperatywów moralnych o charakterze absolutnym . W takiej samej mierze jak zabójstwo, niedopuszczalne jest też samobójstwo , narażanie kogoś bez ważnego powodu na śmiertelne ryzyko oraz odmówienie pomocy osobie będącej w niebezpieczeństwie. Zgoda społeczności ludzkiej na klęski głodu bez prób zaradzenia im jest skandaliczną niesprawiedliwością i poważną winą. Przez lichwiarstwo i chęć zarobku, powodujące głód i śmierć swoich współbraci, spekulanci pośrednio popełniają zabójstwo, za które są odpowiedzialni . Katechizm Kościoła Katolickiego odróżnia zabójstwo zamierzone, obciążone winą moralną, od zabójstwa niezamierzonego, nie powodującego odpowiedzialności moralnej . Należy jednak dołożyć wszelkich starań, by nie powodować lekkomyślnego narażania kogoś na utratę życia. Odrębnym zagadnieniem jest sytuacja obrony koniecznej, w której dopuszczalne jest pozbawienie życia niesprawiedliwego agresora w obronie własnej .

Współczesne nagromadzenie ataków na ludzkie życie w postaci aborcji, eutanazji, terroryzmu i prowadzonych wojen oraz dopuszczanie zabójstwa niewinnych przez prawodawstwa niektórych krajów jest elementem „kultury śmierci” − brak poszanowania Boga prowadzi do nieliczenia się z człowiekiem . W ramach tej kultury nie dostrzega się wartości cierpienia, co owocuje brakiem wrażliwości na człowieka. Nauczanie Jana Pawła II o zabójstwie jest wołaniem niestrudzonego świadka „Ewangelii życia”, który ukazuje piękno ludzkiej egzystencji jako daru Bożego otoczonego szczególną miłością. Papież wielokrotnie wzywa do poszanowania wartości osoby i sprzeciwia się wszelkim atakom na świętość życia.

Bibliografia

Dzieła Jana Pawła II

• Evangelium Vitae 4; 8-10; 12; 55; 57; 63; 66; 72;
• Sollicitudo rei socialis 24;
• Veritatis Splendor.
• Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1980; 2002.

Inne dokumenty Kościoła

• Katechizm Kościoła Katolickiego 1756; 2259; 2269; 2277.

Publikacje innych autorów

• Jan Paweł II. Evangelium vitae. Tekst i komentarze. Red. T. Styczeń, J. Nagórny. Lublin 1999.

Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II o aborcji

—

Linki zewnętrzne

Hasła w Zintegrowanej Bazie Tekstów Papieskich

• "aborcja" (drzewo haseł - wyszukiwanie dostępne po kliknięciu w konkretne hasło)
• "macierzyństwo a aborcja"