Rasizm
Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014 Autor hasła: Kazimierz KORAB
Rasizm – bezpodstawna teoria, według której istnieją „lepsze” i „gorsze” rasy ludzkie; zakłada zależność cech duchowych i umysłowych człowieka od cech fizycznych. W opinii światowej upowszechniło się poczucie oczywistości wyjątkowej absurdalności i szkodliwości rasizmu. ONZ, poszczególne państwa i organizacje pozarządowe zajmują w tej kwestii wspólne, potępiające stanowisko.
W przypadku chrześcijaństwa rasizm stanowi proste zaprzeczenie przykazania miłości oraz misji Kościoła, który został posłany do wszystkich narodów i ludów na świecie.
Spis treści
Problematyka rasizmu w nauczaniu Jana Pawła II
W nauczaniu Jana Pawła II raszim pojawia się jako problem jednoznacznie oceniony, a nie jako temat o charakterze koncepcyjnym czy teoretycznym. Za przykład może służyć wypowiedź Papieża na temat rasizmu w posynodalnej adhortacji apostolskiej Ecclesia in Africa – o Kościele w Afryce i jego misji ewangelizacyjnej u progu roku 2000 – którą skierował do biskupów, kapłanów i diakonów, do zakonników i zakonnic oraz do wszystkich wiernych. Jan Paweł II uważa, że Afryce potrzebne jest przebaczenie, aby weszła na drogę pokoju, rozwoju i solidarności. Narzędziem pojednania jest [[dialog. Dialog to wyzwanie polegające w istocie na przekształcaniu relacji między ludźmi, między narodami i ludami w życiu religijnym, politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturalnym. Jest to wyzwanie miłości Chrystusa do ludzi, którą uczeń musi odtworzyć we własnym życiu: »Po tym wszyscy poznają, żeście uczniami moimi, jeśli będziecie się wzajemnie miłowali« (J 13,35). »Ewangelizacja kontynuuje dialog Boga z ludzkością, który osiąga swój szczyt w osobie Jezusa Chrystusa« (Propositio 38). On przez Krzyż zadał w sobie śmierć wrogości (por. Ef 2,16), która dzieli i oddala ludzi od siebie nawzajem. Wiemy, że choć rozwija się dziś cywilizacja »światowej wioski«, w Afryce – podobnie jak w innych częściach świata – duch dialogu, pokoju i pojednania nie zamieszkał jeszcze bynajmniej w sercach wszystkich ludzi. W relacjach między ludźmi nadal zbyt wiele jest wojen, konfliktów, rasizmu i ksenofobii. Kościół w Afryce jest świadomy, że powinien stać się dla wszystkich miejscem prawdziwego pojednania dzięki świadectwu swoich synów i córek. Przebaczywszy sobie nawzajem i pojednawszy się ze sobą, będą oni mogli nieść światu przebaczenie i pojednanie, które Chrystus, nasz Pokój (por. Ef 2,14), ofiarowuje całej ludzkości przez swój Kościół. Jeśli tak się nie stanie, świat będzie coraz bardziej podobny do pola bitwy, na którym liczą się tylko egoistyczne interesy i rządzi prawo silniejszego, które nieuchronnie oddala ludzkość od upragnionej cywilizacji miłości [1].
Problem rasizmu w Afryce jest bardziej skomplikowany, ponieważ Afrykańczycy są nie tylko jego ofiarami, ale i sprawcami. Jan Paweł II pisze: Ojcowie Synodalni w przejmujących słowach opisali tragedię wojen, które nękają Afrykę: »Afryka od wielu dziesięcioleci jest widownią bratobójczych wojen, które dziesiątkują jej mieszkańców i niszczą ich bogactwa naturalne i kulturalne«. Przyczyn tego niezwykle bolesnego zjawiska należy szukać nie tylko poza Afryką, ale i w niej samej; są to: szowinizm plemienny, nepotyzm, rasizm, nietolerancja religijna, żądza władzy doprowadzona do skrajności w reżimach totalitarnych, które bezkarnie depczą prawa i godność człowieka. Społeczeństwa, oszukane i zmuszone do milczenia, stają się niewinnymi i bezbronnymi ofiarami wszystkich tych form niesprawiedliwości [2].
W skali globalnej wielką rolę w walce z rasizmem i ksenofobią przypisuje Papież mediom, które są odpowiedzialne za wytwarzanie zdrowej opinii publicznej. „Należy także tworzyć coraz silniejszą opinię publiczną popierającą pokój oraz wszystko, co go buduje i utrzymuje: wzajemny szacunek i zrozumienie między narodami; odrzucającą wszelkie formy dyskryminacji rasowej i przesadnego nacjonalizmu; popierającą uznanie praw i słusznych dążeń narodów, rozbrojenie w sensie duchowym i materialnym, wysiłki podejmowane w celu pokojowego rozwiązania konfliktów. Jest rzeczą oczywistą, że tylko silna opinia publiczna opowiadająca się na rzecz pokoju może powstrzymać tych, którzy odczuwają pokusę wojny, widząc w niej rozwiązanie napięć i konfliktów. »Przywódcy bowiem ludów, będąc poręczycielami wspólnego dobra swego narodu, a zarazem sprawcami dobra całego świata, bardzo zależą od opinii i nastrojów duchowych szerokich rzesz społeczeństwa. Daremny będzie ich wysiłek w kierunku budowy pokoju, dopóki wrogość, uczucia pogardy i nieufności, rasowe nienawiści oraz zawzięte ideologie dzielą ludzi i wzajemnie przeciwstawiają. Z tego powodu nagli gwałtowna potrzeba odnowy wychowywania umysłów oraz nowego ducha w opinii publicznej« [3].
Przypisy
- ↑ Ecclesia in Africa, 79
- ↑ tamże, 117
- ↑ Konstytucja duszpasterska o Kościele, Orędzie z okazji Światowego Dnia Środków Społecznego Przekazu, 1986
Bibliografia
Dzieła Jana Pawła II
- Ecclesia in Africa, 79; 117;
- Ecclesia in America, 64;
- Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1989.
Publikacje innych autorów
- G.J. Kaczyński, Czarny chrystianizm, Warszawa 1994;
- Papieska Komisja „Iustitia et Pax”, Kościół wobec rasizmu, 3.11.1988.
Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II nt. rasizmu
Jako Biskup Rzymu i Następca Apostoła Piotra zapewniam naród żydowski, że Kościół katolicki, kierując się ewangeliczną zasadą prawdy i miłości, a nie żadnymi względami politycznymi, głęboko ubolewa z powodu nienawiści, prześladowań i przejawów antysemityzmu, jakie kiedykolwiek i gdziekolwiek spotkały Żydów ze strony chrześcijan. Kościół odrzuca rasizm w jakiejkolwiek formie jako przekreślenie obrazu Stwórcy wpisanego w każdą ludzką istotę (por. Rdz 1, 26).
Przynależność do rodziny ludzkiej nadaje każdemu swoiste światowe obywatelstwo, czyniąc go podmiotem praw i obowiązków, gdyż ludzi łączy wspólnota pochodzenia i najwyższego przeznaczenia. Wystarczy, że dziecko zostanie poczęte, a nabywa prawa, zasługuje na uwagę i troskę, i ktoś ma obowiązek o nie dbać. Potępienie rasizmu, ochrona mniejszości, opieka nad uchodźcami i szukającymi azylu, mobilizacja międzynarodowej solidarności na rzecz potrzebujących to nic innego, jak konsekwentne stosowanie zasady światowego obywatelstwa.
Wiemy, że choć rozwija się dziś cywilizacja „światowej wioski”, w Afryce — podobnie jak w innych częściach świata — duch dialogu, pokoju i pojednania nie zamieszkał jeszcze bynajmniej w sercach wszystkich ludzi. W relacjach między ludźmi nadal zbyt wiele jest wojen, konfliktów, rasizmu i ksenofobii.
