Wyzwolenie

Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014
Autorzy hasła: ks. Sławomir NOWOSAD i Michał WYROSTKIEWICZ

Wyzwolenie – teologia wyzwolenia – akt uzyskania wolności i pokoju. Wyzwolenie chrześcijańskie ma przede wszystkim wymiar soteriologiczny. W znaczeniu podstawowym dotyczy wewnętrznego życia osoby, ale rozciąga się na całą praxis ludzkiej egzystencji. Skutki wyzwolenia to także: uwolnienie od grzechu i zła. Wyzwolenie nie jest unicestwieniem wszelkich zależności, ale ich uporządkowaniem zgodnym z prawdą.

Teologia wyzwolenia jest naukową (teologiczną) refleksją nad zagadnieniem wyzwolenia i wolności. Akcentuje potrzebę praktycznej realizacji wypracowanych przez siebie moralnych postulatów. Wśród różnych nurtów teologii wyzwolenia istnieją także skrajne jej koncepcje, odwołujące się między innymi do marksistowskiej ideologii walki klas i rewolucji.

Nauczanie Jana Pawła II nt. XXX

Jan Paweł II podkreśla, że osoba stworzona i powołana do wolności nosi w sobie znamię grzechu pierworodnego, co stanowi powód jej wewnętrznego rozdarcia i jest źródłem nieuporządkowanych relacji z Bogiem, bliźnimi i całym światem – stale pociągając go ku złu . Grzech – w nauczaniu Papieża – jawi się jako największe zniewolenie i przyczyna wszelkich nieprawości i zniewoleń; sprawia, że życie człowieka jest ciągłą „walką o wolność”, a człowiek uwikłany w grzech i osłabiony nim, nie jest w stanie sam się wyzwolić, lecz potrzebuje Wyzwoliciela. Tym jest Trójjedyny Bóg : kochający i miłosierny Ojciec, odnawiający przymierze z człowiekiem i obdarzający go na nowo swoją miłością oraz przywracający mu pierwotną godność ; Syn ofiarujący się za ludzi i pokonujący grzech przez zbawcze dzieło – Mesjasz , który ‘‘więźniom głosi wolność i uciśnionych odsyła wolnymi ‘’(Łk 4,18; Iz 61,1-2); Duch Święty, który uwalnia ‘‘ze starych i nowych determinizmów’’ i ‘‘daje życie w Chrystusie Jezusie’’ (Rz 8,2) oraz, prowadząc człowieka, udziela wszelkich łask, który odkrywa i urzeczywistnia pełną miarę prawdziwej wolności człowieka , bo ‘‘gdzie jest Duch Pański − tam wolność’’ (2 Kor 3,17). Tak rozumiane w. jest tożsame z uwolnieniem od grzechu i przeszkód, które niszczą łaskę Bożą i uniemożliwiają utrzymanie przymierza z Bogiem oraz bliźnimi; jest ono konsekwencją pojednania . Wyzwolenie, ofiarowane człowiekowi przez Boga, jest doskonałe i ma charakter radykalny. Nie wyklucza jednak wysiłku człowieka, ale wręcz go zakłada: ze względu na wolność osoby, wymaga włączenia się jej w wyzwoleńczą działalność Boga . Wyzwolenie dokonane przez Boga jest podstawą i gwarancją skuteczności aktów w. podejmowanych przez człowieka we współpracy z Bogiem. Każda próba w. bez uprzedniej „przemiany serc” jest skazana na niepowodzenie . Następstwem wyzwolenia z grzechu jest pokój wewnętrzny i ‘‘wolność dzieci Bożych’’ (Rz 8,21), czyli życie odpowiadające godności osoby, otwarcie się na prawdę i dobro oraz dążenie do osiągnięcia pełni rozwoju. W. od grzechu jest warunkiem i źródłem każdego działania wyzwoleńczego: jedynie wewnętrznie wolny człowiek może takie działanie podjąć, a człowiek w pełni korzystający z wolności – znający prawdę – chce nieść wyzwolenie innym. Wymiar zbawczy w. implikuje praktyczne konsekwencje moralne . W. chrześcijańskie nie zatrzymuje się na wewnętrznym wymiarze ludzkiej egzystencji, ale ogarnia wszystkie jej obszary: duchowy i cielesny, osobisty i społeczny . Jest w. z różnorakich zniewoleń utrudniających osobie osiągnięcie doskonałości. Na płaszczyźnie osobistej pełne wyzwolenie realizuje się przez radykalną przemianę umysłu i sumienia, czyli nawrócenie i formację moralną oraz realizację postulatów rozwoju integralnego. Istotne jest tu zachowywanie wymogów Bożego ładu moralnego, postrzeganego jako wskazówki na drodze ku doskonałości. W obszarze relacji międzyosobowych w. wyraża się przez przezwyciężanie i odrzucenie egoizmu, zatwardziałości, małoduszności, nieufności, bezradności, samowoli, nietolerancji i rozmaitych antagonizmów oraz przez uzyskanie poczucia równości wszystkich ludzi, suwerenności narodów, tworzenie systemów społecznych, gospodarczych i politycznych respektujących godność każdej osoby, poszanowanie praw człowieka, promocję szacunku do życia i bezpieczeństwo ludzi, szerzenie zaufania, sprawiedliwości i solidarności, postęp zakładający pierwszeństwo etyki przed techniką, a także przez rozwój dążeń ekumenicznych i dialogu międzyreligijnego . Wyzwolenie nie jest wyzbyciem się wszelkich zależności i uzyskaniem absolutnej autonomii (co w przypadku człowieka w ogóle nie jest możliwe), lecz ich rozumnym uporządkowaniem i obraniem właściwych relacji wobec Boga, bliźnich i świata. W. jest powrotem do pierwotnej Prawdy, czyli do Boga, który jest ‘’Drogą, Prawdą i Życiem’’ (J 14,6), zgodnie z Jezusowym zapewnieniem: ‘’Prawda was wyzwoli’’ (J 8,32). Jako najpełniejszy wyraz, a zarazem jedyna droga całkowitego w., jawi się miłość, a ostatecznie Miłość. Podejmowanie kolejnych prób w. jest realizacją przykazania miłości. Jan Paweł II wprost wskazuje na źródło w., które ‘‘znajduje się w Bogu samym, a imię jego jest miłość’’ . T.w. to teologiczna refleksja dotycząca zagadnień w. i wolności. Akcentuje prawdę, że dar w. ofiarowany człowiekowi przez Boga rodzi zobowiązania moralne na płaszczyźnie społecznej. Wskazuje na wolność i pokój jako bezcenne wartości dla osoby oraz piętnuje sytuacje nędzy i niesprawiedliwości. Opiera się na nauce biblijnej i Tradycji (od początku aż do ostatnich wypowiedzi Urzędu Nauczycielskiego Kościoła) i wspiera się twierdzeniami wypracowanymi przez teologię oraz różne nauki humanistyczne, a także uwzględnia sytuację społeczną i historyczną. Jako taka teologia wyzwolenia mieści się w ramach teologii moralnej. Traktowanie jej jako koncepcji polegającej na politycznym zaangażowaniu i praktycznym działaniu, wprowadzającym w życie postulaty, które dotyczą problemów niesprawiedliwości, troski o ubogich materialnie, o ofiary ucisku gospodarczego i politycznego, a które wynikają z połączenia wybranych prawd ewangelicznych z marksistowską teorią „walki klas”, jawi się jako poważne uproszczenie.

Jan Paweł II: ‘‘Centessimus annus’’ 11; 25; ‘‘Dominus et Vivificantem’’ 38; 58-60; ‘‘Dives in Misercordia’’ 1-8; 15; ‘‘Evangelium Vitae’’ 31; ‘‘Redemptor hominis’’ 8-12; 16-17; ‘‘Reconciliatio et paenitentia’’ 10-13; 19-23; 31; ‘‘Veritatis Splendor’’ 17-18, 23. Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. ‘‘Jezus Chrystus’’. Kraków-Ząbki 1999. 71; ‘‘Tertio Millenio Adveniente’’ 11-13; 50. Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1984; Orędzie na Wielki Post 2000; Przemówienie, Puebla, 28.01.1979; Audiencja generalna, 2.09.1989; 18.02.1998.

ICHW; ITW. J. Nagórny. Chrześcijańska wizja wyzwolenia. W: Religia a sens bycia człowiekiem. Red. Z. J. Zdybicka. Lublin 1994; Tenże. Posłannictwo chrześcijan w świecie. T. 1: Świat i wspólnota. Lublin 1997; W. Stróżewski. Aksjologiczny horyzont egzystencjalnej zależności człowieka. W: Jan Paweł II. Fides et ratio. Tekst i komentarze. Red. T. Styczeń, W. Chudy. Lublin 2003.

Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II o aborcji

—

Linki zewnętrzne

Hasła w Zintegrowanej Bazie Tekstów Papieskich

• "aborcja" (drzewo haseł - wyszukiwanie dostępne po kliknięciu w konkretne hasło)
• "macierzyństwo a aborcja"