Ecclesia in Europa: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
Autor hasła: o. Maciej Zięba OP | Autor hasła: o. Maciej Zięba OP | ||
| − | '''Ecclesia in Europa''' ('''Głosić Ewangelię nadziei''') - posynodalna adhortacja apostolska opublikowana 28 czerwca 2003, w cztery lata po II Zgromadzeniu Specjalnym Synodu Biskupów (1–23 października 1999), ostatnim z ''kontynentalnych'' synodów, przygotowujących Kościół do [[Jubileusz | + | '''Ecclesia in Europa''' ('''Głosić Ewangelię nadziei''') - posynodalna adhortacja apostolska opublikowana [[28 czerwca]] [[2003]] roku, w cztery lata po II Zgromadzeniu Specjalnym Synodu Biskupów (1–23 października [[1999]] roku), ostatnim z ''kontynentalnych'' synodów, przygotowujących Kościół do [[Jubileusz Roku 2000|Wielkiego Jubileuszu]]. |
== Tezy adhortacji == | == Tezy adhortacji == | ||
| − | Po raz pierwszy biskupi europejscy zgromadzili się w 1991, by rozważyć temat: ''Abyśmy byli świadkami Chrystusa, który nas wyzwolił''. Spotkanie to było teologiczno-pastoralną reakcją Kościoła na konieczność odbudowania europejskiej jedności, utraconej w czasie II wojny światowej. Drugi Synod postanowił rozważyć duchową kondycję Europy u progu nowego milenium. Już w podtytule adhortacji (a był to też temat Synodu): ''O Jezusie Chrystusie, który żyje w Kościele jako źródło nadziei dla Europy'' zawarta jest sugestia zarówno co do przyczyn duchowych problemów europejskiego ducha jak i remedium na owe kłopoty. Zdaniem Kolegium Biskupów (w skład obradującego gremium wchodzili jednak również księża, zakonnicy i zakonnice oraz osoby | + | Po raz pierwszy biskupi europejscy zgromadzili się w [[1991]] roku, by rozważyć temat: ''Abyśmy byli świadkami Chrystusa, który nas wyzwolił''. Spotkanie to było teologiczno-pastoralną reakcją Kościoła na konieczność odbudowania europejskiej jedności, utraconej w czasie II wojny światowej. Drugi Synod postanowił rozważyć duchową kondycję [[Europa|Europy]] u progu nowego milenium. Już w podtytule adhortacji (a był to też temat Synodu): ''O Jezusie Chrystusie, który żyje w Kościele jako źródło nadziei dla Europy'' zawarta jest sugestia zarówno co do przyczyn duchowych problemów europejskiego ducha jak i remedium na owe kłopoty. Zdaniem Kolegium Biskupów (w skład obradującego gremium wchodzili jednak również księża, zakonnicy i zakonnice oraz osoby świeckie), obradującego pod przewodnictwem Jana Pawła II, dla współczesnej Europy symptomatyczny jest kryzys [[nadzieja|nadziei]], ponieważ sytuację w Europie ''cechuje poważna niepewność na płaszczyźnie kulturalnej, antropologicznej, etycznej i duchowej''; innymi słowy ''najbardziej palącą kwestią jest wzrastająca potrzeba nadziei, która może nadać sens życiu i historii i pozwala iść razem''. Przyczyną tego stanu rzeczy jest w znacznej mierze ''utrata pamięci i dziedzictwa chrześcijańskiego, której towarzyszy swego rodzaju praktyczny agnostycyzm i obojętność religijna, wywołująca u wielu Europejczyków wrażenie, że żyją oni bez duchowego zaplecza, niczym spadkobiercy, którzy roztrwonili dziedzictwo pozostawione im przez historię''. Odrzucenie chrześcijańskiej tradycji i śmierć ideologii fałszywie obiecujących doczesne zbawienie zaowocowało swoistą duchową próżnią. ''Z tą utratą chrześcijańskiej pamięci wiąże się swego rodzaju lęk przed przyszłością. Obraz jutra jest często bezbarwny i niepewny. Bardziej się boimy przyszłości niż jej pragniemy. Niepokojącą oznaką tego jest między innymi wewnętrzna pustka dręcząca wielu ludzi i utrata sensu życia. Jednym z wyrazów i owoców tej egzystencjalnej udręki jest zwłaszcza dramatyczny spadek liczby urodzeń, zmniejszenie liczby powołań do kapłaństwa i życia konsekrowanego, trudności w podejmowaniu definitywnych wyborów życiowych – jeśli nie wprost rezygnacja – w małżeństwie''. |
| − | świeckie), obradującego pod przewodnictwem Jana Pawła II, dla współczesnej Europy symptomatyczny jest kryzys nadziei, ponieważ sytuację w Europie ''cechuje poważna niepewność na płaszczyźnie kulturalnej, antropologicznej, etycznej i duchowej''; innymi słowy ''najbardziej palącą kwestią jest wzrastająca potrzeba nadziei, która może nadać sens życiu i historii i pozwala iść razem''. Przyczyną tego stanu rzeczy jest w znacznej mierze ''utrata pamięci i dziedzictwa chrześcijańskiego, której towarzyszy swego rodzaju praktyczny agnostycyzm i obojętność religijna, wywołująca u wielu Europejczyków wrażenie, że żyją oni bez duchowego zaplecza, niczym spadkobiercy, którzy roztrwonili dziedzictwo pozostawione im przez historię''. Odrzucenie chrześcijańskiej tradycji i śmierć ideologii fałszywie obiecujących doczesne zbawienie zaowocowało swoistą duchową próżnią. ''Z tą utratą chrześcijańskiej pamięci wiąże się swego rodzaju lęk przed przyszłością. Obraz jutra jest często bezbarwny i niepewny. Bardziej się boimy przyszłości niż jej pragniemy. Niepokojącą oznaką tego jest między innymi wewnętrzna pustka dręcząca wielu ludzi i utrata sensu życia. Jednym z wyrazów i owoców tej egzystencjalnej udręki jest zwłaszcza dramatyczny spadek liczby urodzeń, zmniejszenie liczby powołań do kapłaństwa i życia konsekrowanego, trudności w podejmowaniu definitywnych wyborów życiowych – jeśli nie wprost rezygnacja – w małżeństwie''. | ||
| − | Utrata chrześcijańskiej pamięci nie oznacza dla Jana Pawła II | + | Utrata chrześcijańskiej pamięci nie oznacza dla Jana Pawła II i biskupów jedynie utraty świadomości historycznej, ale też odejście od wiary. Te zjawiska są częścią procesu, który nieuchronnie wiedzie do deformacji antropologicznej, która z kolei prowadzi do alienacji człowieka. ''Jedną z przyczyn gaśnięcia nadziei jest dążenie do narzucenia antropologii bez Boga i bez Chrystusa. Taki typ myślenia doprowadził do tego, że uważa się człowieka za absolutne centrum rzeczywistości… Zapomnienie o Bogu doprowadziło do porzucenia człowieka i dlatego "nie należy się dziwić, jeżeli w tym kontekście otworzyła się rozległa przestrzeń dla swobodnego rozwoju nihilizmu na polu filozofii, relatywizmu na polu teorii poznania i moralności, pragmatyzmu i nawet cynicznego hedonizmu w strukturze życia codziennego". Europejska kultura sprawia wrażenie "milczącej apostazji" człowieka sytego, który żyje tak, jakby Bóg nie istniał''. |
| − | i biskupów jedynie utraty świadomości historycznej, ale też odejście | ||
| − | od wiary. Te zjawiska są częścią procesu, który nieuchronnie | ||
| − | wiedzie do deformacji antropologicznej, która z kolei prowadzi | ||
| − | do alienacji człowieka. | ||
| − | dążenie do narzucenia antropologii bez Boga i bez Chrystusa. | ||
| − | Taki typ myślenia doprowadził do tego, że uważa się człowieka | ||
| − | za absolutne centrum | ||
| − | doprowadziło do porzucenia człowieka i dlatego | ||
| − | dziwić, jeżeli w tym kontekście otworzyła się rozległa przestrzeń | ||
| − | dla swobodnego rozwoju nihilizmu na polu filozofii, relatywizmu | ||
| − | na polu teorii poznania i moralności, pragmatyzmu i nawet | ||
| − | cynicznego hedonizmu w strukturze życia | ||
| − | kultura sprawia wrażenie | ||
| − | sytego, który żyje tak, jakby Bóg nie | ||
| − | Warunkiem wyjścia z tego impasu jest odbudowanie w duchu | + | Warunkiem wyjścia z tego impasu jest odbudowanie w duchu prawdy tożsamości europejskiej, w skład której wchodzą ''uznanie wartości osoby i jej niezbywalnej godności, świętości ludzkiego życia i centralnej roli rodziny, znaczenie oświaty i wolności myśli, słowa, religii, jak też ochrona prawna jednostek i grup, umacnianie solidarności i dobra wspólnego, uznanie godności pracy''. Elementy tych wielkich, wykuwanych przez tysiąclecia osiągnięć, odnaleźć można w różnych kulturach, ale – historia pokazuje – najistotniejszą rolę w tym procesie odegrało chrześcijaństwo. ''Trzeba zatem przypomnieć tu ducha starożytnej Grecji i Rzymu, wkład ludów celtyckich, germańskich, słowiańskich, ugrofińskich, kultury żydowskiej i świata muzułmańskiego. Tym niemniej trzeba uznać, że historycznie inspiracje te znalazły w tradycji judeochrześcijańskiej siłę zdolną do ich harmonizacji, konsolidacji i rozwoju.… Z biblijnej koncepcji człowieka Europa wzięła to, co najlepsze w jej humanistycznej kulturze, czerpała inspirację dla swej twórczości intelektualnej i artystycznej, wypracowała normy prawne, ucząc zwłaszcza szacunku dla godności osoby ludzkiej, która jest źródłem niezbywalnych praw''. Oczywiście proces ten, w dłuższym okresie zmierzający w jednym kierunku, nie był wolny od historycznych zawirowań oraz ludzkich słabości. Dlatego – w imię prawdy – konieczne jest też dokonanie wyznania win oraz uznanie popełnionych błędów. |
| − | prawdy tożsamości europejskiej, w skład której wchodzą | ||
| − | |||
| − | ludzkiego życia i centralnej roli rodziny, znaczenie oświaty i wolności | ||
| − | myśli, słowa, religii, jak też ochrona prawna jednostek | ||
| − | i grup, umacnianie solidarności i dobra wspólnego, uznanie | ||
| − | godności | ||
| − | tysiąclecia osiągnięć, odnaleźć można w różnych kulturach, ale | ||
| − | – historia pokazuje – najistotniejszą rolę w tym procesie odegrało | ||
| − | chrześcijaństwo. | ||
| − | Grecji i Rzymu, wkład ludów celtyckich, germańskich, | ||
| − | słowiańskich, ugrofińskich, kultury żydowskiej i świata muzułmańskiego. | ||
| − | Tym niemniej trzeba uznać, że historycznie inspiracje | ||
| − | te znalazły w tradycji judeochrześcijańskiej siłę zdolną do ich harmonizacji, konsolidacji i rozwoju. … Z biblijnej koncepcji | ||
| − | człowieka Europa wzięła to, co najlepsze w jej humanistycznej | ||
| − | kulturze, czerpała inspirację dla swej twórczości intelektualnej | ||
| − | i artystycznej, wypracowała normy prawne, ucząc zwłaszcza | ||
| − | szacunku dla godności osoby ludzkiej, która jest źródłem niezbywalnych | ||
| − | |||
| − | zmierzający w jednym kierunku, nie był wolny od historycznych | ||
| − | zawirowań oraz ludzkich słabości. Dlatego – w imię prawdy | ||
| − | – konieczne jest też dokonanie wyznania win oraz uznanie | ||
| − | popełnionych błędów. | ||
| − | Taka diagnoza współczesnej kondycji Europy stawia nowe | + | Taka diagnoza współczesnej kondycji Europy stawia nowe zadania przed ludźmi Kościoła. Zgodnie zatem z formułą zaproponowaną w trzech kolejnych rozdziałach adhortacji apostolskiej "Ecclesia in Europa" Kościół winien głosić Ewangelię nadziei, celebrować ją i jej służyć. Głoszenie Ewangelii oznacza dziś – słusznie zauważają Ojcowie Synodu – przede wszystkim świadectwo i formowanie wiary dojrzałej. Winno to być zarazem głoszenie szeroko otwarte na [[Dialog|dialog]], zwłaszcza z wielkimi religiami monoteistycznymi, judaizmem i islamem. Ponieważ jednak dialog taki zawsze musi być oparty na prawdzie, dlatego z jednej strony Jan Paweł II przypomina, że powinniśmy ''pamiętać o udziale, jaki synowie Kościoła mogli mieć w rodzeniu się i szerzeniu w ciągu dziejów postawy antysemickiej'', lecz z drugiej strony podkreśla, że ''Kościół wzywając instytucje europejskie, by umacniały wolność religijną w Europie, równocześnie domaga się zapewnienia wzajemności w zapewnianiu wolności religijnej także od krajów o odmiennej tradycji religijnej, w których chrześcijanie są mniejszością''. Wzmianka ta odnosi się do wszystkich zwolenników państw wyznaniowych, a zwłaszcza do radykalnych odłamów judaizmu, odmawiających wyznawcom innych religii praw obywatelskich i – co znacznie ważniejsze – państw islamskich, w większości których chrześcijaństwo jest zakazane i prześladowane. ''W tym kontekście zrozumiałe jest zaskoczenie i poczucie frustracji… u chrześcijan, którzy, jak na przykład w Europie, przyjmują wyznawców innych religii, umożliwiając im sprawowanie kultu, a którym zabrania się praktykowania religii chrześcijańskiej w krajach, gdzie owi wyznawcy, stanowiący większość, uczynili ze swej religii jedyną dopuszczalną i uznawaną''. |
| − | zadania przed ludźmi Kościoła. Zgodnie zatem z formułą zaproponowaną | ||
| − | w trzech kolejnych rozdziałach adhortacji apostolskiej | ||
| − | Ecclesia in Europa Kościół winien głosić Ewangelię | ||
| − | nadziei, celebrować ją i jej służyć. Głoszenie Ewangelii oznacza | ||
| − | dziś – słusznie zauważają Ojcowie Synodu – przede wszystkim | ||
| − | świadectwo i formowanie wiary dojrzałej. Winno to być zarazem | ||
| − | głoszenie szeroko otwarte na dialog, zwłaszcza z wielkimi | ||
| − | religiami monoteistycznymi, judaizmem i islamem. Ponieważ | ||
| − | jednak dialog taki zawsze musi być oparty na prawdzie, dlatego | ||
| − | z jednej strony Jan Paweł II przypomina, że powinniśmy | ||
| − | |||
| − | się i szerzeniu w ciągu dziejów postawy | ||
| − | lecz z drugiej strony podkreśla, że | ||
| − | europejskie, by umacniały wolność religijną w Europie, równocześnie | ||
| − | domaga się zapewnienia wzajemności w zapewnianiu | ||
| − | wolności religijnej także od krajów o odmiennej tradycji religijnej, | ||
| − | w których chrześcijanie są | ||
| − | odnosi się do wszystkich zwolenników państw wyznaniowych, | ||
| − | a zwłaszcza do radykalnych odłamów judaizmu, odmawiających | ||
| − | wyznawcom innych religii praw obywatelskich i – co znacznie | ||
| − | ważniejsze – państw islamskich, w większości których chrześcijaństwo | ||
| − | jest zakazane i prześladowane. | ||
| − | którzy, jak na przykład w Europie, przyjmują wyznawców innych | ||
| − | religii, umożliwiając im sprawowanie kultu, a którym zabrania | ||
| − | się praktykowania religii chrześcijańskiej w krajach, gdzie owi | ||
| − | wyznawcy, stanowiący większość, uczynili ze swej religii jedyną | ||
| − | dopuszczalną i | ||
| − | Adhortacja omawia wiele podstawowych problemów, przed | + | Adhortacja omawia wiele podstawowych problemów, przed którymi stoi Kościół w Europie: [[Ekumenizm|ekumenizm]], [[Świeccy|uaktywnienie laikatu]], staranną celebrację sakramentu [[Pokuta - sakrament pokuty|pojednania]] i [[Eucharystia|Eucharystii]], wzmocnienie pozycji [[Kobieta|kobiety w Kościele i społeczeństwie]], otwartość wobec imigrantów i [[Solidarność|''globalizację solidarności'']], troskę o [[Kapłaństwo|powołania kapłańskie]] i [[Konsekracja zakonna|zakonne]] oraz ewangelizację [[Kultura|kultury]] i życia społecznego. Dlatego Jan Paweł II i Synod bardzo mocno podkreślają znaczenie [[Katolicka nauka społeczna|nauki społecznej Kościoła]]: ''Bierze ona swój początek ze spotkania orędzia biblijnego z rozumem z jednej strony, a problemami i sytuacjami dotyczącymi życia człowieka i społeczeństwa – z drugiej. Dzięki proponowanemu zbiorowi zasad nauka ta przyczynia się do stworzenia trwałych podstaw życia społecznego na miarę człowieka, w sprawiedliwości, prawdzie, wolności i solidarności. Ukierunkowana na obronę i promocję godności osoby, będąc podstawą nie tylko życia gospodarczego i politycznego, ale również sprawiedliwości społecznej i pokoju, okazuje się ona zdolna podtrzymywać filary nośne przyszłości kontynentu. W tej nauce znajdują się odniesienia pozwalające bronić struktury moralnej wolności, tak by zachować europejskie społeczeństwo i kulturę zarówno od totalitarnej utopii "sprawiedliwości bez wolności", jak i też od utopii "wolności bez prawdy", której towarzyszy fałszywe poczucie "tolerancji", a obie są dla ludzkości zwiastunem błędów i okropności, czego smutne świadectwo daje najnowsza historia Europy''. |
| − | którymi stoi Kościół w Europie: ekumenizm, uaktywnienie laikatu, | ||
| − | staranną celebrację sakramentu pojednania i Eucharystii, | ||
| − | wzmocnienie pozycji kobiety w Kościele i społeczeństwie, otwartość | ||
| − | wobec imigrantów i | ||
| − | o powołania kapłańskie i zakonne oraz ewangelizację kultury | ||
| − | i życia społecznego. Dlatego Jan Paweł II i Synod bardzo mocno | ||
| − | podkreślają znaczenie nauki społecznej Kościoła: | ||
| − | ona swój początek ze spotkania orędzia biblijnego z rozumem | ||
| − | z jednej strony, a problemami i sytuacjami dotyczącymi życia | ||
| − | człowieka i społeczeństwa – z drugiej. Dzięki proponowanemu | ||
| − | zbiorowi zasad nauka ta przyczynia się do stworzenia trwałych | ||
| − | podstaw życia społecznego na miarę człowieka, w sprawiedliwości, | ||
| − | prawdzie, wolności i solidarności. Ukierunkowana na | ||
| − | obronę i promocję godności osoby, będąc podstawą nie tylko | ||
| − | życia gospodarczego i politycznego, ale również sprawiedliwości | ||
| − | społecznej i pokoju, okazuje się ona zdolna podtrzymywać | ||
| − | filary nośne przyszłości kontynentu. W tej nauce znajdują się | ||
| − | odniesienia pozwalające bronić struktury moralnej wolności, | ||
| − | tak by zachować europejskie społeczeństwo i kulturę zarówno | ||
| − | od totalitarnej utopii | ||
| − | od utopii | ||
| − | poczucie | ||
| − | i okropności, czego smutne świadectwo daje najnowsza | ||
| − | historia | ||
| − | Tak więc umacniając chrześcijańskie fundamenty Europy | + | Tak więc umacniając chrześcijańskie fundamenty Europy Kościół chroni zarazem [[Wolność|wolność]] i wspiera europejską tożsamość. |
| − | Kościół chroni zarazem wolność i wspiera europejską tożsamość. | ||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
| Linia 114: | Linia 25: | ||
* o. Maciej Zięba OP, ''Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II'', Wydawnictwo M, Kraków 2010, s. 169-173 ISBN 9788375952520 [[Plik:W_bibliotece.jpg]] | * o. Maciej Zięba OP, ''Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II'', Wydawnictwo M, Kraków 2010, s. 169-173 ISBN 9788375952520 [[Plik:W_bibliotece.jpg]] | ||
| + | * Ignacy Dec (red.), ''Ecclesia in Europa - Kościół w Europie i w Polsce'', Papieski Wydział Teologiczny, Wrocław 2005 ISBN 8387318957 [[Plik:W_bibliotece.jpg]] | ||
== Zobacz także == | == Zobacz także == | ||
| − | [[Kategoria:Adhortacje]] | + | [[Integracja europejska]] |
| + | |||
| + | [[Mniejszości narodowe]] | ||
| + | |||
| + | [[Humanizm chrześcijański]] | ||
| + | |||
| + | [[Kategoria:Adhortacje]] [[Kategoria: Hasła M]] | ||
Aktualna wersja na dzień 15:23, 8 lip 2014
Treść hasła pochodzi z publikacji „Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II”, Wydawnictwo M, Kraków 2010 Autor hasła: o. Maciej Zięba OP
Ecclesia in Europa (Głosić Ewangelię nadziei) - posynodalna adhortacja apostolska opublikowana 28 czerwca 2003 roku, w cztery lata po II Zgromadzeniu Specjalnym Synodu Biskupów (1–23 października 1999 roku), ostatnim z kontynentalnych synodów, przygotowujących Kościół do Wielkiego Jubileuszu.
Spis treści
Tezy adhortacji
Po raz pierwszy biskupi europejscy zgromadzili się w 1991 roku, by rozważyć temat: Abyśmy byli świadkami Chrystusa, który nas wyzwolił. Spotkanie to było teologiczno-pastoralną reakcją Kościoła na konieczność odbudowania europejskiej jedności, utraconej w czasie II wojny światowej. Drugi Synod postanowił rozważyć duchową kondycję Europy u progu nowego milenium. Już w podtytule adhortacji (a był to też temat Synodu): O Jezusie Chrystusie, który żyje w Kościele jako źródło nadziei dla Europy zawarta jest sugestia zarówno co do przyczyn duchowych problemów europejskiego ducha jak i remedium na owe kłopoty. Zdaniem Kolegium Biskupów (w skład obradującego gremium wchodzili jednak również księża, zakonnicy i zakonnice oraz osoby świeckie), obradującego pod przewodnictwem Jana Pawła II, dla współczesnej Europy symptomatyczny jest kryzys nadziei, ponieważ sytuację w Europie cechuje poważna niepewność na płaszczyźnie kulturalnej, antropologicznej, etycznej i duchowej; innymi słowy najbardziej palącą kwestią jest wzrastająca potrzeba nadziei, która może nadać sens życiu i historii i pozwala iść razem. Przyczyną tego stanu rzeczy jest w znacznej mierze utrata pamięci i dziedzictwa chrześcijańskiego, której towarzyszy swego rodzaju praktyczny agnostycyzm i obojętność religijna, wywołująca u wielu Europejczyków wrażenie, że żyją oni bez duchowego zaplecza, niczym spadkobiercy, którzy roztrwonili dziedzictwo pozostawione im przez historię. Odrzucenie chrześcijańskiej tradycji i śmierć ideologii fałszywie obiecujących doczesne zbawienie zaowocowało swoistą duchową próżnią. Z tą utratą chrześcijańskiej pamięci wiąże się swego rodzaju lęk przed przyszłością. Obraz jutra jest często bezbarwny i niepewny. Bardziej się boimy przyszłości niż jej pragniemy. Niepokojącą oznaką tego jest między innymi wewnętrzna pustka dręcząca wielu ludzi i utrata sensu życia. Jednym z wyrazów i owoców tej egzystencjalnej udręki jest zwłaszcza dramatyczny spadek liczby urodzeń, zmniejszenie liczby powołań do kapłaństwa i życia konsekrowanego, trudności w podejmowaniu definitywnych wyborów życiowych – jeśli nie wprost rezygnacja – w małżeństwie.
Utrata chrześcijańskiej pamięci nie oznacza dla Jana Pawła II i biskupów jedynie utraty świadomości historycznej, ale też odejście od wiary. Te zjawiska są częścią procesu, który nieuchronnie wiedzie do deformacji antropologicznej, która z kolei prowadzi do alienacji człowieka. Jedną z przyczyn gaśnięcia nadziei jest dążenie do narzucenia antropologii bez Boga i bez Chrystusa. Taki typ myślenia doprowadził do tego, że uważa się człowieka za absolutne centrum rzeczywistości… Zapomnienie o Bogu doprowadziło do porzucenia człowieka i dlatego "nie należy się dziwić, jeżeli w tym kontekście otworzyła się rozległa przestrzeń dla swobodnego rozwoju nihilizmu na polu filozofii, relatywizmu na polu teorii poznania i moralności, pragmatyzmu i nawet cynicznego hedonizmu w strukturze życia codziennego". Europejska kultura sprawia wrażenie "milczącej apostazji" człowieka sytego, który żyje tak, jakby Bóg nie istniał.
Warunkiem wyjścia z tego impasu jest odbudowanie w duchu prawdy tożsamości europejskiej, w skład której wchodzą uznanie wartości osoby i jej niezbywalnej godności, świętości ludzkiego życia i centralnej roli rodziny, znaczenie oświaty i wolności myśli, słowa, religii, jak też ochrona prawna jednostek i grup, umacnianie solidarności i dobra wspólnego, uznanie godności pracy. Elementy tych wielkich, wykuwanych przez tysiąclecia osiągnięć, odnaleźć można w różnych kulturach, ale – historia pokazuje – najistotniejszą rolę w tym procesie odegrało chrześcijaństwo. Trzeba zatem przypomnieć tu ducha starożytnej Grecji i Rzymu, wkład ludów celtyckich, germańskich, słowiańskich, ugrofińskich, kultury żydowskiej i świata muzułmańskiego. Tym niemniej trzeba uznać, że historycznie inspiracje te znalazły w tradycji judeochrześcijańskiej siłę zdolną do ich harmonizacji, konsolidacji i rozwoju.… Z biblijnej koncepcji człowieka Europa wzięła to, co najlepsze w jej humanistycznej kulturze, czerpała inspirację dla swej twórczości intelektualnej i artystycznej, wypracowała normy prawne, ucząc zwłaszcza szacunku dla godności osoby ludzkiej, która jest źródłem niezbywalnych praw. Oczywiście proces ten, w dłuższym okresie zmierzający w jednym kierunku, nie był wolny od historycznych zawirowań oraz ludzkich słabości. Dlatego – w imię prawdy – konieczne jest też dokonanie wyznania win oraz uznanie popełnionych błędów.
Taka diagnoza współczesnej kondycji Europy stawia nowe zadania przed ludźmi Kościoła. Zgodnie zatem z formułą zaproponowaną w trzech kolejnych rozdziałach adhortacji apostolskiej "Ecclesia in Europa" Kościół winien głosić Ewangelię nadziei, celebrować ją i jej służyć. Głoszenie Ewangelii oznacza dziś – słusznie zauważają Ojcowie Synodu – przede wszystkim świadectwo i formowanie wiary dojrzałej. Winno to być zarazem głoszenie szeroko otwarte na dialog, zwłaszcza z wielkimi religiami monoteistycznymi, judaizmem i islamem. Ponieważ jednak dialog taki zawsze musi być oparty na prawdzie, dlatego z jednej strony Jan Paweł II przypomina, że powinniśmy pamiętać o udziale, jaki synowie Kościoła mogli mieć w rodzeniu się i szerzeniu w ciągu dziejów postawy antysemickiej, lecz z drugiej strony podkreśla, że Kościół wzywając instytucje europejskie, by umacniały wolność religijną w Europie, równocześnie domaga się zapewnienia wzajemności w zapewnianiu wolności religijnej także od krajów o odmiennej tradycji religijnej, w których chrześcijanie są mniejszością. Wzmianka ta odnosi się do wszystkich zwolenników państw wyznaniowych, a zwłaszcza do radykalnych odłamów judaizmu, odmawiających wyznawcom innych religii praw obywatelskich i – co znacznie ważniejsze – państw islamskich, w większości których chrześcijaństwo jest zakazane i prześladowane. W tym kontekście zrozumiałe jest zaskoczenie i poczucie frustracji… u chrześcijan, którzy, jak na przykład w Europie, przyjmują wyznawców innych religii, umożliwiając im sprawowanie kultu, a którym zabrania się praktykowania religii chrześcijańskiej w krajach, gdzie owi wyznawcy, stanowiący większość, uczynili ze swej religii jedyną dopuszczalną i uznawaną.
Adhortacja omawia wiele podstawowych problemów, przed którymi stoi Kościół w Europie: ekumenizm, uaktywnienie laikatu, staranną celebrację sakramentu pojednania i Eucharystii, wzmocnienie pozycji kobiety w Kościele i społeczeństwie, otwartość wobec imigrantów i globalizację solidarności, troskę o powołania kapłańskie i zakonne oraz ewangelizację kultury i życia społecznego. Dlatego Jan Paweł II i Synod bardzo mocno podkreślają znaczenie nauki społecznej Kościoła: Bierze ona swój początek ze spotkania orędzia biblijnego z rozumem z jednej strony, a problemami i sytuacjami dotyczącymi życia człowieka i społeczeństwa – z drugiej. Dzięki proponowanemu zbiorowi zasad nauka ta przyczynia się do stworzenia trwałych podstaw życia społecznego na miarę człowieka, w sprawiedliwości, prawdzie, wolności i solidarności. Ukierunkowana na obronę i promocję godności osoby, będąc podstawą nie tylko życia gospodarczego i politycznego, ale również sprawiedliwości społecznej i pokoju, okazuje się ona zdolna podtrzymywać filary nośne przyszłości kontynentu. W tej nauce znajdują się odniesienia pozwalające bronić struktury moralnej wolności, tak by zachować europejskie społeczeństwo i kulturę zarówno od totalitarnej utopii "sprawiedliwości bez wolności", jak i też od utopii "wolności bez prawdy", której towarzyszy fałszywe poczucie "tolerancji", a obie są dla ludzkości zwiastunem błędów i okropności, czego smutne świadectwo daje najnowsza historia Europy.
Tak więc umacniając chrześcijańskie fundamenty Europy Kościół chroni zarazem wolność i wspiera europejską tożsamość.
Linki zewnętrzne
Adhortacja Ecclesia in Europa
Opracowania nt. adhortacji Ecclesia in Europa
- o. Maciej Zięba OP, Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II, Wydawnictwo M, Kraków 2010, s. 169-173 ISBN 9788375952520
- Ignacy Dec (red.), Ecclesia in Europa - Kościół w Europie i w Polsce, Papieski Wydział Teologiczny, Wrocław 2005 ISBN 8387318957
