Pielgrzymka zagraniczna (67)

Treść hasła została przygotowana z wykorzystaniem treści publikacji 
(red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, "Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II", Wydawnictwo WAM, Kraków 2005.
o. Maciej Zięba OP, „Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II”, Wydawnictwo M, Kraków 2010

Sześćdziesiąta siódma podróż apostolska (poza terytorium Watykanu i Włoch) odbyta przez Jana Pawła II w dniach 14-20 września 1995. Celem były odwiedziny Kamerunu, Republiki Południowej Afryki, Kenii.

Przebieg pielgrzymki

14-16 września 1995 KAMERUN

Cel pielgrzymki

Uroczysta celebracja Specjalnego Synodu Biskupów poświęconego Afryce, przekazanie lokalnemu Kościołowi posynodalnej adhortacji Ecclesia in Africa.

Przebieg wizyty w Kamerunie

• 14 września

JAUNDE: Powitanie przez władze kościelne i państwowe • Spotkanie z prezydentem w pałacu prezydenckim • Podpisanie w nuncjaturze posynodalnej adhortacji apostolskiej Ecclesia in Africa

• 15 września

JAUNDE: Msza św. na stołecznym lotnisku wojskowym • Sesja celebracyjna Synodu w katedrze Matki Boskiej Zwycięskiej z udziałem biskupów z 29 krajów, 100 ojców synodalnych, przedstawicieli innych wyznań i religii

• 16 września

JAUNDE: Msza św. w kaplicy nuncjatury • Ceremonia pożegnalna. Odlot do RPA

Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki

Głównym celem podróży apostolskiej Jana Pawła II na kontynent afrykański w 1995 r. była celebracja Specjalnego Synodu Biskupów poświęconego Afryce i ogłoszenie posynodalnej adhortacji Ecclesia in Africa. Synod obradował rok wcześniej w Rzymie, od 10 IV do 8 V 1994.

W ramach podróży Papież odwiedził 3 kraje: Kamerun, RPA i Kenię, w każdym z nich przewodnicząc uroczystej sesji Synodu. W pierwszym dniu pobytu w Kamerunie Ojciec Święty w obecności 8 kardynałów podpisał adhortację Ecclesia in Africa, będącą owocem kolegialnej pracy uczestników Synodu. Był to pierwszy dokument papieski podpisany poza Rzymem. W adhortacji Papież zwrócił uwagę na najważniejsze problemy Kościoła w Afryce, takie jak: ewangelizacja, inkulturacja, ekumenizm, dialog z innymi religiami, sprawiedliwość i pokój, sprawy społeczne.

W Kamerunie Ojciec Święty skupił się na zjawisku inkulturacji, zarówno w skali miejscowego Kościoła, jak i całego kontynentu. Temu zagadnieniu poświęcona była sesja celebracyjna Synodu w katedrze Matki Boskiej Zwycięskiej, a także homilia wygłoszona podczas mszy św. na stołecznym lotnisku wojskowym. Uroczystą mszę św. Wzbogacały wywodzące się z kultury afrykańskiej śpiewy i tańce. Nawiązując do zawartych w adhortacji postulatów inkulturacji Ewangelii, Ojciec Święty powiedział: ...inkulturacją jest wszystko to, co potwierdza obecność Chrystusa w waszych afrykańskich kulturach, a więc w waszych językach, w waszej literaturze, w waszych śpiewach i tańcach, w sposobie sprawowania Eucharystii, a także w sposobie życia codziennego. Na zakończenie mszy św. Papież przekazał tekst adhortacji przedstawicielom Kościoła w Afryce: trzem kardynałom, księdzu, zakonnicy, bratu zakonnemu oraz świeckim.

Przemawiając na sesji synodalnej Jan Paweł II podkreślił, iż inkulturacją Ewangelii jest jednym z podstawowych zadań Kościoła. Każdy lud winien przyjmować Chrystusa razem z własnym dziedzictwem kulturowym, każdy człowiek jest powołany do tego, aby przyjąć Chrystusa w swojej szeroko rozumianej naturze. W dalszej części wystąpienia Ojciec Święty mówił o konieczności dialogu międzyreligijnego prowadzącego do pojednania i pokoju. Wezwał też Kościół w Afryce do odważnego wypełniania swej misji ewangelizacyjnej: Umiłowana Afryko, mimo ubóstwa i cierpienia, które zbyt często ciążą na twoich barkach, z ufnością idź naprzód swoją drogą!.

(IS)

16-18 WRZEŚNIA 1995 REPUBLIKA POŁUDNIOWEJ AFRYKI

Cel pielgrzymki

Uroczysta celebracja Specjalnego Synodu Biskupów poświęconego Afryce, przekazanie lokalnemu Kościołowi posynodalnej adhortacji Ecclesia inAfrica.

Przebieg wizyty w RPA

• 16 września

JOHANNESBURG: Przylot z Kamerunu • Powitanie na lotnisku przez prezydenta kraju Nelsona Mandelę oraz przedstawicieli władz państwowych i kościelnych • Wizyta kurtuazyjna w siedzibie prezydenta Mandeli

• 17 września

JOHANNESBURG: Msza św. w Gosforth Park na przedmieściach Johannesburga. Zawierzenie Matce Bożej ludności i Kościoła w RPA • Uroczysta sesja celebracyjna Specjalnego Synodu Biskupów poświęconego Afryce w katedrze Chrystusa Króla. Przemówienie Ojca Świętego

• 18 września

JOHANNESBURG: Ceremonia pożegnania. Odlot do Kenii

Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki

Długo oczekiwana podróż Papieża do RPA doszła do skutku dopiero w 1995 r. Wcześniej Ojciec Święty odmawiał złożenia wizyty w tym kraju ze względu na panujący w nim system apartheidu. Przy okazji tej pielgrzymki Jan Paweł II odwiedził jeszcze Kamerun i Kenię.

Głównym celem wizyty była celebracja Specjalnego Synodu Biskupów poświęconego Afryce i przekazanie lokalnemu Kościołowi adhortacji Ecclesia in Africa. Witając Papieża, prezydent Nelson Mandela powiedział: „Wierni Kościoła rzymskokatolickiego na całym świecie patrzą na Waszą Świątobliwość jako na przewodnika duchowego, wyznawcy innych religii natomiast podziwiają ducha solidarności, który charakteryzuje obecny pontyfikat, a który zwraca się przede wszystkim ku ubogim i potrzebującym i porusza serca wszystkich ludzi dobrej woli na całej ziemi. Jesteśmy pełni uznania i podziwu dla wysiłków, które Wasza Świątobliwość podejmuje, aby świat stał się dla wszystkich lepszy". Z kolei Papież wyraził swoje uznanie dla przeobrażeń społecznych i demokratyzacji życia zachodzących w RPA.

Centralnym punktem pielgrzymki była msza św. sprawowana w Gosforth Park oraz sesja posynodalna poświęcona problemom sprawiedliwości i pokoju. W uroczystej mszy św. celebrowanej przez Papieża i 35 biskupów południowoafrykańskich wzięło udział ok. 500 tys. osób. Przybyli także prezydent i wiceprezydent kraju. Homilia koncentrowała się na tematyce pokoju. Papież podkreślił, że pokój jest darem Bożym i wszyscy zobowiązani są do pracy na rzecz autentycznego pokoju. Nawiązując do słów św. Pawła: „Chrystus jest naszym pokojem", powiedział, iż „w Chrystusie wszyscy ludzie i wszystkie ludy zostały wybrane przez Boga. (...) Zostaje więc zniesiona wszelka dyskryminacja, wszelkie podziały ze względu na pochodzenie, rasę czy język". Ojciec Święty zwrócił się również do afrykańskich kobiet, by wychowywały swe dzieci do życia w pokoju, w szacunku i miłości dla każdej istoty żyjącej. Liturgii towarzyszyły tańce i śpiewy. Na zakończenie mszy św. Jan Paweł II przekazał posynodalną adhortację Ecclesia in África. Następnie podczas modlitwy Anioł Pański zawierzył Matce Bożej ludy RPA i całą Afrykę.

Przemawiając podczas sesji celebracyjnej Synodu Biskupów Afryki, Papież zwrócił uwagę na najważniejsze bolączki i problemy kontynentu afrykańskiego. Wśród pojawiających się nowych form wyzysku wymienił m.in.: przytłaczające zadłużenie, niesprawiedliwe warunki handlu, zbyt wysokie wymagania stawiane przez programy rozwojowe. Potępił także międzynarodowy handel bronią oraz prowadzące do krwawych wojen podziały i konflikty etniczne. Powołując się na prace Synodu, Ojciec Święty wskazał na nierozerwalną więź między ewangelizacją a postępem ludzkim. „Nie może być rozbieżności między przykazaniem miłowania Boga całym sercem i duszą a przykazaniem miłowania bliźniego jak siebie samego, a tym samym podejmowaniem działań na rzecz sprawiedliwości i przemian społecznych". Kończąc wystąpienie, Jan Paweł II zapewnił całą Afrykę o dalszej solidarności i pomocy ze strony Kościoła powszechnego: „Afryko! Oddając głos Synodowi, zapewniam cię uroczyście, że Kościół, wcielony w życie twoich synów i córek, będzie nadal niósł wraz z tobą brzemię twoich problemów i trudności, jakie napotykasz na swojej drodze do lepszej przyszłości. Nie przestanie wspomagać cię i zachęcać do wytrwania w poszukiwaniu większej sprawiedliwości, pokoju i pojednania, rozwoju gospodarczego, społecznego i politycznego, który odpowiada godności ludzkiej osoby. Przede wszystkim zaś Kościół nie przestanie obdarzać cię niezgłębionymi bogactwami Chrystusa, «Światłości narodów»".

(IS)

Przemówienie w czasie Synodu Biskupów poświęconego Afryce, Johannesburg, 17 stycznia 1995 / o. M. Zięba OP

W Johannesburgu Jan Paweł II przewodniczył uroczystej sesji Synodu Biskupów Afryki, w której uczestniczyło 30 ojców synodalnych, wielu biskupów, a także audytorzy i audytorki Synodu, przedstawiciele władz i delegacje wiernych. Wcześniej Papież przewodniczył Mszy Świętej, na której byli obecni m.in. Nelson Mandela i Frederik de Klerk, a w sesji synodalnej uczestniczył także anglikański biskup Desmond Tutu (wszyscy są laureatami pokojowej nagrody Nobla).

Początek przemówienia Jana Pawła II to opis tragicznej sytuacji politycznej, ekonomicznej, społecznej i zdrowotnej w jakiej bytuje większość mieszkańców Afryki, na którą składa się kryzys ekonomiczny, niedostatek środków na szkolnictwo, słabo rozwinięte szpitalnictwo, brak opieki zdrowotnej, rozprzestrzenianie się epidemii, w tym szerzącej się plagi AIDS, ciążące na wielu państwach zadłużenie zagraniczne. Wskazał także na nowe formy wyzysku kontynentu afrykańskiego, a zwłaszcza nieludzki handel bronią, z którego czerpie się w Afryce ogromne zyski. Jan Paweł II z oburzeniem podkreślił, że środki materialne, niezbędne w lecznictwie i w szkolnictwie, są przeznaczane na zakup broni. Zaapelował do bogatych państw, handlujących bronią, o powstrzymanie tego procederu. Zapewnił raz jeszcze – jak uczynił to wcześniej w homilii podczas Mszy św., będącej największym zgromadzeniem w historii RPA – o solidarności Kościoła powszechnego z Kościołem w Afryce, z jego problemami i poszukiwaniem sprawiedliwości, pokoju oraz rozwoju ekonomicznego, społecznego i politycznego. Jan Paweł II zacytował też swoje przemówienie z Chartumu: „Kościół aktywnie uczestniczył w wychowaniu młodych, w opiece nad chorymi, w dążeniu do cywilizacyjnego i duchowego postępu ludów Afryki. Czynił to nie w tym celu, aby uzyskać uprzywilejowane pozycje, a tym bardziej nie po to, aby narzucić Afrykanom obcy im styl życia. Kontynuuje dziś swój apostolat i pożyteczne dzieła, aby dawać świadectwo najgłębszej nadziei, która go ożywia: nadziei, że cała ludzkość będzie wzrastać w jedności i dążyć do coraz większej komunii z Bogiem”.

Mówiąc o sytuacji w Afryce, Papież podkreślił także, że zmiana klimatu społecznego na tym konetynecie wymaga większego, demokratycznego udziału obywateli w życiu politycznym, a mówiąc o konfliktach, targających tym kontynentem, Jan Paweł II zaznaczył, iż wprowadzenie pokoju zależy przede wszystkim od samych Afrykanów i nawiązał do krwawych wydarzeń w Rwandzie i Burundi, ostro potępionych przez Synod Biskupów Afryki. „Wskutek tych wydarzeń – mówił Papież – Kościół na Czarnym Lądzie został głęboko zraniony i należy pomóc mu się wyleczyć”. Dlatego Kościół pamiętając o ciężkim położeniu tysięcy uchodźców wzywa także wspólnotę międzynarodową do pomocy wielkim rzeszom ludzi żyjącym w tragicznych warunkach.

Kościół, głoszący w Afryce Ewangelię miłości, pojednania i pokoju, musi też być zaangażowany w obronę praw człowieka, w walkę o sprawiedliwość, pokój społeczny i integralny rozwój wszystkich ludzi.

18-20 września 1995 KENIA

Cel pielgrzymki

Uroczysta celebracja Specjalnego Synodu Biskupów poświęconego Afryce, przekazanie lokalnemu Kościołowi posynodalnej adhortacji Ecclesia in Africa.

Przebieg wizyty w Kenii

• 18 września

NAIROBI: Przylot z RPA • Powitanie na lotnisku przez kard. Maurice'a Otungę oraz prezydenta kraju Arapa Daniela Moi • Wizyta u prezydenta kraju w pałacu prezydenckim • Spotkanie z wiernymi na placu przed siedzibą nuncjatury

• 19 września

NAIROBI: Msza św. w Uhuru Park • Uroczyste otwarcie III Sesji Synodu Biskupów w ośrodku pielgrzymkowym

• 20 września

NAIROBI: Pożegnanie na lotnisku i odlot do Rzymu

Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki

Ojciec Święty przybył do Kenii przede wszystkim w celu przewodniczenia obradom ostatniej, trzeciej już sesji celebracyjnej Synodu Biskupów poświęconego Afryce. Poprzednie odbyły się w Jaunde (Kamerun) i Johannesburgu (RPA) w trakcie tej samej podróży apostolskiej.

Podczas mszy św. odprawionej w centrum Nairobi, w Uhuru Park (z udziałem ok. 1 mln osób), Papież powiedział m.in.: „Odbywam tę podróż z głębokim poczuciem wdzięczności Bogu. Każdy etap tej podróży, która jest uroczystą celebracją Synodu, uwydatnia jego poszczególne tematy wiodące: w Jaunde w Kamerunie była to żywotna sprawa ewangelizacji kultury i inkulturacji; w Johannesburgu w Południowej Afryce był to problem pokoju i sprawiedliwości społecznej, a teraz tu w Nairobi omawiamy kwestię ewangelizacji, a zwłaszcza rodziny". Tematyka rodziny znalazła się w centrum nauki Papieża, zarówno w wygłoszonej homilii, jak i na sesji synodalnej. Jan Paweł II, uznając rodzinę za podstawowy fundament Afryki, wskazał zarazem jej zasadniczą rolę i zadania. W nawiązaniu do powtarzającego się wiele razy pytania, dlaczego tak często odwiedza Afrykę, Ojciec Święty powiedział: „Zasadniczym powodem jest fakt, że Afryka jest kontynentem rodziny, a przyszłość ewangelizacyjnej misji Kościoła wiedzie przez rodzinę". Na zakończenie mszy św. Papież wręczył adhortację Ecclesia in Africa grupie biskupów, kapłanów i świeckich przybyłych z różnych krajów kontynentu.

Podczas pielgrzymki Papież ze szczególną troską zwracał się do ogarniętych wojną domową ludów Rwandy i Burundi, zapewniając o swej sympatii i modlitwie. Zarówno w przemówieniu powitalnym, jak i pożegnalnym Ojciec Święty wracał do najważniejszych problemów kontynentu i apelował o solidarną, humanitarną pomoc dla Afryki: „Z serca Afryki podnosi się wołanie skierowane do wszystkich, którzy mogą jej pomóc. Tak zwane Południe świata domaga się od Północy, by nie rezygnowała z prób rozwiązania problemów ubóstwa, uchodźców, niedorozwoju gospodarczego i kulturowego. (...) Ludy Afryki kierują do narodów bogatych wołanie o pomoc, współpracę i solidarność, które rzeczywiście będą przejawem szacunku dla ludzi jako ludzi - bogatych czy ubogich, potężnych czy bezsilnych - zjednoczonych w jednej ludzkiej rodzinie i w tej samej ludzkiej godności".

(IS)

Źródła

Bibliografia

• (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005, s. 58, 61-62, 63, 67-68, 100-102.
• o. Maciej Zięba OP, Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II, Wydawnictwo M, Kraków 2010, s. 253-255 ISBN 9788375952520
• Jan Paweł II, Dzieła zebrane, Wydawnictwo M, Kraków 2006, t. XIII, s. 795-803, 967-974.
• Insegnamenti di Giovanni Paolo II, Libreria Editrice Vaticana, Rzym 1996, t.XVIII,2, s.717-805.

Zobacz także

Podróże apostolskie Jana Pawła II