Wierność

Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014
Autor hasła: ks. Tadeusz ZADYKOWICZ 

Wierność – stałość w dochowywaniu danego słowa ; postawa, dzięki której człowiek trwa przy swoich wyborach; samookreślenie na przyszłość.

Wierność jest jednym z najważniejszych znaków miłości, jest siłą duchową zwyciężającą czas i różne przeszkody. W relacjach międzyosobowych wyraża się w stałej gotowości bycia przy drugim (wierność małżeńska, wierności w przyjaźni). Zyskuje szczególny charakter, kiedy przybiera postać przyrzeczenia, ślubu lub przysięgi. Dla chrześcijan wierność jest jednym z owoców Ducha Świętego . Jest uczestnictwem w wiecznej i nieodwołalnej miłości Boga oraz w paschalnym zwycięstwie Chrystusa. Fundamentem takiej wierności jest dar miłości. Dlatego Jezus mówi: Wytrwajcie w miłości mojej (J 15,3). W świecie współczesnym dość często odrzuca się wierność, traktując ją jako zniewolenie lub też uznając ją wręcz za niemożliwą w życiu człowieka. Niektóre nurty filozoficzne (np. egzystencjalizm) wysuwają liczne argumenty przeciwko wyborom nieodwołalnym, a więc i przeciw wierności.

Nauczanie Jana Pawła II nt. wierności

Jan Paweł II zauważa, że w imię postępu i nowoczesności wierności, obok takich wartości jak czystość, poświęcenie, prezentuje się jako wartość przestarzałą . Dlatego w swoim nauczaniu zwraca uwagę na jej ogromną rolę w życiu chrześcijańskim, zwłaszcza w kontekście podejmowania wyborów nieodwołalnych. Istotę wierności oddaje biblijny termin hesed (miłosierdzie, łaskawość, życzliwość, dobroć). Jeśli taka postawa cechuje dwie osoby, wówczas nie tylko obdarzają się one życzliwością, ale są sobie wierne na zasadzie wewnętrznego zobowiązania . Wierność zatem jest odpowiedzialnością za własną miłość . Papież wiąże tę postawę także z takimi terminami jak: rahamim (całkowicie darmo dana, niezasłużona, cierpliwa, wyrozumiała, gotowa do [[przebaczania, wierna miłość, jaka łączy matkę z dzieckiem; miłość matczyna wyrażająca się w bliskości, więzi) oraz emet (stałość, pewność, wierność).

Wierny jest najpierw Bóg. W ciągu dziejów zbawienia przedstawia się On jako Bóg miłosierny, litościwy, cierpliwy, bogaty w łaskę i wierność . Jego wierność – jak mówi Psalmista – trwa z pokolenia na pokolenie . Poprzez przymierze, które było darem i łaską dla Izraela, Bóg zobowiązywał się do jego wypełniania. Wierność ze strony Boga – odczytywana w kontekście przymierza – jest więc wierność sobie samemu . Widać to przede wszystkim w często używanym wyrażeniu hesed we′emet (łaska i wierność). Wierność Stwórcy i Ojca wobec ludzi, stworzonych na Jego obraz i „od początku” wybranych do łaski i chwały, najgłębiej odsłania się w ofierze Jego Syna . Ponieważ Bóg jest wierny, do wierności są wezwani także członkowie Jego ludu. Ma to być wierność samemu Bogu, ale także wierność Kościołowi, wierność innym, wierność samemu sobie, a nawet wierność pewnym sprawom, ideałom, choć ta ostatnia także zwraca się ostatecznie do osoby. Wierność Bogu (Chrystusowi) wyraża się w żywej postawie zgodnej z rozumem uległości , w dochowywaniu zobowiązań. Wierność musi być konstytutywną właściwością wiary Kościoła, zarówno wówczas, gdy Kościół naucza, jak też gdy wyznaje . Wierność wobec Chrystusa nie może być oddzielona od wierności wobec Kościoła . Sprawdzianem wierności Kościoła wobec Chrystusa jest bycie „Kościołem ubogich” .

Wierność ma manifestować się na wielu płaszczyznach ludzkiego życia: życia małżeńskiego , powołania kapłańskiego , życia konsekrowanego , w dziedzinie pracy . Na wszystkich tych płaszczyznach dysponuje ona człowieka do ciągłego dawania siebie, do wytrwałego trwania przy prawdzie, do pamięci o drugim, o jego sprawach. Papież nie pozostawia złudzeń mówiąc, że wierność jest wysiłkiem , ale jest ona także formą i sprawdzianem prawdziwej miłości. Poza wiernością „osobową” Papież mówi również o pewnego rodzaju wierności „rzeczowej”: swojej ojczyźnie, swemu narodowi, kulturze narodowej , również wierność nauce, tradycji, instytucjom . Jednak i ta wierność w gruncie rzeczy odnosi się do osoby. Służy ona kształtowaniu własnego „ja”, ma wymiar społeczny, a ostatecznie określa postawę wobec Stwórcy. Wspierana mocą Ducha Świętego postawa wierności pełni niezwykle ważną rolę w życiu chrześcijańskim. Nie krępuje ona wolności osoby, ale zabezpiecza ją od wszelkiego subiektywizmu i relatywizmu i daje jej uczestnictwo w stwórczej Mądrości . Pozwala ona doprowadzić do końca rozpoczęte dzieła. Uzdalnia człowieka do złożenia siebie w darze .

Wierność lub niewierność wobec własnej godności i powołania, które zostały dane człowiekowi przez łaskę, wyrażają jego czyny . Jedynym świadkiem wierności lub niewierności prawu, to znaczy istotnej prawości lub niegodziwości moralnej człowieka, jest sumienie . Jan Paweł II ukazuje liczne wzory wierności. Już w Starym Przymierzu miały miejsce godne podziwu świadectwa wierności wobec świętego prawa Bożego, aż do dobrowolnego przyjęcia śmierci . Ich symbolem jest historia Zuzanny. Także śmierć Jana Chrzciciela, przygotowującego nadejście Zbawiciela, poświadcza, że życie ziemskie nie jest dobrem absolutnym: ważniejsza od niego jest wierność słowu Bożemu, nawet wówczas, gdy może kosztować życie . Wzorem wierności dla Kościoła i dla każdego chrześcijanina jest również Maryja . Jednakże najpełniejszym urzeczywistnieniem wierności jest Chrystus, a wstrząsającym jej dowodem jest Jego śmierć na krzyżu .

Jan Paweł II ukazuje także negatywne konsekwencje wszelkich niewierności, zarówno względem Boga, jak i względem człowieka − zwłaszcza niewierności małżeńskich. Więcej – odwołując się do nauczania proroków – niewierność małżeńską czyni obrazem niewierności człowieka względem Boga . Niewierność zamyka człowieka na życie wieczne, na komunię wizji uszczęśliwiającej, miłości i szczęśliwości z Bogiem . Niewierność staje się też bolesną raną w Mistycznym Ciele Chrystusa. Papież przynajmniej pośrednio przestrzega też przed wszelkimi formami wierności niezdrowej, gdy mówi o próbach podporządkowania człowieka jakiejś ideologii. Poddaje krytyce takie formy wynaturzonej wierności jak: konformizm , fanatyzm , nieprzejednanie, upór, łatwowierność.

Bibliografia

Dzieła Jana Pawła II

• Centessimus annus 32;
• Dominus et Vivificantem 55;
• Dives in Misercordia 4;
• Evangelium Vitae 47; 86;
• Familiaris consortio 11; 19;
• Fides et ratio 32;
• Laborem exercens 8;
• Pastores dabo vobis 70; 82;
• Redemptor hominis 7; 19;
• Redemptoris Mater 43;
• Redemptoris missio 43; 89;
• Vita consecrata 36; 63;
• Veritatis Splendor 57; 73; 91.

Inne dokumenty Kościoła

• Sobór Watykański II. Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele Christus Dominus, pkt 35;
• Sobór Watykański II. Dekret o formacji kapłańskiej Optatam totius (28.10.1965), pkt 11;
• Sobór Watykański II. Dekret o posłudze i życiu kapłanów Presbyterorum ordinis, 14; 16;
• Sobór Watykański II. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes 21; 48; 56-57; 72; 76;
• Sobór Watykański II. Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium 41;
• Katechizm Kościoła Katolickiego.

Publikacje innych autorów

• H. Krämer. Nieodwołalny wybór – roszczenie ideologii czy pomoc w kształtowaniu właściwej osobowości chrześcijańskiej? W: Perspektywy i problemy teologii moralnej. G. Angelini i in. Warszawa 1982;
• M. Ozorowski. Wierność małżeńska. W: Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Warszawa 1999.

Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II o wierności

Dar sakramentu jest jednocześnie powołaniem i przykazaniem dla małżonków chrześcijańskich, aby pozostali sobie wierni na zawsze, ponad wszelkie próby i trudności, w wielkodusznym posłuszeństwie świętej woli Pana: „Co więc Bóg złączył, niech człowiek nie rozdziela” (Mt 19, 6).

Dawanie świadectwa bezcennej wartości nierozerwalności i wierności małżeńskiej jest jednym z najcenniejszych i najpilniejszych zadań małżonków chrześcijańskich naszych czasów. Dlatego wraz ze wszystkimi Braćmi, którzy brali udział w Synodzie Biskupów, pochwalam owe liczne pary małżeńskie, które choć napotykają na niemałe trudności, to jednak zachowują i rozwijają dobro nierozerwalności, wypełniając w ten sposób pokornie i odważnie powierzone im zadanie; zachęcam je, aby były w świecie „znakiem” — maleńkim i cennym znakiem, niekiedy poddanym próbie, lecz zawsze odnawiającym się — tej niestrudzonej wierności, z którą Bóg i Jezus Chrystus miłują wszystkich ludzi i każdego człowieka. Koniecznie trzeba podnieść też wartość świadectwa tych małżonków, którzy, opuszczeni przez partnera, dzięki mocy wiary i nadziei chrześcijańskiej nie wstąpili w nowy związek.

Oni również dają autentyczne świadectwo wierności, której świat dzisiejszy tak potrzebuje. Dlatego winni doznawać zachęty i pomocy ze strony pasterzy i wiernych Kościoła.

— adhortacja apostolska Familiaris consortio, pkt 20

Małżonkowie chrześcijańscy mają zatem prawo oczekiwać od osób bezżennych dobrego przykładu i świadectwa dozgonnej wierności swemu powołaniu. Jak dla małżonków dochowanie wierności bywa niekiedy trudne i wymaga ofiary, umartwienia i zaparcia się siebie, tak samo może być ono trudne dla osób bezżennych. Wierność ich, także w czasie ewentualnej próby, winna być zbudowaniem dla wierności małżonków.

— adhortacja apostolska Familiaris consortio, pkt 16

Żyjąc w celibacie kapłan może lepiej wypełniać swoją posługę wśród Ludu Bożego. W szczególności, dając świadectwo ewangelicznej wartości dziewictwa, może pomagać chrześcijańskim małżonkom w przeżywaniu całej pełni „wielkiego sakramentu” miłości Chrystusa do Kościoła — Jego Oblubienicy; podobnie jego wierność celibatowi będzie oparciem dla wierności małżonków

— adhortacja Pastores dabo vobis, pkt 50

Drodzy bracia i siostry, wasza tak liczna obecność sprawia, że bardzo żywo odczuwamy jedność ludzkiej rodziny i powszechność naszej modlitwy, skierowanej ku jedynemu Bogu, który stworzył świat i jest wierny człowiekowi.

Wierność Boga! Dla was, ludzi pracujących na roli, jest ona doświadczeniem codziennym, które obserwujecie wciąż na nowo w przyrodzie. Znacie język ziemi i nasion, trawy i drzew, owoców i kwiatów. W każdym otoczeniu — na stromych zboczach gór i na żyznych równinach — i pod każdym niebem ten język ma swój urok, dobrze wam znany. Ten język mówi, że Bóg dochowuje wierności słowom, które wypowiedział w trzecim dniu stworzenia: «Niechaj ziemia wyda rośliny zielone: trawy dające nasiona, drzewa owocowe» (Rdz 1, 1). Ten powolny i ukryty, ale pełen życia ruch natury także dzisiaj — tak jak na początku — znajduje upodobanie w oczach Stwórcy: «A Bóg widział, że były dobre» (Rdz 1, 12).

Tak, Pan jest wierny na wieki. Wy zaś, którzy dobrze rozumiecie ten język wierności — pradawny, ale wciąż nowy — jesteście w naturalny sposób ludźmi dziękczynienia. Stykając się nieustannie z cudem ziemi wydającej owoce, przyjmujecie je jako niewyczerpany dar Bożej Opatrzności.

— Homilia podczas Mszy świętej na Placu św. Piotra - Jubileusz Rolników, Rzym, 12 listopada 2000 roku

Linki zewnętrzne

Hasła w Zintegrowanej Bazie Tekstów Papieskich

• "grzech jako niewierność Bogu"
• "wierność Boga" (w stosunku do ludzi)
• "wierność Bogu"
• "wierność charyzmatowi" (w życiu konsekrowanym)
• "wierność małżeńska"
• "wierność nauczaniu Kościoła"
• "wierność powołaniu" (chrześcijańskiemu)
• "wierność powołaniu kapłańskiemu"
• "wierność prawdzie, zawierzenie prawdzie"
• "wierność w relacji z drugim człowiekiem"