Pielgrzymka zagraniczna (45)
Treść hasła została przygotowana z wykorzystaniem treści publikacji (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, "Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II", Wydawnictwo WAM, Kraków 2005.
Czterdziesta piąta podróż apostolska (poza terytorium Watykanu i Włoch) odbyta przez Jana Pawła II w dniach 25 stycznia - 1 lutego 1990 r. Celem były odwiedziny Republiki Zielonego Przylądka, Gwinei Bissau, Mali, Burkina Faso, Czadu.
Spis treści
Przebieg pielgrzymki
25 - 27 stycznia 1990 REPUBLIKA ZIELONEGO PRZYLĄDKA
Cel pielgrzymki
Umocnienie w wierze lokalnego Kościoła.
Przebieg wizyty w Republice Zielonego Przylądka
- 25 stycznia
PRAIA: Powitanie przez władze kościelne i państwowe z prezydentem Aristidesem Pereirą na czele • Spotkanie z duchowieństwem i laikatem w katedrze • Spotkanie z prezydentem Republiki oraz korpusem dyplomatycznym
- 26 stycznia
MINDELO: Liturgia Słowa
PRAIA: Msza św. na placu Quebra-Canela • Spotkanie na stadionie z młodzieżą
- 27 stycznia
PRAIA: Ceremonia pożegnalna. Odlot do Gwinei Bissau
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Podróż po krajach Sahelu w 1990 r. Papież rozpoczął od Republiki Zielonego Przylądka (Gwinea Bissau, Mali, Burkina Faso, Czad).
Początki ewangelizacji wysp sięgają XV w., kiedy to wraz z pierwszymi osadnikami portugalskimi przybyli księża z Zakonu Chrystusa. Obecnie katolicy stanowią ok. 90% społeczeństwa.
Podczas ceremonii powitania Papież, wskazując na motywy swego pielgrzymowania po świecie, powiedział: Celem tego pielgrzymowania wiary, mającego charakter ściśle religijny i duszpasterski, jest przede wszystkim rozbudzanie w ludziach i narodach świadomości religijnej, jednocześnie zaś przypominanie, że Kościół proponuje drogę wiodącą do rozwiązywania zasadniczych problemów człowieka, przezwyciężania jego niepewności, obaw i wahań.
W trakcie pielgrzymki Ojciec Święty spotkał się z duchowieństwem i laikatem, korpusem dyplomatycznym, młodzieżą oraz licznie zgromadzonymi wiernymi na Liturgii Słowa w Mindelo i liturgii eucharystycznej w Praia. Tematem homilii Papież uczynił znaczenie wiary i Słowa Bożego w życiu chrześcijanina (Mindelo, Praia). W perspektywie kilkuwiekowej historii chrześcijaństwa na wyspach ukazał rolę i zadania lokalnego Kościoła. Chrześcijaństwo jest siłą pokornych, którzy potrafią zachować prostotę; nie jest to religia dla ludzi bez kultury i zacofanych. Cała jego rewolucyjna siła tkwi w bezinteresownej miłości, promieniującej z serca Chrystusa (...). Wiele miejsca poświęcił również emigrantom, opuszczającym kraj często z powodu niedostatku i biedy. W Praia, nawiązując do niecnego procederu handlu niewolnikami w przeszłości. Ojciec Święty zdecydowanie potępił wszelkie przejawy dyskryminacji człowieka: Po pierwsze ,,nie.. wobec wszelkiego rodzaju dyskryminacji; niechaj nigdy człowiek nie zniewala człowieka; nigdy więcej jakiejkolwiek przemocy, niszczącej godność człowieka; nigdy, nigdy więcej zaprzeczania praw Boga do człowieka, bowiem «żywy» człowiek jest chwałą Boga.
Jako przesłanie Papież pozostawił wiernym słowa św. Pawła, aby nie wstydzić się świadectwa Pana, lecz wziąć udział w trudach i przeciwnościach znoszonych dla Ewangelii.
(IS)
27 - 28 stycznia 1990 GWINEA BISSAU
Cel pielgrzymki
Umocnienie w wierze lokalnego Kościoła, spotkanie ze wspólnotą katolicką kraju.
Przebieg wizyty w Gwinei Bissau
- 27 stycznia
BISSAU: Przylot z Republiki Zielonego Przylądka • Powitanie na lotnisku przez władze kościelne i państwowe z prezydentem gen. Joao Bernardo Vieira na czele • Spotkanie z duchowieństwem i katechetami w katedrze • Wizyta w pałacu prezydenta • Msza św. na stadionie • Poświęcenie nowego gmachu Niższego Seminarium Duchownego
- 28 stycznia
CUMURA: Wizyta w leprozorium. Orędzie papieskie z okazji Światowego Dnia Chorych na Trąd
BISSAU: Ceremonia pożegnalna. Odlot do Mali
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Gwinea Bissau, jeden z najuboższych krajów Afryki, zamieszkana jest w większości przez muzułmanów i wyznawców religii tradycyjnych. Na spotkanie z Ojcem Wszystkich przybyły tłumy ludzi; niektórzy przez kilka dni wędrowali pieszo. Już w przemówieniu powitalnym Papież wyraził gotowość Kościoła do niesienia pomocy gwinejskiemu narodowi, zwłaszcza w zakresie likwidacji analfabetyzmu. Do najważniejszych wydarzeń pielgrzymki należy zaliczyć: mszę św. na stadionie w Bissau oraz wizytę w leprozorium w Cumura. Wraz z Papieżem Eucharystię sprawowało 10 biskupów, 50 księży miejscowych i 40 z Senegalu. Rozważając w homilii osiem błogosławieństw z Kazania na Górze, Ojciec Święty mówił o istocie chrześcijańskiego powołania. Kto nie przynosi owocu, kto uchyla się od wypełniania posłannictwa, jakie powierzył mu Chrystus, lub nie odpowiada na wezwanie do głoszenia Ewangelii, sam się wyklucza ze współżycia oraz z komunii z Nauczycielem. Podkreślił też konieczność solidaryzowania się z każdym człowiekiem, zwłaszcza z ubogim. W Światowym Dniu Chorych na Trąd Papież udał się do leprozorium w Cumura. W serdecznych słowach pozdrowił chorych i ukazując im wielką wartość cierpienia prosił, by nie upadali na duchu. Przekazał też orędzie, jakie skierował do całego Kościoła z okazji Dnia Chorych na Trąd. Wezwał w nim międzynarodową społeczność do solidaryzowania się z chorymi i dalszego niesienia im pomocy: Trudno nie zgodzić się z tym, że liczbowe wskaźniki rozprzestrzeniania się trądu wobec stosunkowo niewielkich środków potrzebnych do ostatecznego zwalczenia tej choroby przynoszą wstyd całej międzynarodowej społeczności. Po opuszczeniu szpitala Papież odwiedził dwie bardzo ubogie miejscowe rodziny. W obliczu widocznej nędzy miał powiedzieć: I tu wolność jest skompromitowana. Przed odlotem do Mali Ojciec Święty jeszcze raz pobłogosławił ludność całego kraju.
(IS)
28-29 stycznia 1990 MALI
Cel pielgrzymki
Umocnienie w wierze lokalnego Kościoła.
Przebieg wizyty w Mali
- 28 stycznia
BAMAKO: Przylot z Gwinei Bissau • Powitanie przez władze kościelne i państwowe, z prezydentem Moussą Traore na czele • Spotkanie w katedrze z duchowieństwem, zakonnikami, zakonnicami i laikatem • Spotkanie z przedstawicielami Konferencji Episkopatu Mali w pałacu arcybiskupim • Msza św. na stadionie Omnisport • Spotkanie ekumeniczne z protestantami • Spotkanie z delegacją muzułmańską • Spotkanie z młodzieżą
- 29 stycznia
BAMAKO: Ceremonia pożegnalna. Odlot do Burkina Faso
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Mali znalazło się na trasie 45. podróży apostolskiej Ojca Świętego, kiedy to odwiedził on ubogie państwa położone w strefie Sahelu (Republika Zielonego Przylądka, Gwinea Bissau, Burkina Faso, Czad). W strukturze wyznaniowej kraju dominują muzułmanie oraz wyznawcy religii tradycyjnych. Wspólnota katolicka jest bardzo mała, stanowi zaledwie 1% ogółu ludności. Papież był tu jednak oczekiwany i przyjmowany z ogromną radością. Wszędzie towarzyszył mu rozśpiewany i roztańczony tłum ludzi. Zgodnie z rodzimym zwyczajem, Ojca Świętego powitano koszem orzeszków kola i czarką wody. Zwracając się do dostojnego gościa, prezydent kraju nazwał go pielgrzymem pokoju, sprawiedliwości i wolności. I takie też przesłanie pokoju i sprawiedliwości było obecne w słowach Papieża podczas całej wizyty. Jan Paweł II kilkakrotnie podkreślał konieczność dialogu międzyreligijnego, zwłaszcza z muzułmanami: Więzy przyjaźni, które istnieją między tymi dwiema wspólnotami, są gwarancją poszanowania godności wszystkich ludzi. Dialog między muzułmanami i katolikami jest dzisiaj bardziej konieczny, niż kiedykolwiek. Głównym punktem pielgrzymki była msza św. sprawowana na stadionie w Bamako. W homilii Ojciec Święty rozważał istotę powołania chrześcijańskiego, szczególnie powołania do apostolstwa i głoszenia Dobrej Nowiny. Przy tej okazji przypomniał o stuletniej historii Kościoła w Mali i zasługach pierwszych misjonarzy. Zwrócił też uwagę, iż wypełnianie misji w dzisiejszym świecie wymaga podjęcia dialogu z wyznawcami innych religii. We mszy obok katolików uczestniczyła spora grupa muzułmanów i wyznawców religii tradycyjnych. Jak powiedział arcybiskup Bamako, było to spotkanie z Papieżem wszystkich mieszkańców Mali, chrześcijan i niechrześcijan, ludzi dobrej woli, wierzących w jednego Boga Stworzyciela i najwyższego Sędziego. Po zakończeniu Eucharystii Jan Paweł II powierzył opiece Matki Bożej Kościół i wszystkich mieszkańców Mali.
(IS)
29-30 stycznia 1990 BURKINA RASO (d. Górna Wolta)
Cel pielgrzymki
Odwiedzenie wspólnoty katolickiej kraju.
Przebieg wizyty w Burkinie Faso
- 29 stycznia
WAGADUGU (OUAGADOUGOU): Przylot z Mali • Powitanie na lotnisku przez prezydenta Blaise Compaore, arcybiskupa Wagadugu kard. Paula Zoungrana, Episkopat oraz członków rządu • Nawiedzenie sanktuarium maryjnego w Jagmie (na północnych obrzeżach stolicy) • Wygłoszenie homilii • Spotkanie z prezydentem kpt. Blaise Compaore, członkami rządu oraz korpusem dyplomatycznym • Spotkanie w katedrze Niepokalanego Poczęcia z duchowieństwem, seminarzystami i katechetami • Przemówienie w siedzibie Wspólnoty Gospodarczej Afryki Zachodniej (CEAO) • Ponowienie apelu z 1980 r. o solidarność z krajami Sahelu • Spotkanie z Konferencją Episkopatu Burkina Faso w siedzibie arcybiskupstwa
- 30 stycznia
BOBO DIOULASSO: Msza św. na Place de la Gare z udziałem Konferencji Episkopatu, wspólnoty protestanckiej, delegacji muzułmańskiej oraz wyznawców religii tradycyjnych • Odlot do Wagadugu, a następnie do Czadu
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Dwudniowa wizyta w Burkina Faso była drugą podróżą Papieża do tego kraju. Na trasie papieskiego pielgrzymowania znalazły się wówczas kraje Sahelu - jednego z najuboższych regionów świata (Republika Zielonego Przylądka, Gwinea Bissau, Mali, Czad). Na pytanie dziennikarzy, dlaczego udaje się do krajów tak mało znaczących we współczesnym świecie, Ojciec Święty odpowiedział: Właśnie dlatego ta wizyta jest mi tak droga, gdyż idziemy ku ubogim, ubogim w sensie materialnym, ale wiemy, że w sensie moralnym ubóstwo jest bogactwem.
Bezpośrednio po ceremonii powitania Papież udał się do położonego na północnych obrzeżach stolicy sanktuarium maryjnego w Jagmie. Sanktuarium to powstało w 1988 r. w związku z obchodzonym wówczas Rokiem Maryjnym. Na spotkanie z Głową Kościoła przybyli także pielgrzymi z: Mali, Nigru, Togo, Senegalu, Gambii, Ghany i Republiki Zielonego Przylądka. W homilii poświęconej Kościołowi jako Bożej Rodzinie Jan Paweł II mówił o początkach Kościoła w Burkina Faso i trudnej sytuacji ewangelizacyjnej prowadzonej przez misjonarzy i katechetów. Przepowiadanie wiary w Burkina Faso rozpoczęło się przed 90 laty, kiedy przybyli tu ojcowie biali i siostry białe, by na waszej ziemi zasiać ziarno słowa Bożego. Ojcowie Biali to inna nazwa Towarzystwa Misji Afrykańskich (nazwa ta pochodzi od charakterystycznych płaszczy mauretańskich z kapturami), które 22 I 1900 założyło pierwszą misję katolicką na terenie Burkiny Faso. Podobnie jak podczas swej pierwszej pielgrzymki do tego kraju, również w 1990 r. Papież ponowił apel w sprawie krajów Sahelu i ludzi najbiedniejszych. Dziękując za wszystkie inicjatywy podjęte w ciągu minionych 10 lat w celu likwidowania klęsk suszy w krajach Sahelu, Ojciec Święty jeszcze raz wezwał opinię publiczną do humanitarnej pomocy i współpracy: W tym czasie, gdy przemierzam kraje Sahelu, dostrzegam krzywdy wyrządzone wielu narodom Afryki. Znowu muszę skierować uroczysty apel do ludzkości - w imię tejże ludzkości. (...) Biskup Rzymu, Następca Piotra, wzywa w imię sprawiedliwości swoich braci i siostry, by nie zapominali o ludziach głodujących na tym kontynencie, by nie odmawiali im powszechnego prawa do godności ludzkiej i bezpiecznego życia! Jak historia osądziłaby pokolenie, które mając do dyspozycji środki wystarczające do wyżywienia ludności całej planety, w bratobójczym zaślepieniu uchylałoby się od tego obowiązku? (...) Jaką pustynią stałby się świat, gdyby naprzeciw ubóstwu nie wychodziła życiodajna miłość?.
Podobnie jak w wielu innych podróżach i spotkaniach, także podczas tej pielgrzymki widoczna była wielka otwartość Papieża na ludzi innych wyznań i religii. We mszy św. w Bobo Dioulasso, kończącej pielgrzymkę do tego kraju, uczestniczyła delegacja muzułmańska oraz wyznawcy religii plemiennych. Ojciec Święty zwrócił się do nich w następujących słowach: Serdeczne pozdrowienia kieruję również do naszych przyjaciół, wyznawców religii tradycyjnej, a także do przyjaciół muzułmanów, którzy zapragnęli dzielić radość swych braci.
(IS)
30 stycznia - 1 lutego 1990 CZAD
Cel pielgrzymki
Odwiedzenie wspólnoty katolickiej kraju.
Przebieg wizyty w Czadzie
- 30 stycznia
NDŻAMENA: Przylot z Burkiny Faso • Powitanie przez prezydenta kraju Hisséna Habré • Nabożeństwo maryjne w katedrze • Spotkanie z prezydentem
- 31 stycznia
MOUNDOU: Msza św. na Stadionie Pokoju
SARH: Msza św. • Spotkanie z młodzieżą
NDŻAMENA: Spotkanie w katedrze z kapłanami, zakonnikami i seminarzystami • Spotkanie z Konferencją Episkopatu Czadu w pałacu arcybiskupim
- 1 lutego
NDŻAMENA: Msza św. dla rodzin na stadionie • Spotkanie z korpusem dyplomatycznym w siedzibie Centrum Studiów i Formacji na rzecz Rozwoju (CEFOD) • Spotkanie z ludnością stolicy i przywódcami religijnymi na torach wyścigowych • Ceremonia pożegnalna. Odlot do Rzymu
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Wizyta w Czadzie (który Ojciec Święty odwiedził tylko raz), zakończyła 45. podróż apostolską, która objęła również: Republikę Zielonego Przylądka, Gwineę Bissau, Mali i Burkina Faso.
Pomimo że większość mieszkańców Czadu stanowią muzułmanie i wyznawcy religii tradycyjnych, Ojciec Święty spotkał się tutaj z serdecznym i gorącym przyjęciem. W wielu wypowiedziach Jan Paweł II nawiązywał do trudnej sytuacji kraju, gnębionego klęskami suszy i głodu oraz wieloletnimi wojnami (ostatnia zakończyła się w 1989 r.). Wskazywał drogę pokoju, przebaczenia i pojednania jako jedyną drogę rozwoju i przyszłości narodu. Mówiąc o młodym Kościele Czadu, Papież zwracał uwagę na rolę świeckich chrześcijan w życiu wspólnot kościelnych i całego społeczeństwa. Przyszłość społeczeństwa Czadu już dziś kształtują sami jego mieszkańcy. Każdy kraj jest odzwierciedleniem przekonań swoich budowniczych. Dlatego właśnie jest tak ważne, by Kościół był obecny przy budowie świata; podstawą obecności Kościoła jako zasady ożywiającej ludzką społeczność są świeccy.
Oprócz stolicy kraju Ndżameny na trasie papieskiej pielgrzymki znalazły się jeszcze: Moundou - kolebka Kościoła katolickiego w Czadzie oraz miasto Sarh, gdzie Ojciec Święty spotkał się z młodzieżą. Dla młodych ludzi przybycie Papieża było tak wielkim wydarzeniem, iż nazwali je „cudem" w ich życiu. W sprawowanych nabożeństwach stale widoczne były elementy rodzimej kultury, przede wszystkim afrykańskie pieśni i tańce. W Moundou przywódca Ngambayów podarował Papieżowi tradycyjne nakrycie głowy z czarnych piór, które Ojciec Święty ku wielkiej radości zebranych natychmiast nałożył. Tematyka homilii koncentrowała się wokół powołania małżeństwa i rodziny, zaangażowania świeckich w Kościele, zadań stojących przed młodzieżą. Wielokrotnie Papież apelował, zarówno do osób duchownych, jak i świeckich, o aktywne włączenie się w przygotowania do mającego się odbyć Synodu Biskupów poświęconego Afryce.
Za jedno z najważniejszych wystąpień Ojca Świętego podczas tej pielgrzymki należy uznać przemówienie wygłoszone do członków korpusu dyplomatycznego, będące poniekąd podsumowaniem całej podróży do krajów Sahelu. Jan Paweł II, wymieniając kolejne bolesne problemy kontynentu afrykańskiego, wyraźnie wskazał na brak sprawiedliwości w stosunkach międzynarodowych i wielki dystans „między słowami i czynami".
(IS)
Źródła
Bibliografia
- (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, "Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II", Wydawnictwo WAM, Kraków 2005, s. 97-99, 80-81, 54-55, 25, 27-28, 32-34.
- Jan Paweł II, "Dzieła zebrane", Wydawnictwo M, Kraków 2006, t. XIII, s. 437-447, 513-517, 551-553, 557-566, 735-744.
- "Insegnamenti di Giovanni Paolo II", Libreria Editrice Vaticana, Rzym 1982, t.XIII,1, s.173-375.
