Pielgrzymka zagraniczna (55)
Treść hasła została przygotowana z wykorzystaniem treści publikacji (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, "Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II", Wydawnictwo WAM, Kraków 2005.
Pięćdziesiąta piąta podróż apostolska (poza terytorium Watykanu i Włoch) odbyta przez Jana Pawła II w dniach 4-5 i 7-10 czerwca 1992 r. Celem były odwiedziny Angoli, Wysp Św. Tomasza i Książęcej.
Spis treści
Przebieg pielgrzymki
4-5 i 7-10 czerwca 1992 ANGOLA
Cel pielgrzymki
Obchody 500-lecia ewangelizacji Angoli, umocnienie w wierze lokalnego Kościoła.
Przebieg wizyty w Angoli
- 4 czerwca
LUANDA: Powitanie przez władze kościelne i państwowe (z prezydentem kraju Jose Eduardo dos Santos na czele) • Spotkanie z korpusem dyplomatycznym na lotnisku • Wizyta u prezydenta kraju • Spotkanie modlitewne z duchowieństwem i laikatem Luandy w kościele pw. Świętej Rodziny
- 5 czerwca
HUAMBO: Msza Św. na Largo Tiro aos Pombos
LUBANGO: Liturgia Słowa na Praia da Revolucao połączona z uroczystym błogosławieństwem rodzin
- 7 czerwca
LUANDA: Msza Św. dziękczynna z okazji 500-lecia ewangelizacji Angoli na Praia do Bispo. Modlitwa Anioł Pański • Spotkanie z członkami Konferencji Episkopatu Angoli i Wysp Św. Tomasza i Książęcej • Wizyta w szpitalu Maria Pia • Spotkanie ekumeniczne w seminarium duchownym • Spotkanie z młodzieżą w Pałacu Sportu. Zawierzenie młodzieży Angoli Chrystusowi „Przyjacielowi młodych" oraz Niepokalanemu Sercu Maryi
- 8 czerwca
KABINDA: Msza Św.
MBANZA CONGO: Liturgia Słowa przed katedrą Najświętszego Zbawiciela
LUANDA: Spotkanie z niewielką grupą Polaków w delegaturze apostolskiej
- 9 czerwca
BENGUELA: Msza św. na Praia de Cassegue • Spotkanie z katechetami w katedrze pw. Matki Boskiej Fatimskiej
LUANDA: Posiedzenie Rady Sekretariatu Generalnego Specjalnego Synodu Biskupów poświęconego Afryce
- 10 czerwca
LUANDA: Ceremonia pożegnania. Odlot do Rzymu
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Papież przybył do Angoli w związku z obchodami 500-lecia ewangelizacji kraju. Przez kilkadziesiąt lat kraj ten znajdował się w stanie wojny, początkowo wyzwoleńczej, zakończonej uzyskaniem niepodległości w 1975 r., a następnie domowej. Reżim komunistyczny został obalony dopiero w 1991 r. Wojna pochłonęła tysiące ofiar, duże straty poniósł też Kościół katolicki.
Jan Paweł II, jak zawsze w takich przypadkach, nie pozostał obojętny wobec ogromnej tragedii narodu. Cała pielgrzymka przebiegała pod znakiem chrześcijańskiej nadziei oraz solidarności z umęczonymi wojną ludźmi.
Bezpośrednio po wylądowaniu w Luandzie Ojciec Święty powiedział: Obecnie Bóg pozwolił, bym przybył do was jako pielgrzym miłości i pokoju. Przynoszę Dobrą Nowinę pojednania i pokoju dla tego umiłowanego ludu. (...) Przybywam, aby dodać wam odwagi w waszych wysiłkach, przynieść nową nadzieję waszej nadziei, pomóc wam rozeznać, jaką drogę obrać w przyszłości. (...) Przybywam do ciebie, Angolo, z uczuciem przyjaźni, szacunku i ufności: niech spełni się twoje przeznaczenie kraju wolnego i braterskiego!.
Wizyta Papieża w Angoli należała do najdłuższych wśród państw afrykańskich (trwała ponad 5 dni). W trzecim dniu pobytu (6 VI) Ojciec Święty udał się z krótką pielgrzymką na pobliskie Wyspy Św. Tomasza i Książęcą.
W programie pielgrzymki znalazły się spotkania z przywódcami kraju i hierarchią kościelną, a także ze zwyczajnymi ludźmi. Wśród tych ostatnich nie zabrakło dzieci, młodzieży oraz ludzi chorych. W bardzo serdeczny, bezpośredni sposób przemówił Papież do najmłodszych w Lubango: Jestem przyjacielem dzieci! Jestem także przyjacielem was wszystkich! (...) Będę się modlił, abyście wszyscy byli dobrzy, abyście pomagali przyjaciołom, którzy stracili ojca lub matkę albo są w potrzebie. Będę się też modlił o to, żeby «starsi» przygotowali wam kraj bez wojny, kraj pokoju i postępu.
Podczas pielgrzymki Papież odwiedził 6 miast, w każdym odprawiając Liturgię Słowa lub liturgię eucharystyczną. Wśród nich znalazło się Mbanza Congo, kolebka Kościoła angolijskiego. Według przekazów, 3 V 1491 przyjął tutaj chrzest król Nzinga-a Nkuwu wraz z całą rodziną i dworem. Nabożeństwo odprawiono w pięknej oprawie afrykańskich tańców i śpiewów. Ślady niedawnej wojny i ogromnych zniszczeń były wszędzie widoczne. W Huambo Ojciec Święty celebrował mszę św. na stadionie, na którym w czasie wojny odbywały się egzekucje. Wypowiedziane w tym miejscu słowa: Nigdy więcej wojny! Pokój dla Angoli! Pokój dla Angoli na zawsze! wywarły niezwykłe wrażenie.
Problem pokoju i pojednania narodowego stale pojawiał się w homiliach Papieża. Wiele uwagi Ojciec Święty poświęcił także rodzinie chrześcijańskiej (Lubango), pracy ludzkiej (Kabinda), powołaniu kapłańskiemu (Benguela). Szczególne słowa wdzięczności skierował do katechetów, którzy często z narażeniem życia pełnili posługę Słowa Bożego.
W uroczystość Zesłania Ducha Świętego, w obecności ok. 1 mln wiernych, Papież odprawił mszę św. dziękczynną zamykającą obchody 500-lecia ewangelizacji Angoli. Mówiąc o początkach chrześcijaństwa na tych ziemiach, podkreślił, iż zarówno głoszenie, jak i przyjmowanie Dobrej Nowiny nie są możliwe bez działania Ducha Świętego, który zawsze przewodzi wszelkiej misji Kościoła. Przed modlitwą Regina coeli oddał cały naród angolijski opiece Matki Bożej. Ojciec Święty był bardzo szczęśliwy, że może obchodzić święto Zesłania Ducha Świętego właśnie w Afryce. W krótkim improwizowanym przemówieniu do członków Episkopatu Angoli oraz Wysp Św. Tomasza i Książęcej zwrócił uwagę na fakt, iż w czasie swego pontyfikatu tylko dwukrotnie obchodził to święto poza Rzymem: w 1979 r. w Gnieźnie w Polsce i obecnie w Luandzie. W tym kontekście powiedział: Po roku 1979 przyszedł 1989. I dzisiaj, w roku 1992 jestem tutaj w Angoli. Idzie o tę samą sprawę. Choć wasze położenie geograficzne jest inne, idzie o ten sam system, który w swoim programie ideologicznym umieścił ateizm. Naprzeciw tego systemu stanął Kościół, który niczego nie programuje, tylko otwiera się na Słowo Boże i idzie za wskazaniami Chrystusa. Świadomy tego historycznego a zarazem bardzo osobistego związku tych wydarzeń, dzisiaj, gdy w 500-lecie ewangelizacji Angoli celebrowałem Mszę św. - dogłębnie się wzruszyłem.
W późniejszych komentarzach często pojawiały się stwierdzenia, iż była to zapowiedź nowych Zielonych Świąt dla całej Afryki oraz Kościoła powszechnego.
(IS)
6 czerwca 1992 WYSPY ŚW. TOMASZA I KSIĄŻĘCA
Cel pielgrzymki
Umocnienie w wierze miejscowej wspólnoty katolickiej.
Przebieg wizyty na Wyspach św. Tomasza i Książęcej
- 6 czerwca
SÂO TOMÉ: Przylot z Angoli • Powitanie na lotnisku przez prezydenta kraju Miguela Trovoado • Msza św. na placu przed Pałacem Kongresowym • Spotkanie z prezydentem Miguelem Trovoado • Spotkanie z misjonarzami, delegacją laikatu, przedstawicielami młodzieży oraz małą wspólnotą muzułmańską w katedrze pw. Matki Boskiej Łaskawej. Zawierzenie Niepokalanemu Sercu Maryi Kościoła na Wyspach Św. Tomasza i Książęcej • Ceremonia pożegnalna. Powrót do Angoli
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Papież odwiedził Wyspy Św. Tomasza i Książęcą w ramach swej 55. podróży apostolskiej, obejmującej także Angolę. Początki chrystianizacji wysp sięgają XV w. i związane były z kolonizacją portugalską. Jako pierwsi ewangelizację prowadzili przede wszystkim augustianie i kapucyni. W 1534 r. bullą papieża Klemensa XIII erygowano w Sâo Tomé pierwszą w Czarnej Afryce diecezję. W momencie papieskiej wizyty lokalny Kościół borykał się z wieloma problemami. Wpływ na to niewątpliwie wywarły rządy marksistowskie, pod którymi kraj znajdował się od momentu uzyskania niepodległości w 1975 r. do 1991 r. Katolicy stanowią ponad 80% ogółu ludności, jednak wielu z nich rzadko uczestniczy w mszach św. i innych nabożeństwach kościelnych. Odczuwalny jest również brak miejscowych kapłanów.
Najważniejszym punktem papieskiej pielgrzymki była liturgia eucharystyczna sprawowana przed Pałacem Kongresowym w Sâo Tomé. W homilii Ojciec Święty poruszył problem chrześcijańskiego małżeństwa i rodziny. Ponieważ znaczny odsetek małżeństw żyje bez ślubu kościelnego, często w wolnych związkach, Papież zwrócił uwagę na sakramentalny wymiar małżeństwa. „Pragnę zatem zwrócić się do was z naglącym wezwaniem: bądźcie posłuszni zamysłom Boga wobec rodziny. (...) Wam, młodym małżonkom, przypominam, że przyszłość zaczyna się od ogniska domowego: musicie zdobyć solidną chrześcijańską formację, aby nieść ludzkości wielkie ideały miłości i pokoju, których świat tak bardzo potrzebuje. W czasach, które na szczęście już minęły, gdy bardzo wielu mieszkańców Sào Tomé nie cieszyło się wolnością osobistą - do której mieli prawo jako osoby i dzieci Boże - zatraciła się także świadomość autentycznego sensu małżeństwa. Ale ten okres już minął. (...) Ojczyzna i Kościół potrzebują rodzin zżytych ze sobą i trwałych, w których miłość małżonków, umocniona łaską Chrystusa, zdolna jest zwyciężyć każdą przeszkodę, i w których dzieci mogą rosnąć zdrowe, wychowane według Bożego prawa”. W końcowej części homilii Papież nawiązał do odbywającego się w przeszłości na wyspach handlu niewolnikami i ostro potępił ten proceder. Przed odlotem do Angoli, podczas nabożeństwa w katedrze Ojciec Święty zawierzył Niepokalanemu Sercu Maryi Kościół na Wyspach Św. Tomasza i Książęcej.
(IS)
Źródła
Bibliografia
- (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, "Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II", Wydawnictwo WAM, Kraków 2005, s. 14-17, 135-137.
- Jan Paweł II, "Dzieła zebrane", Wydawnictwo M, Kraków 2006, t. XIII, s. 621-633, 821-823.
- "Insegnamenti di Giovanni Paolo II", Libreria Editrice Vaticana, Rzym 1992, t.XV,1, s.329-486.
