Pielgrzymka zagraniczna (5)
Treść hasła została przygotowana z wykorzystaniem treści publikacji (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, "Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II", Wydawnictwo WAM, Kraków 2005.
Piąta podróż apostolska (poza terytorium Watykanu i Włoch) odbyta przez Jana Pawła II w dniach 2-12 maja 1980. Celem były odwiedziny Demokratycznej Republiki Konga, Konga, Kenii, Ghany, Burkiny Faso, Wybrzeża Kości Słoniowej.
Spis treści
Przebieg pielgrzymki
2-6 maja 1980 DEMOKRATYCZNA REPUBLIKA KONGA (d. Zair)
Cel pielgrzymki
Obchody stulecia ewangelizacji Zairu.
Przebieg wizyty w Demokratycznej Republice Konga
- 2 maja
IGNSZASA: Powitanie na lotnisku przez władze kościelne i państwowe • Spotkanie w katedrze z duchowieństwem • Msza św. oraz zawierzenie Matce Bożej Kościoła w Zairze i całego narodu • Spotkanie z prezydentem Mobutu Sese Seko • Spotkanie w nuncjaturze z sześcioma arcybiskupami Zairu
- 3 maja
KINSZASA: Msza św. dla rodzin w kościele św. Piotra, poświęcenie kamienia węgielnego pod Wydział Teologii Katolickiej w Kinszasie • Spotkanie w Centrum Międzydiecezjalnym z biskupami Zairu oraz biskupami z innych państw • Spotkanie z zakonnicami • Wizyta w leprozorium de la Rive • Spotkanie z przedstawicielami wyznań niekatolickich • Spotkanie z osobistościami państwowymi Zairu • Spotkanie z szefami misji dyplomatycznych (nuncjatura) • Modlitwa różańcowa w kaplicy nuncjatury transmitowana przez Radio Watykańskie
- 4 maja
KINSZASA: Msza św. na placu przed Pałacem Ludu, udzielenie sakry biskupiej 8 nominatom z całej Afryki (4 z Zairu, 2 z Burundi, 1 z Sudanu i 1 z Dżibuti) • Spotkanie z reprezentantami środowiska uniwersyteckiego • Spotkanie z księżmi i zakonnikami w parafii Św. Krzyża • Spotkanie z Polonią w hotelu nuncjatury
- 5 maja
KINSZASA-ONATRA (port rzeczny): Pożegnanie Papieża przez prezydenta Zairu i kard. Maluli • Kilkugodzinna podróż do stolicy Konga - Brazzaville
KISANGANI: Powitanie przed katedrą spotkanie z misjonarzami i przedstawicielami organizacji katolickich
- 6 maja
KISANGANI: Msza św. przed katedrą • Odwiedziny misji San Gabriele (św. Gabriela), modlitwa przy grobie pierwszych misjonarzy • Odlot do Kenii
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielrzymki
Zair był pierwszym krajem na kontynencie afrykańskim odwiedzonym przez Jana Pawła II. Podczas tej podróży apostolskiej Ojciec Święty odwiedził także: Kongo, Kenię, Ghanę, Burkinę Faso i Wybrzeże Kości Słoniowej. W samym Zairze spędził prawie pięć dni, w ciągu których spotkał się z wiernymi nie tylko w stolicy kraju Kinszasie, lecz również dotarł do położonego na północy kraju miasta Kisangani i leżącej nieomal w środku dżungli najstarszej w kraju misji katolickiej św. Gabriela (założonej w 1897 r.).
Niejako w środku pielgrzymki (czwartego dnia) Papież udał się do sąsiadującego z Zairem Konga, skąd po kilku godzinach powrócił do Zairu.
Dziękując za stuletni dar obecności Kościoła w Zairze, Papież zawierzył tutejszy Kościół i cały naród opiece i wstawiennictwu Matki Bożej. W wielu wystąpieniach Ojciec Święty podkreślał dojrzałość lokalnego Kościoła i jego gotowość do podjęcia nowych zadań, mających na celu wytrwanie i umocnienie wiary oraz dalszą ewangelizację kraju.
Pobyt Papieża obfitował w wiele spotkań; tradycyjnie były to spotkania z przedstawicielami władz państwowych i kościelnych, z duchownymi i hierarchią Kościoła katolickiego, z przedstawicielami innych wyznań oraz świata nauki, a także z Polonią. Jak później powiedział Jan Paweł II, nie było tutaj spotkań bardziej i mniej ważnych, wszystkie miały ogromne znaczenie. Na trasie pielgrzymki nie zabrakło spotkań z ludźmi najbardziej pokrzywdzonymi przez los. Szczególnie wymowna była wizyta w leprozorium de la Rive. Papież kilkakrotnie skierował z Zairu ważne przesłania zarówno dla miejscowej ludności, jak i dla całego kontynentu, a także bogatych państw cywilizacji zachodniej.
Podczas mszy św. dla rodzin w kościele św. Piotra w Kinszasie Ojciec Święty podjął problem chrześcijańskiego małżeństwa, akcentując jego święty i nierozerwalny charakter. Podkreślił monogamiczną i personalistyczną koncepcję małżeństwa. Rodzina chrześcijańska, ponieważ powstaje z małżeństwa, będącego obrazem i uczestnictwem w miłosnym przymierzu Chrystusa i Kościoła, przez miłość małżonków, ofiarną płodność, jedność i wierność, jak i przez miłosną współpracę wszystkich członków, ujawniać będzie wszystkim żywą obecność Zbawiciela w świecie oraz prawdziwą naturę Kościoła. Jednocześnie Papież wysoko ocenił tradycyjne wartości rodziny afrykańskiej: poszanowanie starszych, solidarność międzyrodzinną, kult przodków i zmarłych oraz otwartość w przyjmowaniu nowego życia. W przemówieniu do biskupów Jan Paweł II zwrócił uwagę na proces inkulturacji, akcentując jedność wiary w różnorodności tradycji i kultur. Chodzi o to, (...) by stawać się autentycznym chrześcijaninem i autentycznym Afrykaninem.
Za jedno z najbardziej istotnych wystąpień Papieża podczas tej afrykańskiej podróży uznano przemówienie wygłoszone do przedstawicieli misji dyplomatycznych. Ojciec Święty poruszył w nim m.in. problem rasizmu, poparł prawa młodych narodów do samostanowienia i zwrócił uwagę na rolę instytucji międzynarodowych w realizacji tego prawa.
Niezwykle wymowna była również wizyta Papieża w Kisangani i modlitwa na grobach pierwszych misjonarzy Zairu. Podczas wojny domowej w 1964 r. na tych terenach toczyły się krwawe walki; zamordowano wówczas 54 księży i zakonnicę z diecezji Kisangani i Wamba. Wśród zabitych była s. Klementyna Anwarite, o której beatyfikację prosił w przemówieniu powitalnym arcybiskup Kisangani, Fataki. Zwracając się do misjonarzy i misjonarek, Jan Paweł II powiedział m.in.: Dzięki pracy swych misjonarzy Jezus Chrystus, On sam, stał się Afrykaninem. To jest owa kontynuacja wcielenia Chrystusa (...).
Niestety, radość pielgrzymki zakłócił tragiczny wypadek, do którego doszło w Kinszasie przed rozpoczęciem mszy św. na placu przed Pałacem Ludu, kiedy 9 osób zadeptano na śmierć, a wiele innych zostało rannych. Ojciec Święty - głęboko wstrząśnięty tym wydarzeniem - skierował do kard. Maluli wyrazy żalu i współczucia.
(IS)
5 maja 1980 KONGO
Cel pielgrzymki
Umocnienie w wierze miejscowego Kościoła.
Przebieg wizyty w Kongu
- 5 maja
BRAZZAVILLE: Powitanie przez prezydenta kraju Denisa Sassou Nguesso • Spotkanie w katedrze z biskupami i duchowieństwem. Modlitwa przy grobie kard. Biayenda. Modlitwa za Kościół w Kongo • Wizyta u prezydenta Denisa Sassou Nguesso • Msza Św. na placu na Bulwarze Armii z udziałem delegacji Kościoła ewangelickiego, Armii Zbawienia, kimbangistów • Powrót do Demokratycznej Republiki Konga
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Jan Paweł II odwiedził Kongo tylko raz, podczas swej pierwszej podróży apostolskiej na Czarny Ląd. Była to wizyta bardzo krótka, zaledwie kilkugodzinna. Ojciec Święty przypłynął do Brazzaville statkiem z Kinszasy (Demokratyczna Republika Konga), bowiem miasta te leżą po przeciwnej stronie rzeki Kongo. Po niezwykle radosnej ceremonii powitania Papież udał się do katedry. Po drodze pozdrawiały go tłumy ludzi, często śpiewających i tańczących. Wielu witało Papieża z krzyżami w rękach. W katedrze Ojciec Święty pierwsze kroki skierował do grobu zamordowanego w niewyjaśnionych okolicznościach w 1977 r. kard. Biayenda. „Jego śmierć sprawiła, że opłakiwaliście ojca, ja opłakiwałem ukochanego brata i przybyłem tu, by przy jego grobie płakać i modlić się waz z wami". Homilię zakończył Papież modlitwą za Kościół w Kongo. Najbardziej oczekiwanym wydarzeniem pielgrzymki była z pewnością msza św. odprawiona na Bulwarze Armii (w upale dochodzącym do 50°C). W homilii Papież zwrócił uwagę na trud pracy misyjnej i ewangelizacyjnej.Ciągle napotykamy na trudności w świecie ludzkiego ducha - a materializm ideologiczny czy praktyczny nie jest bez znaczenia - które mogą odciągać od orędzia zbawienia, określając je jako niepotrzebne lub iluzoryczne. Napotykamy również na trudności wynikające z naszych osobistych i rodzinnych przyzwyczajeń, zwyczajów społecznych, które mają tendencję do odsuwania Ewangelii jako ideału trudnego. Lecz prawdą jest to, co powiedział Jezus: Bądźcie więc wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski (Mt 5,48). Mówiąc o Kościele kongijskim, Ojciec Święty podkreślił, iż jest to już w znacznym stopniu Kościół dojrzały, prowadzony przez własnych biskupów, mający własnego kardynała. Kończąc homilię, Ojciec Święty skierował do zebranych niezwykle serdeczne i bezpośrednie słowa: Papież przybył, by was odwiedzić, przyszedł mówić wam o ewangelizacji waszego kraju - Konga, o ewangelizacji przeszłości i przyszłości. Przyszedł, żeby was zobaczyć, by was ogarnąć uściskiem serdecznym, by powiedzieć wam z całego serca: bracia moi, siostry moje, synowie moi, córki moje – Alleluja. W odpowiedzi wielotysięczny tłum krzyknął: Alleluja.
(IS)
6-8 maja 1980 KENIA
Cel pielgrzymki
Spotkanie ze wspólnotą katolicką, umocnienie w wierze Kościoła w Kenii.
Przebieg wizyty w Kenii
- 6 maja
NAIROBI: Przylot z Konga • Powitanie na lotnisku przez kard. Maurice'a Otungę oraz prezydenta kraju Arapa Daniela Moi • Spotkanie z duchowieństwem w katedrze • Spotkanie z korpusem dyplomatycznym w siedzibie nuncjatury
- 7 maja
NAIROBI: Msza św. w Uhuru Park z udziałem prezydenta Kenii i prezydenta Ugandy • Spotkanie z zakonnicami klauzurowymi • Wizyta u prezydenta Arapa Daniela Moi • Wizyta u abpa Maurice'a Otungi • Spotkanie z Polonią • Wizyta prezydenta Ugandy Godfreya Binaisa • Spotkanie z wyznawcami islamu • Spotkanie z przedstawicielami innych wyznań chrześcijańskich • Spotkanie z biskupami przybyłymi z okazji pielgrzymki Jana Pawła II
- 8 maja
NAIROBI: Ceremonia pożegnalna. Odlot do Ghany
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Papież odwiedził Kenię po raz pierwszy w ramach swej pierwszej podróży apostolskiej do Afryki, która objęła również: Demokratyczną Republikę Konga, Kongo, Ghanę, Burkina Faso, Wybrzeże Kości Słoniowej. Podczas tej pielgrzymki Ojciec Święty spotkał się przede wszystkim z hierarchią i wiernymi Kościoła katolickiego, nie zabrakło także spotkań z przedstawicielami władz państwowych, m.in. z prezydentem kraju, korpusem dyplomatycznym oraz wyznawcami innych wyznań i religii. Sytuacji młodych państw Afryki Papież poświęcił szczególnie dużo miejsca w przemówieniu do korpusu dyplomatycznego. Wśród fundamentalnych praw każdego państwa, obok politycznej niepodległości i narodowej suwerenności, wymienił niezależność ekonomiczną i wolność od dominacji ideologicznej. W tym kontekście powiedział: Sytuacja niektórych krajów może być głęboko uwarunkowana przez decyzje innych mocarstw, wśród których znajdują się największe potęgi światowe. Mogą również występować chytre pogróżki ingerencji o charakterze ideologicznym, które wywołują w sferze ludzkiej godności skutki nawet bardziej szkodliwe, niż jakakolwiek inna forma ujarzmienia. W dalszej części wystąpienia Ojciec Święty ponownie potępił rasizm, stwierdzając, iż dyskryminacja rasowa zawsze jest złem bez względu na to, kto, dlaczego i w jaki sposób ją uprawia. Papież poruszył także niezwykle aktualny w Afryce problem uchodźców, zwracając się z następującym apelem: Apeluję do wszystkich władz, aby ogół obywateli pełne prawa do wolności posiadał we własnym kraju, tak aby nikt nie był zmuszony szukać jej gdzie indziej. Apeluję do władz krajów, których granice muszą przekraczać uchodźcy, ażeby przyjęły ich z serdeczną gościnnością. Apeluję do wspólnot międzynarodowych, niech nie dopuszczą, żeby cały ciężar spadał tylko na kraje, w których uchodźcy się osiedlają (...).
Dla tysięcy Kenijczyków głównym miejscem spotkania i modlitwy z Papieżem była msza św. w Uhuru Park (w jęz. suahili Park Niepodległości). Pomimo że była ona odprawiana w jęz. angielskim, Ojciec Święty pozdrowił wszystkich zebranych również w miejscowym jęz. suahili. W bogatym programie pielgrzymki nie zabrakło spotkania z Polonią. Zwracając się do rodaków, Jan Paweł II bardzo pięknie wyraził swą wdzięczność wobec Ojczyzny: A ja jestem niesłychanie wdzięczny mojemu narodowi, polskiej szkole, polskiemu uniwersytetowi, polskiemu Kościołowi, polskim doświadczeniom historycznym, że mogę na spotkanie tych wszystkich współczesnych doświadczeń ludzkości, a zwłaszcza doświadczeń Afryki, wychodzić tak odpowiednio przygotowany (...).
(IS)
8-10 maja 1980 GHANA
Cel pielgrzymki
Stulecie ewangelizacji Ghany, spotkanie z miejscową wspólnotą katolicką.
Przebieg wizyty w Ghanie
- 8 maja
AKRA: Przylot z Kenii • Powitanie przez władze kościelne i państwowe (obecny był prezydent kraju Hill Limann oraz abp Akry Dominie Kodwo Andoh) • Spotkanie z duchowieństwem w katedrze św. Ducha • Wizyta u prezydenta Hilla Limanna • Spotkanie z przedstawicielami religii niechrześcijańskich • Msza św. na placu Niepodległości. Udzielenie przez Papieża sakramentu chrztu i bierzmowania 10 dorosłym
- 9 maja
AKRA: Spotkanie w nuncjaturze z głową Kościoła anglikańskiego, abpem Canterbury Robertem Ruńcie
KUMASI: Powitanie przez abpa Kumasi Petera Kwasi Sarponga oraz przywódców szczepów • Podczas mszy św. Papież wręczył Międzynarodową Nagrodę Pokojową Jana XXIII 6 katechetom z różnych krajów Afryki • Spotkanie z przywódcami plemion, z królem Ashanti na czele
AKRA: Spotkanie z korpusem dyplomatycznym • Spotkanie z Polonią w nuncjaturze • Spotkanie w kaplicy niższego seminarium z biskupami przybyłymi z innych krajów
- 10 maja
AKRA: Ceremonia pożegnania. Odlot do Burkina Faso
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Ghana była kolejnym krajem odwiedzanym przez Papieża podczas pierwszej podróży apostolskiej na kontynent afrykański (Demokratyczna Republika Konga, Kongo, Kenia, Burkina Faso, Wybrzeże Kości Słoniowej). Na Ojca Świętego czekały tłumy radosnych, rozśpiewanych ludzi.
Jednym z najważniejszych wydarzeń pielgrzymki była msza św. na placu Niepodległości w Akrze, podczas której Papież udzielił 10 dorosłym osobom sakramentu chrztu i bierzmowania. W homilii Ojciec Święty rozważał rolę katolików świeckich w życiu Kościoła. Przypomniał, iż właśnie w Akrze przed niespełna dziesięcioma laty odbyło się pierwsze panafrykańskie i malgaskie spotkanie laikatu, z udziałem przedstawicieli z 36 krajów Afryki. Wskazując na zadania stojące przed świeckimi członkami Kościoła, Papież powiedział, iż mają oni do odegrania decydującą rolę w rozwiązywaniu naglących problemów i trudności, jakie stoją przed kontynentem afrykańskim. Kościół wzywa was do wprowadzenia wpływu Ewangelii i obecności Chrystusa do każdej ludzkiej działalności i do wysiłków na rzecz stworzenia takiego społeczeństwa, w którym godność każdej osoby jest szanowana, a równość, sprawiedliwość i wolność – respektowane i popierane.
Podczas pielgrzymki Jan Paweł II spotkał się z nowo wybranym arcybiskupem Canterbury, głową Kościoła anglikańskiego.
W drugim dniu pobytu w Ghanie Ojciec Święty udał się do Kumasi. We mszy św. odprawionej na miejscowym stadionie uczestniczyli przywódcy kilkunastu plemion. Niezwykłe wrażenie sprawiał pochód wodzów z królem Ashanti na czele, który w bardzo majestatyczny sposób podążał w stronę Jana Pawła II. Przed każdym z królów dwie dziewczyny miotełkami odganiały złe duchy. Nieprzychylne demony zostały odegnane także od osoby Jana Pawła II. Podczas rozmowy z Papieżem król z radością wyznał, że to właśnie jego poprzednik przyjmował pierwszych misjonarzy na tej ziemi. W późniejszym wywiadzie Ojciec Święty powiedział, wracając do tego spotkania: Był to moment bardzo znaczący, gdyż miał wartość świadectwa: świadectwa stulecia ewangelizacji, jeszcze żywej tradycji tych, którzy byli tutaj wówczas, gdy przybywali pierwsi misjonarze, pamięci o tym, jak ich przyjęto, jak ich potraktowano.
(IS)
10 maja 1980 BURKINA FASO (d. Górna Wolta)
Cel pielgrzymki
Obchody stulecia ewangelizacji Zairu.
Przebieg wizyty w Burkinie Faso
- 10 maja
WAGADUGU (OUAGADOUGOU): Przylot z Ghany. Powitanie na lotnisku • Wizyta u prezydenta kraju Sangoule Lamizana • Msza św. • Spotkanie z biskupami Burkina Faso, Nigerii, Mali, Togo • Odlot na Wybrzeże Kości Słoniowej
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Burkina Faso jest jednym z najbiedniejszych krajów Afryki. Podobnie jak inne państwa leżące w strefie Sahelu, często nawiedzane jest przez długotrwałe, katastrofalne susze. W latach 1969-1973 śmierć poniosło na skutek suszy ok. 100 tys. osób. W strukturze wyznaniowej kraju dominują wyznawcy religii tradycyjnych oraz muzułmanie. Społeczność katolicka jest niewielka i stanowi niecałe 9% ogółu ludności.
Jan Paweł II odwiedził ten kraj po raz pierwszy, przybywając z krótką, zaledwie kilkugodzinną wizytą, będącą częścią 5. pielgrzymki apostolskiej (Demokratyczna Republika Konga, Kongo, Kenia, Ghana, Wybrzeże Kości Słoniowej).
Jednak echa tej wizyty odbiły się szeroko w świecie w związku ze wstrząsającym apelem wystosowanym przez Ojca Świętego w sprawie krajów Sahelu. W homilii wygłoszonej podczas mszy św. Papież wypowiedział znamienne słowa: Ja, Jan Paweł II, Biskup Rzymu i Następca św. Piotra, wznoszę błagalny głos, bowiem nie mogę milczeć wobec zagrożenia moich braci i sióstr. Czynię się głosem tych, którzy nie mają głosu; głosem niewinnych, którzy umierali, ponieważ nie mieli wody i chleba; głosem ojców i matek, którzy widzieli, jak umierają ich nie mogące tego pojąć dzieci (...); głosem przyszłych pokoleń, które nie powinny żyć w owym strasznym zagrożeniu egzystencji. (...) Wszystkich, wszystkich bez wyjątku proszę: usłyszcie ten krzyk Sahelu i krajów, które na całym świecie stały się ofiarami suszy! I wszystkim mówię: Bóg wam to wynagrodzi!. Ojciec Święty wezwał do pomocy zwłaszcza organizacje międzynarodowe i pozarządowe, rządy poszczególnych państw, naukowców i techników. Działania podjęte przez Jana Pawła II zaowocowały powstaniem w 1984 r. fundacji na rzecz krajów Sahelu, nazwanej imieniem Jana Pawła II.
(IS)
Źródła
Bibliografia
- (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005, s. 25-26, 35-38, 48-49, 63-65, 69-70, 130-132.
- Jan Paweł II, Dzieła zebrane, Wydawnictwo M, Kraków 2006, t. XIII, s. 417-424, 427-433, 451-455, 581-617, 637-649, 765-775.
- Jan Paweł II, Nauczanie papieskie, Wydawnictwo Pallottinum, Poznań 1985, t.III,1, s.443-591.
- Insegnamenti di Giovanni Paolo II, Libreria Editrice Vaticana, Rzym 1982, t.III,1, s.1055-1357.
