Wolność

Z Centrum Myśli Jana Pawła II - WIKIJP2
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania 
Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014
Autor hasła: ks. Piotr KIENIEWICZ MIC


Aborcja – przerwanie ciąży, spędzanie płodu (łac. abortus − poronienie) – zamierzone działanie mające na celu sztuczne przerwanie procesu rozwoju płodowego człowieka.

Dane nt. aborcji

Zwolennicy i przeciwnicy aborcji przytaczają różne dane na temat liczby dokonywanych zabiegów. Wydaje się, że bliższe rzeczywistości są dane ustalone przez przeciwników aborcji, jako że nie służą one usprawiedliwieniu działań, które – nawet w opinii wielu zwolenników aborcji – nie są dobre. Według raportu WHO za rok 1997, co roku jest przeprowadzanych około 53 mln zabiegów przerywania ciąży. Inne statystyki mówią o 42 mln aborcji rocznie. Tylko w USA co roku ginie ponad 1 250 000 nie narodzonych dzieci. Dane te nie obejmują dzieci zabitych za pomocą indywidualnych (farmakologicznych i mechanicznych) środków wczesnoporonnych. Jest to druga pod względem wielkości przyczyna śmierci poczętych; jedyna, której się nie przeciwdziała poprzez programy naukowe, rządowe i działania organizacji międzynarodowych. Stąd też aborcja staje się systemem zbrodni w znacznie większym i szerszym stopniu niż hitlerowski holokaust dokonany na Żydach. Co więcej, aborcja jest elementem tzw. polityki demograficznej, promowanej przez WHO i Bank Światowy wobec krajów rozwijających się. Jeśli się rozważy programy rządowe czy systemy pomocy, które potencjalnie zmuszają wspólnoty czy kraje do przyjęcia planu antykoncepcji bądź przerywania ciąży jako ceny za rozwój ekonomiczny, to trzeba powiedzieć jasno i dobitnie, że oferty te są pogwałceniem solidarności ludzkiej rodziny, gdyż zaprzeczają wartościom godności człowieka i ludzkiej wolności [1].

Wolność – (łac. libertas) – integralny element natury ludzkiej; zdolność i możliwość wyboru wartości i opowiedzenia się za nimi. Wyraża się w życiu zgodnym z własnym sumieniem. Jest związana z prawdą i dobrem: wyrasta z prawdy i ukierunkowuje się ku dobru. Wolność nie jest tożsama z brakiem jakichkolwiek norm.

Nauczanie Jana Pawła II nt. wolności

Wolność nie jest jedynie wartością dla osoby, ale jej istotną właściwością i nieusuwalnym atrybutem, świadczącym o jej podmiotowości: tkwi we wnętrzu człowieka, należy do natury osoby ludzkiej i jest jej znakiem rozpoznawczym[2]. Wolność wskazuje na jakościową odmienność osoby od innych stworzeń, które są zdeterminowane prawami przyrody, instynktami itp. Źródłem wolności jest transcendentna godność osoby, czyli bycie obrazem Boga [3]. Pełnię wolności osoba uzyskuje dzięki wyzwoleniu dokonanemu przez Chrystusa [4]. Fundamentem wolności osoby jest prawda: wolność jest zależna od prawdy, a prawda służy wolności. Akcentuje to Jan Paweł II: Wolność zawiera w sobie kryterium prawdy, dyscyplinę prawdy. Bez tego nie jest prawdziwą wolnością. Jest zakłamaniem wolności [5]. Otwarcie się na prawdę i przyjęcie jej jest warunkiem poznania siebie, a tym samym podstawowym wymogiem, a zarazem probierzem wolności. Oderwanie wolności od prawdy o Bogu-Stwórcy, osobie-stworzeniu i całym świecie prowadzi do zafałszowania wolności przez utożsamianie jej z absolutną autonomią, czyli samowolą oraz brakiem jakichkolwiek zależności i postrzegania jej jako źródła moralności, do zniewolenia człowieka przez niewłaściwe, fałszywe, niezgodne z jego naturą pragnienia. Odrzucając prawdę, człowiek sam się pozbawia wolności – pragnąc wyzwolić się od prawdy, w konsekwencji się zniewala. Wolność nie oznacza prawa osoby do odrzucania autentycznej prawdy i tworzenia „swojej prawdy” oraz kreowania swojego człowieczeństwa według niej. Odrzucając prawdę i Boże zasady, człowiek pozbawia się możliwości bycia dobrym i zatrzymuje się w drodze ku doskonałości – ostatecznie więc zniewala się swoimi doczesnymi potrzebami, oszukuje się i niszczy. Ta postawa jest źródłem wszelkich alienacji, gdyż nie ma dobra i wolność poza prawdą; jedynie prawda wyzwala (por. J 8,32). Wierność prawdzie nie jest rodzajem zniewolenia, ale posłuszeństwem sobie i warunkiem zachowania tożsamości osoby [6].

Wolność osoby nie jest źródłem wartości moralnych (chociaż niektóre współczesne prądy myślowe taką tezę propagują) i nie oznacza odrzucenia Bożego prawa moralnego [7]. Wolność człowieka to wolność bytu osobowego, ale stworzonego, to wolność uczestnicząca w wolności Boga, którego człowiek jest obrazem, a który jako jedyny cieszy się jej pełnią. Wolność człowieka nie jest nieograniczona i musi się zatrzymać przed „drzewem poznania dobra i zła”, została bowiem powołana, aby przyjąć prawo moralne, które Bóg daje człowiekowi. […] „Jeden tylko Dobry” wie bowiem doskonale, co jest dobre dla człowieka i dlatego z miłości doń dobro to mu nakazuje w przykazaniach[8]. Między wolnością osoby a prawem Bożym istnieje fundamentalna więź: wzajemnie się do siebie odwołują. Zachowywanie prawa moralnego, postrzeganego jako zbiór „Bożych podpowiedzi” wskazujących, jak żyć, by osiągnąć doskonałość, sprawia, że wolność w pełni się urzeczywistnia: Przykazania Bożego nie można nigdy oddzielać od miłości Boga: zawsze jest darem, który ma służyć rozwojowi człowieka i jego radości [9]. Granica ludzkiej wolności znajduje się w sumieniu: Być wolnym, to móc i chcieć wybierać, to żyć zgodnie ze swym sumieniem[10]. W tym kontekście wyłania się problem wolność sumienia. Tylko prawdziwie wolnemu sumieniu można przyznać prerogatywy najwyższej instancji osądu moralnego. Źródłem autonomii osoby jest wolne, odpowiednio uformowane i właściwie funkcjonujące sumienie – odwołujące się do rozumu rozpoznającego prawdę i otwarte na działanie Boga. Wolne sumienie jest podstawą, a zarazem zabezpieczeniem wolność osoby. Istotna jest tu prawda o grzechu, który niszczy wolność, powodując zakłócenie relacji między władzami poznawczymi i dążeniowymi osoby oraz utrudniając odkrywanie i ocenę wartości, a nade wszystko pozbawiając osobę umiejętności określania proporcji między nimi. Trwanie w wolności domaga się radykalnego nawrócenia i ciągłego wyzwalania. Człowiek, poznając prawdę, dostrzega, że jest bytem celowym i jego działanie musi mieć cel [11]. Nie poprzestaje na potocznym rozumieniu wolności, jako braku jakichkolwiek ograniczeń, gdyż wówczas jawi się ona jako beztreściowa i bezsensowna (staje się celem samym w sobie). Jej sens odkrywa w tym, że może czynić dobro, w którym widzi swoje spełnienie. Postrzega ją jako wolność do nieskrępowanego wyboru i realizacji dobra, co w odniesieniu do osób staje się miłością [12]: Być prawdziwie wolnym – to znaczy: używać swej wolności dla tego, co jest prawdziwym dobrem. […] to znaczy: być człowiekiem prawego sumienia, być odpowiedzialnym, być człowiekiem „dla drugich” [13]. W nauczaniu Jana Pawła II wolność jawi się dwuaspektowo: negatywnie jako wolność od (przymusów, zła; suwerenność, niezależność) i pozytywnie jako wolność do (dobrego działania). W prawdziwej wolności oba te aspekty muszą istnieć jednocześnie. Wolność nie jest wartością ostateczną i celem istnienia osoby. Jest środkiem do jej spełniania się, do osiągnięcia doskonałości, pełni bytu – stawania się bardziej obrazem Boga, który jest Dobry (Mt 19,17). Sensem i celem wolności jest nieskrępowana możliwość wybierania dobra, czego najpełniejszym przejawem jest miłość.

Przypisy

  1. ↑ Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1987, nr 6; por. Solicitudo Rei Socialis 26
  2. ↑ Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1981, nr 5
  3. ↑ por. Fides et ratio 80; Christifideles laici 5
  4. ↑ por. Veritatis Splendor 86
  5. ↑ List do Młodych Parati semper 13
  6. ↑ por. Redemptor hominis 12; 15-16; Dominus et Vivificantem 37-38; Veritatis Splendor 1; 61; 84-89; Fides et ratio 13-15; Christifideles laici 36
  7. ↑ por. [Veritatis Splendor 31-32
  8. ↑ Veritatis Splendor 35; por. Dominus et Vivificantem 36
  9. ↑ Evangelium Vitae 52; por. Veritatis Splendor 10
  10. ↑ Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1981, nr 5
  11. ↑ por. Fides et ratio 24-27
  12. ↑ por. Veritatis Splendor 17-18; Fides et ratio 81
  13. ↑ List do Młodych Parati semper 13

Bibliografia

Dzieła Jana Pawła II

Inne dokumenty Kościoła

  • Kongregacja Nauki Wiary. Instrukcja o chrześcijańskiej wolności i wyzwoleniu Libertatis conscientia (22.03.1986).
  • Kongregacja Nauki Wiary. Instrukcja o niektórych aspektach "teologii wyzwolenia" Libertatis nuntius (6.08.1994).

Publikacje innych autorów

  • Jan Paweł II. Veritatis splendor. Tekst i komentarze. Red. A. Szostek. Lublin 1995;
  • A. Szostek. Wokół godności, prawdy i miłości. Rozważania etyczne. Lublin 1995;
  • J. Nagórny. Posłannictwo chrześcijan w świecie. T. 1: Świat i wspólnota. Lublin 1997;
  • A. Scola. Ludzka wolność a prawda w świetle encykliki Fides et ratio. W: Jan Paweł II. Fides et ratio. Tekst i komentarze. Red. T. Styczeń, W. Chudy. Lublin 2003;
  • W. Stróżewski. Aksjologiczny horyzont egzystencjalnej zależności człowieka. W: tamże.

Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II o wolności

—


—


—


Linki zewnętrzne

Hasła w Zintegrowanej Bazie Tekstów Papieskich

Źródło: „http://www.wikijp2.pl/index.php?title=Wolność&oldid=3414”