Konsekracja zakonna

Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014
Autor hasła: o. Andrzej DERDZIUK OFMCap   

Konsekracja zakonna – (łac. „consecratio” – poświęcenie) – oddanie swego życia na służbę Bogu dla dobra Kościoła; chodzi tu o poświęcenie się całkowite, płynące z umiłowania Boga ponad wszystko . Oddanie się Bogu dokonuje się przez profesję rad ewangelicznych, w której spotyka się działanie powołującego Boga i odpowiedź człowieka. Śluby są wyrazem przymierza, jakie człowiek zawiera z Bogiem, odpowiadając na Jego dar – wezwanie. Wzorem konsekracji jest Jezus Chrystus, który wypełnia wolę Ojca i dokonuje ofiary ze swojego życia. Konsekracja realizuje się przez naśladowanie Chrystusa. Konsekracja zakonna – jako sposób życia potwierdzony przez Kościół – zrodziła się w III wieku pod wpływem anachoretów i pustelników, gromadzili się oni na pustyniach, by oddawać się modlitwie i pokucie. Po zaprzestaniu prześladowań była to droga do świętości, czerpiąca swój radykalizm z pragnienia całkowitego porzucenia świata.

Życie konsekrowane jest trwałą formą życia, w której wierni pod działaniem Ducha Świętego, naśladując wierniej Chrystusa, oddają się całkowicie nade wszystko umiłowanemu Bogu. Poświęcając się dla chwały Boga, budowania Kościoła i zbawienia świata, pragną osiągnąć doskonałą miłość w służbie Królestwa Bożego i, stawszy się w Kościele wyraźnym znakiem, zapowiadać niebieską chwałę . Rozróżnia się instytuty zakonne oraz świeckie instytuty życia konsekrowanego. Zakonnicy żyją we wspólnotach, w których zachowuje się profesję rad ewangelicznych. Świeckie osoby konsekrowane dają świadectwo w swoim świeckim stanie. Obecnie rozwija się praktyka konsekracji dziewic oraz wdów i wdowców, którzy żyjąc w świecie, składają ślub czystości i poświęcają się modlitwie oraz służbie Kościołowi.

Nauczanie Jana Pawła II nt. konsekracji zakonnej

Jan Paweł II przypomniał na nowo znaczenie i wartość konsekracji zakonnej jako istotnego wymiaru życia i świętości Kościoła. Rozważania Papieża na ten temat zostały zawarte w katechezach środowych w 1994 roku, stanowiących przygotowanie Kościoła do przeżycia IX Synodu Biskupów. Owocem tego Synodu była adhortacja Vita consecrata. Ojciec Święty ukazał chrystologiczne i trynitarne podstawy konsekracji zakonnej, która będąc zakorzeniona we chrzcie, staje się znakiem eschatologicznego Królestwa.

Konsekracja zakonna wyraża się poprzez zachowywanie rad ewangelicznych, do czego osoba powołana i obdarzona szczególnym charyzmatem zobowiązuje się poprzez publicznie składane śluby lub przyrzeczenia. U podstaw konsekracji leży inicjatywa Boga, który powołuje człowieka, wyposażając go w dar realizowania danego charyzmatu . Wzorem konsekracji jest Jezus Chrystus. Przyjmując od Ojca konsekrację, Syn ze swej strony konsekruje się Jemu dla ludzkości. Jego życie w dziewictwie, posłuszeństwie i ubóstwie wyraża Jego synowską i całkowitą wierność wobec zamysłu Ojca . Osoba konsekrowana, otrzymując szczególny dar Ducha Świętego , zobowiązuje się do naśladowania sposobu życia Jezusa Chrystusa i sprawia, że widzialna staje się miłująca i zbawcza obecność Chrystusa . Poddając Chrystusowi całą egzystencję, osoba konsekrowana przez wiarę i wysiłek ascetyczny zapowiada eschatologiczną doskonałość . Profesja zakonna stwarza nową więź człowieka z Bogiem Trójjedynym w Jezusie Chrystusie . Zawiera się w niej dojrzały wybór Boga samego, oblubieńcza odpowiedź na miłość Chrystusa oraz szczególna uległość Duchowi Świętemu .

Profesja zakonna jest zakorzeniona w łasce chrztu, mocą której człowiek otrzymuje szczególną wewnętrzną więź z Chrystusem. Konsekracja zakonna różni się jednak od konsekracji chrzcielnej swą specyfiką, jako że nie jest jej koniecznym następstwem . Profesja zakonna jest nowym zanurzeniem w śmierć Chrystusa: nowym – poprzez świadomość i wybór, nowym – poprzez miłość i powołanie, nowym – przez nieustanne nawrócenie . Dlatego profesja zakonna zakłada istnienie swoistego daru Bożego, który nie jest udzielany wszystkim . Konsekracja określa właściwe miejsce osób konsekrowanych w rozległej wspólnocie Kościoła . Przez profesję osoba konsekrowana poświęca się Kościołowi, zobowiązując się do ochotnej służby na wzór Chrystusa, konsekrowanego przez Ojca i posłanego, aby spełnić misję . Konsekracja zakonna przygotowuje bowiem do specjalnej misji .

Podstawowym zadaniem osób konsekrowanych jest świadczyć własnym życiem o umiłowaniu człowieka przez Chrystusa Oblubieńca, który wyznacza każdemu drogę postępowania. Osoby konsekrowane są znakami uniwersalnej miłości, czyniącej ich zawsze gotowymi do ofiarnego poświęcenia się służbie Bogu i dziełu apostolstwa . Konsekracja zakonna w wyższym też stopniu zapowiada przyszłe zmartwychwstanie i chwałę Królestwa niebieskiego . Konsekracja zakonna jest znakiem profetycznym dla świata i stanowi wyraz duchowej terapii wobec istotnych zagrożeń ludzkiego ducha.

Zobowiązanie przez śluby do spełniania rad ewangelicznych: czystości, ubóstwa i posłuszeństwa, stanowi wyraz całkowitego poświęcenia się Bogu, równocześnie zaś jest środkiem prowadzącym do jego urzeczywistniania. Stąd bierze też swój kształt świadectwo i apostolstwo właściwe osobom konsekrowanym . Z samej natury konsekracji wypływa zobowiązanie do formacji, mającej na celu ukształtowanie w sercu osoby powołanej uczuć, które są w Chrystusie (por. Flp 2,5). Formacja jest konieczna do zachowania wierności posłannictwu własnego instytutu przez poznanie i umiłowanie jego tożsamości i duchowego dziedzictwa . Życie konsekrowane musi wspierać się mocno na cnotach teologicznych, aby wiara nie ulegała zwodniczym iluzjom ideologii, aby nadzieja chrześcijańska nie bywała mylona z utopiami, aby miłość powszechna, obejmująca nawet nieprzyjaciół, nie ustępowała wobec pokusy przemocy .

Bibliografia

Dzieła Jana Pawła II

• Catechesi tradendae 65
• Familiaris consortio 74
• Redemptionis donum 7
• Vita consecrata 16; 22; 26; 28; 30-31; 76
• List apostolski Vicesimus quintus annus
• Przemówienie Życie konsekrowane znakiem i świadectwem królestwa Chrystusowego, Audiencja Generalna, 8.02.1995
• Przemówienie Życie konsekrowane kobiet, Audiencja Generalna, 15.03.1995

Publikacje innych autorów

• B. Hylla, Życie konsekrowane w dokumentach Kościoła: od Vaticanum II do „Ripartire da Cristo”, Kraków 2003
• A. Derdziuk, Życie konsekrowane w świetle IX Zgromadzenia Zwyczajnego Synodu Biskupów, Roczniki Teologiczne 43/1996 z. 3
• J. A. Nowak, Homo consecratus, Lublin 2002
• A. Derdziuk, Aretologia konsekrowana, czyli cnoty zakonne, Kraków 2003

Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II o konsekracji zakonnej

W tradycji Kościoła uznaje się profesję zakonną za szczególne i owocne pogłębienie konsekracji chrzcielnej, jako że dzięki niej wewnętrzna jedność z Chrystusem, ustanowiona już przez chrzest, przeradza się w dar upodobnienia do Niego, wyrażony i urzeczywistniony w sposób pełniejszy przez profesję rad ewangelicznych. Ta nowa konsekracja różni się jednak od pierwszej swą specyfiką, jako że nie jest jej koniecznym następstwem. Każdy człowiek odrodzony w Chrystusie jest przecież powołany, aby mocą łaski udzielonej mu przez Ducha zachowywać czystość właściwą dla jego stanu życia, okazywać posłuszeństwo Bogu i Kościołowi oraz zachowywać rozsądny dystans wobec dóbr materialnych, ponieważ wszyscy są powołani do świętości, która polega na doskonałej miłości. Jednakże chrzest sam w sobie nie wiąże się z powołaniem do celibatu lub do dziewictwa, do rezygnacji z posiadania dóbr i do posłuszeństwa przełożonemu w specyficznej formie rad ewangelicznych. Dlatego ich profesja zakłada istnienie swoistego daru Bożego, który nie jest udzielany wszystkim, jak to podkreśla sam Jezus, mówiąc o dobrowolnym bezżeństwie (por. Mt 19, 10-12).

— Vita Consecrata, 30

Istotne dla tej „ekonomii” jest przetworzenie całego kosmosu poprzez serce człowieka, od wewnątrz: „Bo stworzenie z upragnieniem oczekuje objawienia się synów Bożych ... w nadziei, że również i ono zostanie wyzwolone z niewoli zepsucia, by uczestniczyć w wolności i chwale dzieci Bożych”. Przetworzenie to idzie w parze z tą miłością, jaką wezwanie Chrystusa zaszczepia w ludzkim wnętrzu — z tą miłością, która stanowi sam rdzeń konsekracji: poświęcenia się człowieka Bogu w profesji zakonnej na podłożu sakramentalnej konsekracji Chrztu. Zręby ekonomii Odkupienia możemy odkryć, wczytując się w słowa Pierwszego Listu św. Jana: „Nie miłujcie świata ani tego, co jest na świecie! Jeśli kto miłuje świat, nie ma w nim miłości Ojca. Wszystko bowiem, co jest na świecie, a więc: pożądliwość ciała, pożądliwość oczu i pycha tego życia nie pochodzi od Ojca, lecz od świata. Świat zaś przemija, a z nim jego pożądliwość; kto zaś wypełnia wolę Bożą, ten trwa na wieki”.

— Redemptionis donum, 30

Linki zewnętrzne

• Hasło "Konsekracja zakonna a konsekracja chrzcielna" w Zintegrowanej Bazie Tekstów Papieskich