Powołanie (chrześcijańskie)

Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014
Autor hasła: Andrzej DERDZIUK OFMCap 

Powołanie (chrześcijańskie) - zamysł Boga dotyczący człowieka, podejmowany przez niego w wolnej decyzji. Przez wiarę chrześcijanin odczytuje zamysł Boży powołujący go do określonego projektu życia i wyposażający w potrzebne dary. Dar Boga domaga się wolnej odpowiedzi człowieka − może on podjąć lub odrzucić zaproszenie do zbawczego dialogu z Bogiem. Powołanie chrześcijanina dokonuje się w perspektywie Nowego Przymierza, w którym objawia się zbawcza inicjatywa Boga ukazana w Chrystusie. Udzielenie odpowiedzi pozytywnej jest możliwe dzięki zakorzenieniu w Chrystusie – źródle mocy i wzorze do naśladowania . Powołanie chrześcijańskie jest nade wszystko powołaniem do wiary, dzięki której człowiek odkrywa obecność Boga w swoim życiu i podejmuje z Nim współpracę.

Naśladowanie Chrystusa jest możliwe dzięki łasce Ducha Świętego, który udziela światła i mocy do podjęcia Bożej propozycji. Powołanie chrześcijanina rozwija się w Kościele jako wspólnocie ustanowionej przez Boga. Społeczna natura człowieka domaga się wpisania ludzkiego dążenia do pełni człowieczeństwa w służbę dobru wspólnemu. Kościół głoszący słowo Boże i sprawujący sakramenty wskazuje drogę posłuszeństwa Bogu i zapewnia udzielanie łaski. Do Soboru Watykańskiego II pojęcie posłuszeństwa ograniczano do opisu kapłaństwa i życia zakonnego. Obecnie ideę posłuszeństwa rozumie się szerzej i obejmuje się nią wszystkich wierzących obdarzonych powszechnym powołaniem do świętości .

Powołanie (chrześcijańskie) w myśli i nauczaniu Jana Pawła II

Papież-Polak wielokrotnie podejmował temat powołania, wyjaśniając jego istotę i wskazując konkretne drogi jego realizowania. W liście do młodych Parati semper zawarł najpełniejszy zarys nauki o posłuszeństwie: jest ono projektem życia zaproponowanym człowiekowi przez Boga w określonych uwarunkowaniach historycznych . Jest przede wszystkim niezasłużonym darem Boga udzielonym człowiekowi . Wybrany przed wiekami człowiek został obdarzony szczególnymi przymiotami ze strony Boga Ojca, Syna i Ducha Świętego , uzdalniającymi go do pełnienia misji. Chrześcijanin jest zaproszony do tego, by żyjąc dla Boga w Jezusie Chrystusie, postępować według Ducha i przynosić w życiu Jego owoce . Odpowiadając na Boży dar, człowiek otwiera się na życie wieczne, na komunię wizji uszczęśliwiającej, miłości i szczęśliwości z Bogiem Ojcem, Synem i Duchem Świętym . Stwórca wzywa człowieka do prawdziwego Dobra, do nawiązania przyjaźni z Nim, do udziału w życiu samego Boga .

Posłuszeństwo chrześcijanina ma charakter trynitarny i realizuje się poprzez naśladowanie Chrystusa dzięki mocy Ducha Świętego . W posłuszeństwie dokonuje się dialog między miłością Boga, który wzywa, a wolnością człowieka, który z miłością Mu odpowiada . Na tej drodze człowiek osiąga pełnię swego przeznaczenia i rozwija talenty otrzymane od Boga. Podstawowym zadaniem chrześcijanina jest „być człowiekiem” na miarę daru, jaki każdy otrzymał .

Posłuszeństwo jest procesem dynamicznym, w nim to człowiek nieustannie przekracza samego siebie i podejmuje wyzwania swoich czasów; jest odczytywane w świetle wiary jako wezwanie osobowego Boga prowadzącego człowieka przez historię. Trud pracy nad sobą prowadzi do wewnętrznej dojrzałości, dzięki której człowiek potrafi zintegrować otrzymane od Boga dary i włączyć się przez wiarę w projekt życia zaproponowany przez Stwórcę. W procesie dojrzewania człowiek dochodzi do odkrycia i wdrożenia w swoje życie właściwej hierarchii wartości opartej na Ewangelii . Jak zauważa Papież, po pierwszym okresie entuzjazmu przychodzi okres cierpliwego trudu i pokonywania własnych ograniczeń . Na tej drodze potrzebna jest asceza, pomagająca korygować skłonności grzesznej natury i pozwalająca dochować wierności krzyżowi .

Wpisane w kształt przymierza z Bogiem posłuszeństwo nabiera charakteru wydarzenia historiozbawczego, codzienne sytuacje z życia stają się wówczas okazją do udzielenia odpowiedzi miłującemu Bogu . Chrześcijańskie posłuszeństwo jest zaproszeniem do wolności , dzięki której człowiek potrafi mądrze kierować swoim życiem i swoim działaniem . Jan Paweł II podkreśla konieczność życia w prawdzie, jest ona dostępna człowiekowi przez Chrystusa – najpełniej objawiającego człowieka samemu człowiekowi i okazującego mu najwyższe posłuszeństwo . Na mocy chrztu wszyscy chrześcijanie są powołani do świętości i doskonałości w miłości . Jak zaznacza Jan Paweł II, miłość jest podstawowym i wrodzonym posłuszeństwem każdej istoty ludzkiej .

Posłuszeństwo chrześcijańskie nie jest udzielane poza Kościołem czy też niezależnie od niego, lecz zawsze w Kościele i za pośrednictwem Kościoła. Kościół rodzi i wychowuje do posłuszeństwo przez głoszenie słowa Bożego, sprawowanie sakramentów oraz służbę i świadectwo miłości . Przez udział w życiu sakramentalnym osoba powołana głębiej jednoczy się z Chrystusem i doświadcza Jego mocy . Jednocześnie przez pozytywną odpowiedź na posłuszeństwo chrześcijanin współtworzy Kościół, będący wspólnotą powołanych do zbawienia . Podjęcie posłuszeństwa pozwala na odkrycie własnej tożsamości w Kościele i uzdalnia do pełnienia właściwego sobie posłannictwa .

W Kościele wyróżnia się trzy rodzaje posłuszeństwa wpisanych w powszechne wezwanie do świętości. Jest to posłuszeństwo do życia w świecie w małżeństwie lub samotności, powołanie do kapłaństwa służebnego oraz powołanie do życia konsekrowanego przez profesję rad ewangelicznych . Jan Paweł II podkreśla znaczenie posłuszeństwa świeckich, którzy mają za zadanie szukać Królestwa Bożego, zajmując się sprawami świeckimi i kierując nimi po myśli Bożej . W swoim świeckim stanie katolicy winni przenikać swe działania duchem Ewangelii, by przybliżać wszystkim Chrystusa przez świadectwo własnego życia . Uprzywilejowanym środowiskiem do urzeczywistniania powołania chrześcijańskiego jest rodzina . Ta forma posłuszeństwa jest podejmowana przez większość ludu Bożego . W ramach pełnienia swej misji życiowej każdy człowiek odkrywa udzielone mu charyzmaty, dane jako dar w służbie bliźnim. Mówi się zatem o posłuszeństwie nauczyciela, lekarza lub teologa . Chodzi tu jednak o specyficzne posługi, które są częścią ogólnego posłuszeństwa do doskonałości w miłości.

Powołanie kapłańskie ma swoje odrębne miejsce w Kościele i oznacza gotowość oddania się na całkowitą służbę Ewangelii i Królestwa Bożego przez naśladowanie Chrystusa w Jego miłości oblubieńczej do Kościoła . Wyposażony w moc sakramentalną kapłan jest głosicielem Bożego słowa, szafarzem sakramentów i przewodnikiem Ludu Bożego. Wezwanie na drogę rad ewangelicznych, właściwe dla osób konsekrowanych, jest bardziej radykalnym naśladowaniem Chrystusa, które ma swoje korzenie w konsekracji chrztu. Zobowiązanie się przez profesję do życia na wzór Chrystusa czystego, ubogiego i posłusznego Ojcu jest możliwe dzięki szczególnemu darowi Ducha Świętego . Życie konsekrowane wskazuje na najgłębszą istotę posłuszeństwa chrześcijańskiego i uosabia dążenie całego Kościoła-Oblubienicy do zjednoczenia z Chrystusem .

Rozpoznanie posłuszeństwa dokonuje się poprzez wiarę, która rozjaśnia wszystko nowym światłem i ujawnia Boży zamysł odnośnie pełnego posłuszeństwa człowieka . Wzorem rozpoznawania i podjęcia swojego posłuszeństwa jest Maryja . Pomoc w rozpoznaniu wezwania życiowego stanowi rodzina, formująca wrażliwość na dobro i otwierająca na współpracę z Bogiem i ludźmi . Odkrywanie projektu Bożego spełnia się na modlitwie, uzdalniającej do przekraczania własnych lęków i ograniczeń . Doskonalenie posłuszeństwa dokonuje się poprzez czyny spełniane zgodnie z dobrze uformowanym sumieniem . Posłuszeństwo chrześcijańskie jest zadaniem udzielania odpowiedzi „wołającemu” Bogu przez całe życie.

Bibliografia

Dzieła Jana Pawła II

• adhortacja apostolska Christifideles laici, 3; 9-10; 16;
• adhortacja apostolska Ecclesia in Europa, 33;
• adhortacja apostolska Familiaris consortio, 11;
• adhortacja Pastores dabo vobis, 8; 20; 22; 34-37; 59; 79; 82;
• adhortacja apostolska Vita consecrata, 3; 14; 17; 30; 38; 64;
• encyklika Veritatis splendor, 2; 17; 21; 50; 71; 73; 86; 109;
• List od młodych Parati semper z okazji Światowego Roku Młodzieży 1985, 8-9;
• list do rodzin Gratissimam sanae, 2; 9; 16; 18.

Inne dokumenty Kościoła

• Kongregacja ds. Duchowieństwa, Dyrektorium o posłudze i życiu kapłanów, Watykan 1994;
• Kongregacja ds. Duchowieństwa, Instrukcja o niektórych kwestiach dotyczących współpracy wiernych świeckich w ministerialnej posłudze kapłanów, Watykan 1997;
• Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, Życie braterskie we wspólnocie – Congregavit nos in unum Christi amor, Watykan 1994;

=Publikacje innych autorów

• A. Derdziuk, Rodzina w służbie budzenia powołań zakonnych. W: „Życie konsekrowane” 3:1995 nr 2;
• J. Nagórny, Posłannictwo chrześcijan w świecie. T. 1: "Świat i wspólnota", Lublin 1997;
• S. Olejnik, Teologia moralna życia osobistego, Włocławek 1999.

Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II o posłuszeństwie (chrześcijańskim)

Poprzez ślub posłuszeństwa osoby konsekrowane decydują się naśladować z pokorą posłuszeństwo Odkupiciela w sposób szczególny. O ile bowiem poddanie się woli Bożej i posłuszeństwo Bożemu Prawu jest warunkiem życia chrześcijańskiego w każdym stanie, to w „stanie zakonnym”, w „stanie doskonałości”, ślub posłuszeństwa ustanawia w sercu każdego i każdej z Was, drodzy Bracia i Siostry, powinność szczególniejszego odniesienia do Chrystus „posłusznego aż do śmierci”. A ponieważ to Chrystusowe posłuszeństwo stanowi istotny rdzeń dzieła Odkupienia, jak wynika z przytoczonych powyżej słów Apostoła, dlatego też w wypełnianiu ewangelicznej rady posłuszeństwa należy także upatrywać szczególny moment tej zbawczej „ekonomii Odkupienia”, które przenika całe Wasze powołanie w Kościele.

— adhortacja Redemptionis donum, 13

Sobór naucza, że «Bogu objawiającemu należy okazać 'posłuszeństwo wiary'». To zwięzłe, ale bogate w treść stwierdzenie wyraża jedną z podstawowych prawd chrześcijaństwa. Podkreśla przede wszystkim, że wiara jest odpowiedzią wyrażającą posłuszeństwo Bogu. Wiąże się z tym uznanie Jego boskości, transcendencji i doskonałej wolności. Bóg, który pozwala się poznać, autorytetem swojej absolutnej transcendencji zaświadcza o wiarygodności objawianych przez siebie prawd. Przez wiarę człowiek wyraża akceptację tego Bożego świadectwa. Oznacza to, że w sposób pełny i w całości uznaje za prawdę wszystko, co zostało mu objawione, ponieważ sam Bóg jest jej rękojmią. Ta prawda, którą otrzymuje w darze i której sam nie może się domagać, wpisuje się w kontekst relacji międzyosobowych, nakłaniając rozum, aby otworzył się na jej przyjęcie i uznał jej głęboki sens. Właśnie dlatego akt zawierzenia Bogu był zawsze rozumiany przez Kościół jako moment fundamentalnego wyboru, który angażuje całą osobę. Rozum i wola wyrażają tu w najwyższym stopniu swą naturę duchową, aby pozwolić człowiekowi na dokonanie aktu, w którym realizuje się w pełni jego osobowa wolność. Wolność zatem nie tylko towarzyszy wierze — jest jej nieodzownym warunkiem. Więcej, to właśnie wiara pozwala każdemu jak najlepiej wyrazić swoją wolność. Innymi słowy, wolność nie wyraża się w dokonywaniu wyborów przeciw Bogu. Czyż można bowiem uznać, że autentycznym przejawem wolności jest odmowa przyjęcia tego, co pozwala na realizację samego siebie? Akt wiary jest najdonioślejszym wyborem w życiu człowieka; to w nim bowiem wolność dochodzi do pewności prawdy i postanawia w niej żyć.

— encyklika Fides et ratio, 13

Prawdziwa autonomia moralna człowieka nie oznacza bynajmniej odrzucenia, ale właśnie przyjęcie prawa moralnego, Bożego przykazania: „Pan Bóg dał człowiekowi taki rozkaz” (Rdz 2, 16). Wolność człowieka i prawo Boże spotykają się i są powołane, aby się wzajemnie przenikać, czego wyrazem jest dobrowolne posłuszeństwo człowieka wobec Boga oraz bezinteresowna dobroć Boga wobec człowieka. I dlatego posłuszeństwo Bogu nie ma — jak sądzą niektórzy — charakteru heteronomicznego, tak jakby życie moralne było podporządkowane woli absolutnej wszechmocy, zewnętrznej wobec człowieka i przeciwnej jego wolności. W istocie rzeczy, gdyby heteronomia moralności oznaczała negację samostanowienia człowieka lub narzucanie mu norm przeciwnych jego dobru, pozostawałaby w sprzeczności z objawieniem Przymierza i odkupieńczego Wcielenia. Tego rodzaju heteronomia byłaby jedynie formą alienacji, sprzeczną z Bożą mądrością i z godnością ludzkiej osoby.

— encyklika Veritatis splendor, 41

Linki zewnętrzne

Hasła w Zintegrowanej Bazie Tekstów Papieskich

• "powołanie"

Zobacz także

• wolnosć