Azja
Treść hasła pochodzi z publikacji (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, "Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II", Wydawnictwo WAM, Kraków 2005.
Kontynent azjatycki charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem religijnym. Swoisty fenomen stanowi fakt, iż właśnie Azja jest kolebką chrześcijaństwa oraz dwóch innych religii monoteistycznych: judaizmu i islamu. Tam również powstały: buddyzm, hinduizm, taoizm, konfucjanizm, shinto oraz wiele nowych ruchów religijnych.
Wśród wielu współcześnie występujących w Azji religii najwięcej wyznawców związanych jest z hinduizmem (22,4% ogółu mieszkańców Azji) oraz islamem (21,9%). Hinduizm wyznają przede wszystkim ludy zamieszkujące Indie (80% mieszkańców tego kraju) oraz Nepal (90%). Najsilniejsze wpływy islamu obserwuje się w państwach Azji Środkowej i Bliskiego Wschodu. Ok. 10% ludności kontynentu deklaruje swoje związki z buddyzmem, co czyni tę religię trzecią pod względem liczby wyznawców na terenie Azji. Buddyści stanowią większość w Tajlandii (94%), Kambodży (89%), Myanmarze (89%), Bhutanie (75%). Chrześcijanie różnych wyznań i Kościołów to 8,8% ogółu ludności Azji. Dominują oni w Gruzji, w Armenii, na Cyprze i Filipinach oraz w Rosji. Znaczące wspólnoty chrześcijańskie zamieszkują również Liban i Syrię. Duży udział wśród ogółu ludności stanowią niewierzący oraz wyznawcy nowych ruchów religijnych. W kilku krajach azjatyckich (Chiny, Mongolia, Wietnam, Korea Północna, Kambodża, Laos) wprowadzono komunistyczny system rządów, co spowodowało prześladowania religijne. Szczególną troską otaczał Jan Paweł II katolików, prześladowanych w swoich krajach za wyznawanie wiary. Dowodem na to były liczne wypowiedzi oraz beatyfikacje i kanonizacje męczenników za wiarę (np. bł. Alojzy Versiglia, 105 Wietnamskich Męczenników, św. Jan Gabriel Perboyre).
Kontynent azjatycki ma szczególne znaczenie dla chrześcijan. Tam bowiem, na terenie dzisiejszego państwa Izrael, znajdują się miejsca związane z życiem Jezusa Chrystusa. Po Jego śmierci, na obecnych terenach Izraela, Syrii, Turcji, Gruzji i Armenii w pierwszych wiekach chrześcijaństwa powstawały pierwsze wspólnoty wierzących. W wyniku sporów doktrynalnych i rozłamów na terenie Azji wyodrębniło się wiele niezależnych Kościołów wschodnich funkcjonujących do dzisiaj.
W XIII w. ewangelizację Azji prowadzili misjonarze franciszkańscy. Obszar ich pracy obejmował tereny od Krymu po Pekin. Jednak pod koniec tego wieku misje przestały istnieć. Wraz z odkrywaniem w XV i XVI w. nowych terenów w Azji Wschodniej zakładano tam placówki misyjne. Ewangelizację pod protektoratem Portugalii prowadzono od Przylądka Dobrej Nadziei do Chin i Japonii. Głównym ośrodkiem było Goa w Indiach. Misje hiszpańskie z głównym ośrodkiem w Manili objęły oprócz Filipin wyspy Tajwan i Fucien, Indochiny oraz wyspy Pacyfiku. Prowadzona w tym okresie działalność misyjna obejmowała przede wszystkim tereny przybrzeżne oraz wyspy. Szczególnie duże znaczenie w ewangelizacji tego kontynentu odegrali jezuici, a zwłaszcza św. Franciszek Ksawery. W XVIII w. nastąpiło krótkie załamanie działalności misyjnej spowodowane czynnikami politycznymi. Pomimo wielu trudności i prześladowań działalność misyjna Kościoła katolickiego odrodziła się w XIX w. i trwa do chwili obecnej. Ze względu na zakaz władz państwowych ewangelizacja nie jest prowadzona w krajach islamskich oraz w krajach komunistycznych.
Związki Jana Pawła II z kontynentem azjatyckim
W ramach przygotowania do obchodów Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 odbywały się zgromadzenia Synodu Biskupów poświęcone problemom nowej ewangelizacji na poszczególnych kontynentach. Wyrazem troski Jana Pawła II o Kościoły w Azji było zwołanie w Watykanie w dniach od 19 IV do 14 V 1998 Specjalnego Synodu Biskupów poświęconego Azji. Potrzebę zwołania Synodu sygnalizował Jan Paweł II w liście apostolskim Tertio millennio adveniente. W Azji bowiem w szczególny sposób uwydatnia się problem spotkania chrześcijaństwa zprastarymi kulturami i religiami lokalnymi. Jest to wielkie wyzwanie dla ewangelizacji, jako że systemy religijne takiej jak buddyzm czy hinduizm posiadają wyraźny charakter soteriologiczny. Istnieje zatem potrzeba, aby z okazji Wielkiego Jubileuszu ukazać jasno i głęboko prawdę o Chrystusie jako o jedynym Pośredniku między Bogiem a ludźmi i jedynym Odkupicielu świata, odróżniając go wyraźnie od założycieli innych wielkich religii, choć i one zawierają elementy prawdy, na co Kościół patrzy ze szczerym szacunkiem, widząc odblask tej prawdy, która oświeca wszystkich ludzi (n. 38). Pokłosiem Synodu jest adhortacja apostolska Ecclesia in Asia, podpisana przez Jana Pawła II 6 XI 1999.
Jan Paweł II odbył 16 podróży apostolskich na kontynent azjatycki, w czasie których odwiedził 23 kraje. Większość podróży apostolskich, z wyjątkiem pielgrzymki do Ziemi Świętej, miała charakter misyjny. Celem podróży papieskich były zatem te kraje azjatyckie, w których znajdują się lokalne wspólnoty katolickie. Najwięcej tych Kościołów lokalnych istnieje w krajach, w których większość ludności stanowią wyznawcy religii niechrześcijańskich (islamu, buddyzmu, hinduizmu, shinto). Wyjątek stanowią Filipiny, które są „katolicką wyspą" na kontynencie azjatyckim.
Azja jest trudnym kontynentem do prowadzenia działalności misyjnej. Sytuacja ta jest spowodowana przez czynniki polityczne i religijne oraz różnice kulturowe. Dlatego wizyty Jana Pawła II w Azji miały na celu przede wszystkim ewangelizację oraz ukazanie chrześcijaństwa - poprzez osobisty przykład - jako religię, która włącza się w konkretne sprawy człowieka, ingeruje tam, gdzie dzieje mu się krzywda oraz domaga się konkretnych posunięć politycznych i rozwiązania istniejących problemów. Narody azjatyckie odczuwają strach przed chrześcijaństwem, ponieważ jest ono często utożsamiane z europeizacją. Wystąpienia Jana Pawła II miały na celu pokazanie, że Kościół nie pragnie wprowadzania kultury Zachodu, a bycie chrześcijaninem nie oznacza konieczności utraty kultury i tradycji własnego narodu.
Najważniejszym punktem papieskiej wizyty, często jedynym na terenie danego kraju, była Eucharystia, w czasie której Jan Paweł II wyjaśniał najistotniejsze prawdy wiary oraz wskazywał na znaczenie chrześcijańskiego modelu życia rodzinnego i społecznego w działalności misyjnej. Podkreślał szczególnie dużą rolę świeckich w głoszeniu Ewangelii wśród wyznawców religii niechrześcijańskich.
Jednym w ważniejszych punktów w programie pielgrzymek było spotkanie z przywódcami religii niechrześcijańskich: hinduizmu, buddyzmu, islamu i shinto. W swoich przemówieniach Papież podkreślał wspólne cechy religii: dążenie do poznania Absolutu oraz pragnienie dobra. Apelował o pokojowe współistnienie różnych systemów religijnych na terenie jednego kraju. W miarę możliwości Jan Paweł II starał się spotkać w czasie pielgrzymki ze wszystkimi stanami, zawodami, z różnymi grupami społecznymi. Szczególną troską otaczał chorych i uchodźców bez względu na wyznanie. Wszędzie był przyjmowany bardzo serdecznie i z wielkim szacunkiem. Nawet wyznawcy innych religii z uwagą słuchali przesłań, jakie Papież kierował do katolików. (EB-W)
