Pontyfikat Jana Pawła II

Pontyfikat Jana Pawła II w historii Kościoła Katolickiego trzeci pod względem długości pontyfikat - po św. Piotrze i bł. Piusie IX (9665 dni, licząc od momentu ogłoszenia wyboru - 9659, licząc od momentu inauguracji pontyfikatu).

Początek pontyfikatu

Pontyfikat Jana Pawła II rozpoczął się 16 października 1978 roku, po wyborze dokonanym podczas drugiego konklawe tego roku, zwołanego po śmierci papieża Jana Pawła I. Kardynał Wojtyła został wybrany w ósmym głosowaniu. Wg nieoficjalnych doniesień miał otrzymać 99 na 111 głosów.

Po godzinie 19 nowy papież wyszedł na balkon bazyliki Świętego Piotra i podczas pierwszego wystąpienia publicznego wbrew tradycji nakazującej tylko pobłogosławienie tłumu, zwrócił się do wiwatujących rzesz zalegających Plac Św. Piotra następującymi słowami:

Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus!

Najdrożsi Bracia i Siostry! Jeszcze przeżywamy wielki smutek z powodu śmierci naszego ukochanego papieża Jana Pawła I, a oto Najdostojniejsi Kardynałowie już powołali nowego biskupa Rzymu. Powołali go z dalekiego kraju, z dalekiego, lecz zawsze tak bliskiego przez łączność w wierze i tradycji chrześcijańskiej.

Bałem się przyjąć ten wybór, jednak przyjąłem go w duchu posłuszeństwa dla Pana naszego Jezusa Chrystusa i w duchu całkowitego zaufania Jego Matce, Najświętszej Maryi Pannie.

Nie wiem, czy potrafię rozmawiać waszym... naszym językiem włoskim. Jeżeli się pomylę, to mnie poprawicie. Przedstawiam się wam wszystkim dzisiaj, by wyznać naszą wspólną wiarę, naszą nadzieję, naszą ufność pokładaną w Matce Chrystusa i Kościoła z pomocą Pana Boga i z pomocą ludzi.

— Pierwsze przesłanie po wyborze, Rzym, 16 października 1978

W niedzielę 22 października 1978 nastąpiła uroczysta inauguracja pontyfikatu z mszą świętą, podczas której nowy Papież wygłosił pamiętną homilię, uważaną za programową dla całego pontyfikatu. Przyjął również tradycyjny hołd od [Kolegium Kardynalskie] - tzw. homagium. Nazajutrz Papież pierwszy raz udzielił audiencji licznej delegacji rodaków, na której czele stał Prymas Tysiąclecia, kard. Stefan Wyszyński.

Nowy Papież wybrał swój herb, a także motto - Totus tuus (Cały Twój).

Śmierć Jana Pawła II

Jan Paweł II zmarł w sobotę 2 kwietnia 2005, w wigilię Niedzieli Miłosierdzia Bożego.

W piątek 8 kwietnia 2005 odbył się papieski pogrzeb.

W wyniku przeprowadzonego w tym samym miesiącu konklawe następcą Jana Pawła II został jego wieloletni współpracownik, kardynał Joseph Ratzinger, który przybrał imię Benedykt XVI.

Niecałe trzy miesiące po śmierci rozpoczął się proces beatyfikacyjny polskiego papieża. 1 maja 2011 w Rzymie papież Benedykt XVI beatyfikował swojego poprzednika. 27 kwietnia 2014, po rekordowo krótkim czasie (w ledwo 9 lat po śmierci), papież Franciszek kanonizował polskiego papieża - podczas wspólnej uroczystości wraz z Janem XXIII.

Dokumenty pontyfikatu

Oficjalna dokumentacja pontyfikatu wydana przez watykańskie wydawnictwo Libreria Editrice Vaticana pt. "Insegnamenti di Giovanni Paolo II" obejmuje razem xx s. w XX tomach.

Jak się szacuje, owocem pontyfikatu Jana Pawła II jest ponad 25 tys. tekstów pisanych (m.in. encyklik, adhortacji, konstytucji i listów apostolskich) i wystąpień (homilii, przemówień, orędzi) wygłaszanych publicznie.. Część z nich do dziś pozostaje nieprzetłumaczona na język polski, choć - co warto podkreślić - przetłumaczone są wszystkie najważniejsze dokumenty.

Wśród polskich wydań warto polecić 16-tomowe Dzieła Zebrane Jana Pawła II Wydawnictwa M (najobszerniejszy zbiór nauczania Jana Pawła II z całego pontyfikatu dostępny w języku polskim) oraz kilkunastotomowe Nauczanie Papieskie Wydawnictwa Pallottinum (kompletny zbiór wszystkich dokumentów Jana Pawła II z lat 1978-1986).
Poszukując internetowych zasobów dokumentów z nauczania Jana Pawła II warto zapoznać się ze Zintegrowaną Bazą Tekstów Papieskich, pozwalającą również na przeszukiwanie tematyczne zasobów.

Jan Paweł II jest autorem m.in.:

• 14 encyklik,
• 15 adhortacji apostolskich
• 45 listów apostolskich
• 13 konstytucji apostolskich
• 21 orędzi na Światowe Dni Młodzieży
• 250 orędzi m.in. na Boże Narodzenie, Wielkanoc, Światowe Dni Chorego, Światowe Dni Pokoju, Światowe Dni Środków Społecznego Przekazu i in.
• ok. 3500 homilii i przemówień
• licznych katechez prezentowanych głównie podczas środowych audiencji generalnych oraz przesłań okolicznościowych

Podpisał Katechizm Kościoła Katolickiego.

Był również autorem książek (nie stanowiących oficjalnego nauczania Kościoła):

• Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Odkupienie ciała a sakramentalność małżeństwa – pełna, książkowa (i opatrzona przypisami) wersja cyklu katechez ze środowych audiencji generalnych na temat teologii ciała i godności osoby ludzkiej przygotowanych z odwołaniami do Biblii i encykliki Pawła VI Humanae vitae.
• Przekroczyć próg nadziei – Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin 1994 ISBN 83-228-0395-8
• Dar i Tajemnica – Wydawnictwo św. Stanisława, Kraków 1996 ISBN 83-859-0342-9
• Tryptyk rzymski (poemat) – Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003 ISBN 83-88971-43-3
• Wstańcie, chodźmy! – Wydawnictwo św. Stanisława, Kraków 2004 ISBN 83-88971-86-7
• Pamięć i tożsamość – Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2005 ISBN 83-240-0525-0

Lata poświęcone pontyfikatu

Jan Paweł II podczas swojego pontyfikatu kilkakrotnie ogłaszał poświęcenie danego roku konkretnym tematom. Były wśród nich:

• Rok Święty Odkupienia (od 25 marca 1983 do 22 kwietnia 1984)
• Rok Maryjny (od 7 czerwca 1987 do 15 sierpnia 1988)
• Rok Rodziny (od 26 grudnia 1993 do 30 grudnia 1994)
• 3 lata przygotowań do Wielkiego Jubieluszu Roku 2000:
  • 1997 - Rok Wiary, dedykowany Jezusowi Chrystusowi
  • 1998 - Rok Nadziei, dedykowany Duchowi Świętemu
  • 1999 - Rok Miłości, dedykowany Bogu Ojcu
• Wielki Jubileusz Roku 2000 (od 24 grudnia 1999 do 6 stycznia 2001)
• Rok Różańca Św. (od 16 października 2002 do 31 października 2003)
• Rok Eucharystii (od 17 października 2004 do 29 października 2005)

Inne osiągnięcia pontyfikatu

• Jan Paweł II był pierwszym papieżem z Polski, pierwszym papieżem-Słowianinem i pierwszym papieżem pochodzącym z kraju pod rządami komunizmu. Jednocześnie był pierwszym od 456 lat papieżem nie-Włochem.

• Nazywany był często papieżem-pielgrzymem, jako że odbył aż 104 pielgrzymki zagraniczne, odwiedzając 135 krajów na wszystkich zamieszkanych na stałe kontynentach. Prawdopodobnie nie było dotąd człowieka, który spotkałby się z tak wielką liczbą innych ludzi na całym świecie. Spotkanie w ramach Światowych Dni Młodzieży na Filipinach podczas pielgrzymki z 1995, podczas którego liczbę wiernych szacuje się na ok. 5 mln. osób - uznawane jest za największe zgromadzenie w historii ludzkości. Drugim jest również wydarzenie związane z Janem Pawłem II, a mianowicie jego pogrzeb, w którym, jak się szacuje, wzięło udział blisko 4 mln. wiernych. 2,5-milionowa rzesza wiernych zgromadzonych na krakowskich Błoniach podczas jego ostatniej wizyty w Ojczyźnie uznawana jest za największe zgromadzenie w historii Polski.

• Wprowadził zwyczaj posługi papieży w konfesjonale w Bazylice św. Piotra w Wielki Piątek (pierwszy raz uczynił tak w 1980 roku).

• Trzykrotnie ofiarował świat Matce Bożej, wypełniając wyraźną prośbę z maryjnych objawień fatimskich. Wypowiedział też publiczny akt ofiarowania świata Bożemu Miłosierdziu.

• Dwukrotnie był ofiarą zamachu na życie - 13 maja 1981 roku na Placu Świętego Piotra i w maju 1982 w Fatimie.

• Był papieżem, który przeprowadził Kościół przez Rok Jubileuszowy 2000, a wcześniej przez przygotowania do niego.

• Zainicjował Światowe Dni Młodzieży, napisał również - jako pierwszy papież - List do dzieci.

• Podczas pontyfikatu:
  • ochrzcił 1501 osób, w tym 687 dzieci i 814 dorosłych
  • wyświęcił 321 biskupów (dane do 9 stycznia 2003)
  • poprowadził 1164 audiencje generalne, podczas których spotkał się z łącznie ponad 17,6 mln wiernych
  • 38-krotnie przyjmował oficjalne wizyty głów państw, ponadto odbył z głowami państw 738 spotkań mniejszej rangi, a także 246 spotkań z premierami różnych krajów

• Podczas 9 konsystorzy w czasie swojego pontyfikatu wyniósł do godności kardynalskiego 231 nowych członków Kolegium Kardynalskiego, w tym 2 in pectore.

• Wyniósł na ołtarze 482 świętych i 1341 błogosławionych (w tym 11 nowych polskich świętych i 26 błogosławionych ) - nieporównywalnie więcej niż jego poprzednicy.

• Jego publiczne nauczanie oraz działania dyplomatyczne przyczyniły się do upadku komunizmu w Europie. W szczególności w Polsce jego pierwsza pielgrzymka do Ojczyzny zaowocowała wybuchem Sierpnia 1980 i powstaniem "Solidarności" (warto pamiętać, że nieprzypadkowo na bramie Stoczni Gdańskiej wisiał wówczas m.in. portret Jana Pawła II).

• Jedną z pierwszych decyzji Jana Pawła II po wyborze w 1978 była rezygnacja z korzystania z papieskiej lektyki, w której do tej pory noszono papieży.

• Był pierwszym nowożytnym papieżem, który odwiedził synagogę (Rzym, 1986) i meczet (Damaszek, 2001). Próbując doprowadzić do dialogu wyznawców różnych religii dla pokoju na świecie - zainicjował międzyreligijne spotkania w Asyżu - tzw. dni modlitwy o pokój.

• Jako pierwszy papież złożył wizytę w parlamencie krajowym - (w Warszawie, kiedy przemawiał przed połączonymi izbami Sejmu i Senatu RP - podczas VII pielgrzymki do Ojczyzny w czerwcu 1999 roku, a potem w parlamencie włoskim - 14 listopada 2002 roku).

• Był pierwszym papieżem leczonym poza terenem Watykanu (w rzymskiej klinice Gemelli).

• Był pierwszym w historii papieżem, który wziął udział w koncercie rockowym (w Bolonii) oraz w meczu piłkarskim - jako widz (w Rzymie - między Włochami i drużyną "reszty świata"). Prawdopodobnie jako pierwszy papież oglądał na żywo zawody lekkoatletyczne i wręczał nagrody zwycięzcom (25 czerwca 1989 w Formii).

Priorytety nauczania pontyfikatu

Wśród licznych wątków nauczania Jana Pawła II można wyróżnić następujące:

• antropologię Jana Pawła II, podkreślającą wielką godność osoby ludzkiej, pochodzącą od Boga-Stwórcy, i bez niego niezrozumiałą - z tej godności wynikały dla Jana Pawła II prawa człowieka, których był promotorem
• konieczność poszanowania i właściwego rozumienia wolnej woli i wolności jako Bożego daru dla człowieka, nastawionego nie na egoistyczną samorealizację, ale - w powiązaniu z innymi wartościami, zwłaszcza prawdą - na realizację dobra wspólnego w solidarności z innymi członkami wspólnoty i w odpowiedzialności za nich,
• krzewienie kultu Bożego Miłosierdzia zgodnie z objawieniami świętej Faustyny Kowalskiej,
• wspieranie dążeń do jedności chrześcijan (ekumenizm) w zgodzie z ustaleniami Soboru Watykańskiego II
• konieczność dialogu z wszystkimi ludźmi dobrej woli, również z nie-chrześcijanami, w nadziei na wspólne przeciwstawienie się "cywilizacji śmierci" i budowanie cywilizacji miłości m.in. wspólnej walki o poszanowanie wartości życia ludzkiego od poczęcia po naturalną śmierć,
• wzmocnienie w świadomości wiernych powszechnego powołania do świętości - realizowane zarówno przez nauczanie, jak i dostarczanie z pomocą licznych kanonizacji i beatyfikacji różnorodnych wzorów świętego życia duchownych i świeckich różnych stanów.

Źródła

Linki zewnętrzne

• Kalendarium z dni oczekiwania na wybór Jana Pawła II [dostęp: 22.04.2014]
• Oficjalne kalendarium pontyfikatu (wł.) [dostęp: 22.04.2014]
• Statystyki pontyfikatu Jana Pawła II (ang.) [dostęp: 8.12.2014]

Zobacz także

• Konklawe 14-16 X 1978‏‎ • Herb papieski Jana Pawła II‏‎ • Totus tuus
• Zamachy na życie Jana Pawła II‏‎ • Podróże apostolskie Jana Pawła II • Pogrzeb Jana Pawła II • Testament Jana Pawła II