Pielgrzymka zagraniczna (42)
Treść hasła została przygotowana z wykorzystaniem treści publikacji (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, "Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II", Wydawnictwo WAM, Kraków 2005.
Czterdziesta druga podróż apostolska (poza terytorium Watykanu i Włoch) odbyta przez Jana Pawła II w dniach 1 – 10 czerwca 1989 roku. Celem były odwiedziny Norwegii, Islandii, Finlandii, Danii i Szwecji.
Spis treści
Przebieg pielgrzymki
1-3 czerwca 1989 NORWEGIA
Cel pielgrzymki
Odwiedziny Kościoła katolickiego w krajach protestanckich, uczczenie chrześcijańskiego dziedzictwa narodów Skandynawii i pogłębienie dialogu ekumenicznego.
Przebieg wizyty w Norwegii
- 1 czerwca
- OSLO: Spotkanie z królem Norwegii Olafem V w pałacu królewskim • Obiad z członkami Konferencji Episkopatu Skandynawii • Spotkanie z premierem Norwegii - panią Gro Harlem Brundtland • Msza Św. przed twierdzą Akershus, dawną siedzibą królewską • Wieczór poezji • Spotkanie ekumeniczne w twierdzy Akershus • Spotkanie z członkami Konferencji Episkopatu
- 2 czerwca
- OSLO: Spotkanie z duchowieństwem, zakonnikami i zakonnicami oraz Radą Duszpasterską w katolickiej katedrze
- TRONDHEIM: Nabożeństwo ekumeniczne w katedrze św. Olafa • Msza św. w akademickim ośrodku sportowym
- TROMSÓ: Nieszpory
- 3 czerwca
- TROMSÓ: Msza św. w akademickim ośrodku sportowym
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Norwegia była pierwszym państwem odwiedzonym przez Papieża podczas jego podróży apostolskiej do krajów Skandynawii (Islandia, Finlandia, Dania, Szwecja). Kraje skandynawskie to kraje protestanckie, dlatego też, podsumowując tę wizytę podczas audiencji generalnej 14 czerwca, Papież stwierdził, że było to radosne spotkanie braci, którzy odnajdują się po latach.
W czasie homilii wygłoszonej podczas mszy św. odprawionej przed zamkiem Akershus Papież wezwał wszystkich chrześcijan do zastanowienia się nad dwoma problemami, z którymi zmaga się Kościół - nad tym, że Dobra Nowina jeszcze nie wszędzie jest głoszona i nad dziedzictwem przeszłości chrześcijaństwa obciążonego podziałami. W takim kontekście Jan Paweł II przypomniał, że chrześcijanie są powołani przez Jezusa do przekształcania świata i czynienia dobra. Dzisiaj zadaniem Kościoła jest pomaganie ludziom w przezwyciężaniu samych siebie, udzielanie odpowiedzi na najważniejsze z nękających nas pytań. Papież zwrócił również uwagę, że tysiąc lat życia chrześcijańskiego sprawiło, iż społeczeństwo Norwegii potrafi realizować wartość moralna chrześcijańskie. Zdaniem Papieża, widać to szczególnie w trosce o słabych, biednych i upośledzonych, a także w ochronie praw kobiet i mniejszości narodowych i religijnych, wielkoduszności wobec uchodźców oraz zaangażowaniu w sprawę pokoju na świecie.
Podczas pobytu w Norwegii Papież wielokrotnie spotykał się z wiernymi z Kościołów protestanckich. Na spotkaniu w Trondheim, na które przybycia odmówiło siedmiu biskupów luterańskich, Jan Paweł II mówił o najbardziej ekumenicznym działaniu, które łączy wszystkie Kościoły chrześcijańskie, jakim jest otwarcie człowieka na doświadczenie Boga. Nikt, kto daje takie świadectwo nie jest sam, gdyż jako osoba jest w Chrystusie zjednoczony ze wszystkimi, którzy czynią podobnie. Przed chrześcijanami różnych wyznań stoi dzisiaj zadanie otwarcia nowego rozdziału w dziejach chrześcijaństwa-wspólnej walki o zachowanie kulturowej tożsamości Europy, u której podstaw leży chrześcijaństwo. Dlatego Papież mówił: Nadszedł czas, który od każdego z nas wymaga mądrości! Nadeszła pora, aby chrześcijanie dali nowe świadectwo wiary! Stajemy wobec wyzwania, aby nieść ludzkości Ewangelię Chrystusa, Dobrą Nowinę o odkupieniu i przybraniu za dzieci Boże. Stajemy wobec wyzwania, by świadczyć o mądrości wcielonego słowa, Chrystusa - "światłości narodów", światła prowadzącego tych, którzy je przyjmują, ku pełni życia. W obliczu tak wielkich wezwań Duch prawdy przynagla nas, byśmy nie szczędzili wysiłków w dziele ekumenicznym. Wcześniej, podczas spotkania ekumenicznego na zamku Akershus w Oslo, Papież podkreślił, że aby odbudować pełnię komunii pomiędzy Kościołami, trzeba wysiłku obu stron, i zadeklarował, że Kościół katolicki, który od czasu Soboru Watykańskiego II zaangażował się w działalność ekumeniczną, będzie dalej zmierzał do jedności z innymi Kościołami chrześcijańskimi. (EP)
3 czerwca 1989 ISLANDIA
Cel pielgrzymki
Odwiedziny wiernych Kościoła katolickiego w krajach protestanckich, uczczenie chrześcijańskiego dziedzictwa narodów Skandynawii i pogłębienie dialogu ekumenicznego.
Przebieg wizyty w Islandii
REJKIAWIK: Przylot z Norwegii • Spotkanie z panią prezydent Vigdis Finnboga-dóttir • Spotkanie z premierem i członkami rządu • Spotkanie z kapłanami, zakonnikami, zakonnicami i wiernymi w katolickiej katedrze pw. Chrystusa Króla • Spotkanie ekumeniczne w parku Thingvellir • Msza Św. przed katedrą katolicką • Kolacja z biskupami i 12 kapłanami w siedzibie biskupiej • Odlot do Finlandii
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Papież odwiedził Islandię podczas podróży apostolskiej do krajów Skandynawii (Norwegia, Finlandia, Dania i Szwecja). Najważniejszym wydarzeniem wizyty w stolicy Islandii – Rejkiawiku było niewątpliwie spotkanie Papieża z przedstawicielami wyznań chrześcijańskich w parku Thingvellir, który jest narodowym sanktuarium Islandczyków. W tym miejscu w roku 930 powstał pierwszy na świecie parlament (Althing) i tutaj aż do XVII w. odbywały się jego zgromadzenia. Podczas jednego z nich w roku 1000 zadecydowano o przyjęciu chrześcijaństwa, a w 1541 r. na innym postanowiono przystąpić do reformacji. Podczas spotkania Papież powiedział do zgromadzonych, że pójście drogą prowadzącą ku jedności, która otwiera się przed Kościołami chrześcijańskimi, jest wypełnianiem woli Boga. Dlatego należy pamiętać, że wszystkich chrześcijan łączy chrzest, który - jak św. Paweł pisał do Koryntian - przypomina nam, że wszyscy w jednym duchu zostali ochrzczeni, aby stanowić jedno Ciało (1 Kor 12,13). Chrzest otwiera człowiekowi drogę do zbawienia, pozwala mu dążyć do osiągnięcia pełni życia w Chrystusie - mówił Papież do zgromadzonych, podkreślając, że w ten sposób chrzest jest pierwszym krokiem do przy wrócenia wspólnoty eucharystycznej. Jan Paweł II podkreślił, że dążenie do jedności wymaga pokonania wielu przeszkód, zaś waga tego zadania nie dopuszcza pośpiechu i niecierpliwości, ale obowiązek posłuszeństwa woli Chrystusa wymaga, abyśmy trwali na drodze pokoju i jedności wszystkich chrześcijan.
Spotykając się z duchowieństwem, zakonnikami i zakonnicami oraz z wiernymi w katedrze Chrystusa Króla, Papież zwrócił się kolejno do każdej z grup, przypominając, że podobnie jak życie codzienne, tak i wiara wymaga pokonywania trudów. Aby Kościół mógł wypełniać swoją misję, potrzebna jest wytrwałość i wierność w budowaniu wspólnoty. Jan Paweł II zaapelował do wszystkich katolików i chrześcijan w Islandii, aby uczynili ewangeliczne orędzie Jezusa natchnieniem i siłą narodu, wielbiąc w ten sposób Boga i zaspokajając najgłębszą z ludzkich tęsknot - tęsknotę za tym, co prawdziwe i dobre, co warte ludzkiego życia i wiecznego powołania.
Podczas mszy św. przed katedrą katolicką w Rejkiawiku, w której udział wzięli nie tylko wierni Kościoła katolickiego, lecz również duchowieństwo i wierni innych wyznań chrześcijańskich, Jan Paweł II udzielił pierwszej Komunii Św. 45 dzieciom. Podczas homilii Papież wspomniał najważniejszych świętych i błogosławionych Islandii, których polecił jako przykład wszystkim chrześcijanom niezależnie od ich wyznania. Homilia poświęcona była tajemnicy Boga przychodzącego do człowieka w Eucharystii. Papież mówił, że Eucharystia, którą Kościół sprawuje wciąż na nowo, jest Ofiarą i Ucztą zarazem. Zawiera się w niej całe duchowe bogactwo Kościoła: sam Chrystus w pełni swego człowieczeństwa i w swej przedziwnej, boskiej równości z Ojcem. Jest centralnym punktem zgromadzenia wiernych, któremu przewodniczy kapłan. (...) Wszystkie inne elementy życia Kościoła są temu podporządkowane. (EP)
4-6 czerwca 1989 FINLANDIA
Cel pielgrzymki
Odwiedziny wiernych Kościoła katolickiego w krajach protestanckich, uczczenie chrześcijańskiego dziedzictwa narodów Skandynawii i pogłębienie dialogu ekumenicznego.
Przebieg wizyty w Finlandii
- 4 czerwca
- HELSINKI: Przylot z Islandii. • Oficjalne i prywatne spotkanie z prezydentem Finlandii Mauno Koivisto • Spotkanie z korpusem dyplomatycznym oraz arcybiskupami Helsinek – luterańskim i prawosławnym
- 5 czerwca
- TURKU: Nabożeństwo ekumeniczne w katedrze luterańskiej • „Sesja dialogu" w rezydencji arcybiskupa luterańskiego
- HELSINKI: Spotkanie z kapłanami diecezji helsińskiej • Spotkanie ze zwierzchnikiem Kościoła prawosławnego w Finlandii, abpem Johannesem • Msza św. w ośrodku sportów zimowych, podczas której udzielono sakramentu bierzmowania ok. 200 osobom • Kolacja w szkole międzynarodowej prowadzonej przez siostry Zgromadzenia Przenajdroższej Krwi • Spotkanie z członkami „Paasikivi Society" - towarzystwa skupiającego polityków, naukowców, artystów i przemysłowców
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Papież odwiedził Finlandię podczas podróży apostolskiej do krajów Skandynawii (Norwegia, Islandia, Dania i Szwecja). Podczas spotkania ekumenicznego w luterańskiej katedrze w Turku, na które złożyły się modlitwy, śpiew psalmów i hymnów, czytania biblijne i przemówienia, Jan Paweł II nawiązał do modlitwy Jezusa Chrystusa o to, aby Jego uczniowie byli jedno, przypominając, że chrześcijanie pozostają głęboko podzieleni. Aby wypełniać wolę Pana, musimy kolejno usuwać wszystkie przeszkody na drodze do jedności.
Jan Paweł II mówił również o posłudze papieskiej, którą sprawuje: Kim jestem? Tak jak wy wszyscy jestem chrześcijaninem i przez chrzest otrzymałem łaskę, która łączy mnie z Panem naszym Jezusem Chrystusem. Przez chrzest jestem waszym bratem w Chrystusie. Ponadto bez żadnej zasługi z mojej strony, zostałem powołany do kapłaństwa i wyświęcony do posługi słowa, do sprawowania świętej Eucharystii i odpuszczania grzechów. Później w mej ojczyźnie, Polsce, zostałem wyświęcony na biskupa i wezwany do pełni kapłaństwa i pasterskiej opieki nad ludem Bożym. Wreszcie Bóg zechciał obdarzyć mnie tą szczególną posługą Biskupa Rzymu, następcy Piotra w którym - według nauki katolickiej - Bóg ustanowił "trwałą i widzialną zasadę i fundament jedności i wspólnoty" (Lumen gentium, 18). Kościoły protestanckie nie uznają zwierzchnictwa papieża, dlatego Jan Paweł II dokładnie wyjaśnił, na czym polega posługa Biskupa Rzymu w Kościele katolickim, jako następcy św. Piotra, który troszczy się o wszystkie Kościoły. Mówił między innymi, że jako następca św. Piotra nie głosi niczego innego poza Dobrą Nowiną i nie świadczy o nikim innym, jak tylko o Jezusie i Jego śmierci na krzyżu dla naszego zbawienia. Jednocześnie Papież stwierdził, że na nim, jako na następcy apostoła Piotra, spoczywa zadanie zabiegania o jedność chrześcijan, którzy, choć podzieleni, zgadzają się w tym, że źródłem jedności musi być wiara w Jezusa. Dla Kościoła katolickiego wierność nauczaniu Chrystusa jest równocześnie wiernością tradycji. Podczas pobytu w Helsinkach Papież, przypominając o postanowieniach Aktu Końcowego KBWE, zaapelował o przestrzeganie wolności religijnej.
Homilię podczas mszy św. w Pałacu Sportu Ojciec Święty poświęcił darom, jakie otrzymaliśmy od Boga, tj. stworzeniu na obraz i podobieństwo Boże oraz darowi odkupienia, jaki otrzymaliśmy przez śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, a także darowi Ducha Świętego, który Kościół otrzymał w dzień Pięćdziesiątnicy. Dary te musimy przyjąć z wiarą, żyć nimi i głosić je innym. Papież mówił również, że jednym z wielkich darów Ducha Świętego jest dar jedności. Dlatego wszyscy powinniśmy zadać sobie pytanie, co uczyniliśmy z tym darem, oraz z ufnością i nadzieją oczekiwać przywrócenia pełnej komunii pomiędzy chrześcijanami, która może nastąpić wyłącznie jako dar Ducha Świętego, do czego jednak musimy przyczynić się także własną pracą. (EP)
6-8 czerwca 1989 DANIA
Cel pielgrzymki
Odwiedziny Kościoła katolickiego w krajach protestanckich, uczczenie chrześcijańskiego dziedzictwa narodów Skandynawii i pogłębienie dialogu ekumenicznego.
Przebieg wizyty w Danii
- 6 czerwca
- KOPENHAGA: Przylot z Finlandii. • Powitanie na lotnisku (bp Martensen i premier Poul Schlüter) • Spotkanie z królową Małgorzatą II i rodziną królewską • Msza św. w parku klasztoru benedyktynek Aasebakken
- ROSKILDE: Nabożeństwo ekumeniczne w katedrze luterańskiej (dawniej katolickiej) • Spotkanie z biskupami luterańskimi
- 7 czerwca
- KOPENHAGA: Spotkanie z duchowieństwem, zakonnikami i zakonnicami oraz z laikatem w katedrze katolickiej • Spotkanie ekumeniczne w pałacu Moltkego • Spotkanie z ministrem spraw zagranicznych Danii • Spotkanie z korpusem dyplomatycznym
- OEM (ØM): Msza św. w pobliżu ruin dawnego klasztoru cystersów (z XII w.)
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Pielgrzymka do Danii była częścią podróży apostolskiej do krajów skandynawskich (Norwegia, Islandia, Finlandia, Szwecja), była pielgrzymką do krajów, gdzie katolicyzm jest wyznaniem mniejszości. Podczas niej Papież wielokrotnie spotykał się z przedstawicielami Kościołów protestanckich i brał udział w nabożeństwach ekumenicznych. Jan Paweł II odwiedził średniowieczną katedrę w Roskilde (obecnie kościół luterański), gdzie wspólnie z wiernymi tego Kościoła uczestniczył w nabożeństwie. Podczas tego nabożeństwa nie wygłoszono żadnych przemówień, gdyż niektórzy biskupi luterańscy nie zgodzili się, by Jan Paweł II zabierał głos w ich katedrze. Później, podczas spotkania z luterańskimi biskupami Danii, które odbyło się w siedzibie biskupa Roskilde, Papież przypomniał, że Dania jest krajem chrześcijańskim od tysiąca lat i że pierwsza połowa tego okresu upłynęła pod znakiem jedności Kościoła zachodniego. Zaznaczył również, że ma nadzieję, iż jego wizyta przyczyni się do usunięcia - choćby w części - barier pomiędzy Kościołami katolickim i protestanckim. W tym kontekście Papież przywołał słowa, które wypowiedział wcześniej - podczas pielgrzymki do Niemiec w 1980 roku: Przestańmy więc wyrokować jedni o drugich (Rz 14,13). Chciejmy jednak, jedni i drudzy, uznać naszą winę. Jeśli chodzi o łaskę jedności - także "wszyscy zgrzeszyli". Musimy to dostrzec i powiedzieć z całą powagą oraz wyciągnąć z tego konsekwencje dla siebie.
Z kolei podczas spotkania w pałacu Moltkego, Jan Paweł II przypomniał, że wszyscy chrześcijanie uznają autorytet Pisma Świętego i, choć jeszcze wiele nas dzieli, na takich wspólnych doświadczeniach powinniśmy budować naszą przyszłość i mieć nadzieję, że doprowadzi nas ona do jedności.
W homilii wygłoszonej podczas mszy św. w opactwie Aasebakken Jan Paweł II, nawiązując do fragmentu z Ewangelii św. Jana: Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego jednorodzonego dał (J 3,16), mówił o miłości Boga do człowieka, której nie zniszczyły nasze grzechy: Bóg powołał człowieka do istnienia przez miłość; jednocześnie powołał go do miłości. (...) Miłość jest energią zbawczą. Ona jedna zbawia. Bóg zbawia dlatego, że "jest miłością". Chrystus zbawia dlatego, że umiłował do końca: do śmierci krzyżowej. Miał wszelkie racje - i wszelkie prawo po temu - ażeby "osądzić świat", aby "potępić" człowieka z powodu grzechu. Wybrał miłość, która zbawia, która dźwiga. Z kolei mieszkańcom Półwyspu Jutlandzkiego, podczas mszy św. w Oem Jan Paweł II przypominał, że chrześcijaństwo jest religią nadziei. W liturgii chrześcijanie głoszą koniec wszelkiej rozpaczy i beznadziejności, ponieważ są wspierani przez Boga, który króluje w naszym świecie mocą miłości. (EP)
8-10 czerwca 1989 SZWECJI
Cel pielgrzymki
Odwiedziny wiernych Kościoła katolickiego w krajach protestanckich, uczczenie chrześcijańskiego dziedzictwa narodów Skandynawii i pogłębienie dialogu ekumenicznego.
Przebieg wizyty w Szwecji
- 8 czerwca
- SZTOKHOLM: Przylot z Danii • Spotkanie z duchowieństwem, zakonnikami i wiernymi w katolickiej katedrze św. Eryka • Spotkanie z królem Karolem XVI Gustawem i królową Sylwią • Spotkanie z premierem Szwecji Ingvarem Carlssonem i żoną zamordowanego premiera Olafa Palmego • Spotkanie z członkami korpusu dyplomatycznego • Msza św. na stadionie Globo
- 9 czerwca
- UPPSALA: Uroczysta procesja i nabożeństwo ekumeniczne w katedrze luterańskiej • Przyjęcie w siedzibie arcybiskupa luterańskiego Bertila Werkstroma dla zwierzchników Kościołów protestanckich i hierarchii Kościoła katolickiego w Szwecji • Spotkanie ze szwedzkimi uczonymi na Uniwersytecie Uppsalskim • Spotkanie w kościele św. Wawrzyńca z przełożonymi zakonów żeńskich w Szwecji i z członkami rady parafialnej tego kościoła oraz ich rodzinami • Msza św. przed kościołem luterańskim
- SZTOKHOLM: Spotkanie z przedstawicielami Bonifatiuswerk (niemiecka organizacja charytatywna) w domu rekolekcyjnym sióstr brygidek
- 10 czerwca
- VADSTENA: Msza św. dla młodzieży z 5 krajów skandynawskich w sanktuarium św. Brygidy; odnowienie wyznania wiary
- LINKÓPING: Pożegnalne spotkanie z premierem Szwecji oraz z biskupami katolickimi i luterańskimi
Charakterystyka i najważniejsze przesłanie pielgrzymki
Szwecja była ostatnim krajem skandynawskim, który Papież odwiedził podczas swojej 42. podróży apostolskiej (Norwegia, Islandia, Finlandia, Dania). Podobnie jak w innych krajach Półwyspu Skandynawskiego, tak i w Szwecji katolicyzm to wyznanie mniejszościowe, a najwięcej wiernych ma Kościół luterański. Co ważniejsze, w Szwecji Kościół luterański jest ściśle związany z państwem.
Najważniejszym momentem wizyty w Szwecji był niewątpliwie pobyt na Uniwersytecie w Uppsali, gdzie Jan Paweł II spotkał się z przedstawicielami wszystkich szwedzkich uniwersytetów. W swoim wystąpieniu Papież poruszył problem godności człowieka, którą uznał za podstawową wartość naszej cywilizacji, a także kwestię misji uniwersytetu wobec człowieka. Papież mówił m.in. o potrzebie nowego chrześcijańskiego humanizmu i wykształcenia w dziedzinie nauk humanistycznych. Powtórzył także własną opinię wypowiedzianą wcześniej podczas wizyty w Bolonii, że podstawową zasadą istnienia cywilizowanego społeczeństwa jest prymat rozsądku i prawa. Stawiając za wzór osobę Paoula Wallenberga - Szweda, który wielu Żydów uratował od śmierci w obozach koncentracyjnych, przypominał, że godność osoby można ochronić jedynie uznając jej nietykalność od chwili poczęcia aż do śmierci. Papież mówił, że Osoby ludzkiej nie można redukować do statusu środka lub narzędzia w rękach innych ludzi. Społeczeństwo istnieje po to, aby dbać o bezpieczeństwo i godność osoby ludzkiej. Podstawowym prawem, jakiego musi ono bronić, jest zatem prawo do życia. Żadnej osoby ludzkiej - ani w łonie matki, ani w końcowym etapie życia – nie wolno zniszczyć po to, aby ułatwić życie innym. Każdego człowieka trzeba traktować jako ostateczny cel sam w sobie.
Podczas spotkania ekumenicznego w katedrze luterańskiej w Uppsali Papież mówił o tajemnicy jedności pomiędzy chrześcijanami, u której podstaw leży wzajemne zaufanie i duchowe zaangażowanie wszystkich ludzi w dzieło jej budowania. Po czterech wiekach rozłamu potrzeba czasu, aby w Kościele nadeszło pojednanie. Choć przywrócenie jedności nie stanie się od razu, należy robić wszystko co możliwe, aby je przybliżyć. (EP)
Źródła
Bibliografia
- (red.) Antoni Jackowski, Izabela Sołjan, Leksykon pielgrzymek Jana Pawła II, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005, s. 407-409, 412-414, 447-449, 473-475, 535-537.
- Jan Paweł II, Dzieła zebrane, Wydawnictwo M, Kraków 2006, t. XI, s. 521-612.
- Insegnamenti di Giovanni Paolo II, Libreria Editrice Vaticana, Rzym 1982, t.XII,1, s.1413-1640.
